اولین مرحله ، مرحله دهانی است. در این مرحله با ورود غذا بزاق دهان ترشح می شود و با لقمه غذا مخلوط می شود و لقمه را برای خرد شدن و جویدن آماده می شود و بعد از خرد شدن روی زبان قرار می گیرد. دهان بسته می شود و قسمت نرم سقف دهان (نرم کام) بالا می رود به طوری که مسیر هوایی بین حفره های بینی و دهان بسته می شود. زبان به عقب می چرخد و با حرکت های زبان ​​، غذا به سمت حلق دهان حرکت داده می شود.

هنگامی که غذا وارد حلق دهان می شود ، مرحله دوم بلع آغاز می شود. در این مرحله تنفس به طور موقت از حنجره یا جعبه صوتی مهار می شود تا فاصله بین تارهای صوتی و مسیر عبور هوا را (گلوت را) بسته شود و حنجره به سمت بالا می آید. فشار موجود در دهان و حلق مواد غذایی را به سمت مری هدایت می کند. در ابتدای مری یک عضله (اسفنکتر فوقانی مری) وجود دارد که با نزدیک شدن غذا به آرامی باز می شود و غذا از حلق به مری منتقل می شود. اسفنکتر فوقانی مری سپس بعد از عبور غذا بلافاصله بسته می شود و از بازگشت مواد غذایی به دهان جلوگیری می کند.

هنگامی که غذا در مری است ، مرحله نهایی بلع آغاز می شود. حنجره به سمت پایین باز می گردد ، گلوت (فاصله بین تارهای صوتی) باز می شوند و تنفس از سر گرفته می شود. از زمانی که غذا از محیط دهان خارج می شود تا زمانی که از اسفنکتر فوقانی مری عبور کند ، حدود یک ثانیه زمان سپری می شود ، که در طی این فرآیند تمام این مکانیسم های بدن به طور خودجوش و هماهنگ با هم کار می کنند. پس از عبور از اسفنکتر فوقانی ، حرکات موجود در مری مواد غذایی را به معده منتقل می کند. انقباضات عضلانی ریتمیک و فشار در مری ، غذا را به سمت پایین هدایت می کند. پس از این که غذا از مری عبور کرد مری به حالت قبلی بر می گردد و دوباره منقبض می شود. در انتهای پایین مری ، اسفنکتر مری تحتانی شل می شود و غذا وارد معده می شود. سپس اسفنکتر دوباره بسته می شود تا از ریفلاکس (بازگشت مواد غذایی و اسید معده) جلوگیری شود. مرحلع اول و دوم بلع ارادی و مرحله سوم یعنی مرحله حلقی غیر ارادی است. پس از رسیدن غذا به پشت دهان و وارد شدن به حلق ، دیگر ارادی نمی باشد.

اختلال بلع یا دیسفاژی در کودکان چیست؟

دیسفاژی به معنای مشکل در بلع است. این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که مواد غذایی یا مایعات به راحتی از دهان فرزند شما به داخل گلو ، مری و هنگام بلع به معده منتقل نمی شود. اختلال در بلع طبیعی می تواند منجر به آسپیراسیون شود. آسپیراسیون یعنی زمانی که غذا ، مایعات یا مواد دیگر به طور تصادفی وارد مجاری هوایی یا ریه ها می شوند و در صورت تکرار مکرر این فرآیند منجر به عفونت ریه می شود بنابراین اختلال در فرآیند طبیعی بلع بسیار جدی است و نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. عمل بلع به یک سری اقدامات هماهنگ از عضلات که در طول این مسیر در گیر هستند ، نیاز دارد. اگر عضله ای به درستی کار نکند ، می تواند منجر به مشکلات بلع شود. ضعف عضلات در این مناطق می تواند بلع مناسب را دشوار کند.

علائم دیسفاژی و اختلال بلع در کودکان چیست؟

علائم ممکن است در هر کودک کمی متفاوت باشد. ولی می توانند شامل علائم زیر باشند:

• در حین تغذیه بدن سفت می شود.
• بعد از خوردن یا نوشیدن در قفسه سینه در دارد.
• در طول خوردن یا نوشیدن یا بعد از آن سرفه یا احساس خفگی دارد.
• آهسته غذا می خورد.
• احساس می کند غذا یا مایعات در گلو یا مری چسبیده اند یا احساس می کند یک توده در گلو وجود دارد.
• در حین تغذیه لگد می زند.
• اغلب دچار عفونت های تنفسی می شود.
• غذا یا مایعات در حین تغذیه یا بعد از تغذیه از بینی خارج می شوند.
• تلاش برای بلعیدن 1 لقمه غذا چندین بار
• در مکیدن مشکل وجود دارد.
• اغلب تف کردن یا استفراغ دارد.
• در هنگام تغذیه هوشیار نیست.
• صدای صدا خیس در گلو در حین یا بعد از غذا خوردن شنیده می شود.
• دچار کاهش وزن می شود.

کدام کودکان در معرض خطر دیسفاژی و اختلال بلع هستند؟

• تولد زود هنگام کودک
• شکاف لب یا شکاف کام
• مشکلات دندانی ، مانند Overbite
• تاخیر در رشد
• بیماری های اثر گذار بر عملکرد اعصاب و عضلات
• بیماری ریفلاکس معده و بازگشت محتویات معده به حلق (GERD)
• گیر کردن یک شیء خارجی که در مری ، مانند سکه
• زبان بزرگ
• لوزه های بزرگ
• مشکلات مربوط به نحوه شکل گیری استخوان های جمجمه و ساختارهای موجود در دهان و گلو
• مشکل در نحوه شکل گیری دستگاه گوارش
• فلج تارهای صوتی
• تومورها یا توده ها در گلو

یک آسیب شناس گفتار و زبان (گفتاردرمانگر) ممکن است تمرینات بلع خاصی را برای بهبود بلع به شما و کودکتان ارائه کند. نوع تمریناتی که به شما و کودکتان ارائه می شود به مشکل بلع کودک بستگی دارد. . تمرینات بلع می تواند قدرت ، حرکت و کنترل این عضلات را افزایش دهد و با گذشت زمان به کودک شما کمک کند که بتواند بلعیدن طبیعی و ایمن داشته باشد. به عنوان مثال وقتی غذا را وارد دهانش می کند غذا از دهانش خارج می شود و نمی تواند آن را در دهانش نگه دارد  می تواند نشان دهد که در مرحله اول بلع مشکلی وجود دارد. در این صورت ممکن است تمریناتی برای تقویت عضلات در گیر در این مرحله مانند لپ ها ، زبان و لب به آن ها ارائه شود.

اگر در جویدن و انتقال غذا به حلق مشکل وجود داشته باشد ممکن است مرحله دوم بلع دچار مشکل باشد و در این صورت تمرینات تقویت حرکات زبان ممکن است برای کودک مفید باشد. تمرینات تقویت کننده زبان ممکن است به کودک شما این امکان را می دهد که غذای خود در داخل دهان به خوبی خرد کند و بتواند مواد را به حلق خود منتقل کند.

اگر مشکل شما در مرحله سوم بلع هم باشد ، گفتاردرمانگران تمرینات مختلف مختص این مرحله از بلع را به کودک شما ارائه می دهند و به شما آموزش می دهند که آن ها را در خانه تکرار کنید.

به عنوان بخشی از برنامه درمانی ، پزشک و SLP ممکن است تمرینات بلع مانند تمرینات تقویت کننده زبان را تجویز کنند. این ممکن است علاوه بر سایر روشهای درمانی مانند تغییرات رژیم غذایی ، تغییر در وضعیت غذا خوردن ، داروها یا جراحی باشد. با گذشت زمان ، این تمرینات می تواند عضلات بلع شما را تقویت کند. این به نوبه خود ممکن است بلع شما را بهبود ببخشد و از آسپیراسیون جلوگیری کند.

مشاهده ویدئو مراحل بلع طبیعی

این ویدئو نمایی نمایی از سر را که ساختارهای درگیر در بلع را در گیر می کند ، نشان می دهد. این ساختارها شامل زبان (tongue) ، دندان (teeth) ، اپیگلوت (epiglottis) و مری (esophagus) است. بعد از اینکه لقمه غذا را در دهان گذاشتیم ، بزاق دهان غذا را مرطوب کرده و دندان ها در حالی که غدد موجود در دهان آن را با بزاق مرطوب می کنند ، مواد غذایی را به قطعات ریز خرد کرده ، زبان آن  را به حلق هدایت می کند. در مرحله بعد اپیگلوت روی جعبه صوتی و تارهای صوتی قرار می گیرد و آن ها را می پوشاند که غذا وارد مسیر هوایی نشود. سپس به داخل مری می رود و مری منقبض می شود و غذا را به سمت معده منتقل می کند.

چگونه اختلال بلع و دیسفاژی در کودک تشخیص داده می شود؟

با تاریخچه گیری و سوالاتی در مورد وضعیت سلامتی و نحوه خوردن فرزند شما و معاینات فیزیکی شروع می شود و در صورت مشاهده مشکلی در هنگام تغذیه یا احتمال وجود عفونت ، ممکن است فرزند شما به آزمایش خون احتیاج داشته باشد. فرزند شما همچنین ممکن است به تست تصویربرداری یا آزمایش های دیگر نیاز داشته باشد.

برای رفع مشکل قورت دادن و دیسفاژی از کجا شروع کنیم؟

درمان و رفع مشکل به علائم موجود ، سن و سلامت عمومی و شدت اختلال و دلیل ایجاد اختلال کودک شما بستگی دارد. پس از مشخص شدن علت مشخص و دارو درمانی می توانید به گفتاردرمانی جهت دریافت تکنیک های تقویت کننده بلع طبیعی مراجعه کنید.

عفونت یا وجود یک شی در مری

اگر مشکلات بلع فرزند شما به طور ناگهانی شروع شود ، ممکن است نشان دهنده این باشد که چیزی در مری فرزند شما گیر کرده باشد. در این حالت ، فرزند شما نیاز به آندوسکوپی و از بین بردن جسم خواهد داشت. ممکن است کودک شما بتواند غذاهای نرم را بهتر از مایعات و غذاهای سخت و سفت ببلعد. اگر فرزند شما در بلع مشکل دارد و همزمان دچار تب می شود ، ممکن است به دلیل عفونت باشد و باید با دارو و تحت نظر داروهای پزشک و گفتاردرمان ، درمان شود. فرزند شما توسط گفتاردرمانگر ، تمرینات و تکنیک های تغذیه ای را برای بلع بهتر یاد می گیرد.

اختلال بلع با ریفلاکس (بازگشت محتویات معده به حلق و حنجره)

اگر فرزند شما همچنین دارای ریفلاکس باشد ، درمان این بیماری ممکن است به کودک شما کمک کند تا بلع بهتری داشته باشد. هنگامی که مری و گلو کودک شما با اسید معده تحریک نشود ، ممکن است بلع بهتری داشته باشد. ریفلاکس همچنین ممکن است با تغییرات عادات تغذیه ای و دارو درمان شود.

اختلال بلع به دلیل التهاب مری

یک بیماری آلرژیک مزمن که در آن مری ملتهب شده (زخم) و می‌تواند منجر به اختلال در بلع، استفراغ، سوزش سر دل و درد قفسه سینه و معده شود. اگر فرزند شما به این بیماری التهابی آلرژیک مبتلا باشد ، اغلب به یک رژیم غذایی خاص و حذف مواد غذایی خاص برای درمان توصیه می شود. همچنین داروها نیز ممکن است کمک کننده باشند.

اختلال بلع به دلیل باریک شدن مری

به کودکانی که دچار زخم یا باریک شدن مری شده اند ، ممکن است با اتساع و گشاد کردن مری بتوان به بلع آن ها کمک کرد. بشر در این روش ، فرزند شما باید تحت بیهوشی باشد.

در صورت وجود اختلال در بلع و قورت دادن کودک شما می توانید با مشورت و در اختیار گذاشتن وضعیت بلع کودکتان با گفتاردرمانگران مرکز جامع توانبخشی ایران که در این زمینه توانسته اند به کودکان زیادی کمک کنند ، به بهبودی و درمان اختلالات بلع کودک خود کمک کنید. در صورت تمایل از راه های زیر می توانید از با ما در ارتباط باشید:

02188242410

نوبت   اینترنتی

عوارض احتمالی دیسفاژی و اختلال بلع در کودکان چیست؟

اختلال در مراحلی از بلع می تواند باعث آسپیراسیون شود به این معنی که مواد غذایی یا مایعات وارد مسیرهای هوایی و ریه های کودک شما می شود و این اتفاق می تواند منجر به عفونت ریه و سایر مشکلات جدی ریه شود. کودکان مبتلا به دیسفاژی و اختلال بلع در غذا خوردن مشکل دارند و این می تواند باعث تغذیه ضعیف شود و در نتیجه باعث کاهش وزن می شود و کودک وزن کافی برای رشد صحیح و خوب ندارد.

دیسفاژی و اختلال بلع می تواند طولانی مدت باشد یا به طور ناگهانی می تواند به وجود آید. اگر فرزند شما به طور ناگهانی در بلع دچار مشکل شده است ، بلافاصله کمک پزشکی دریافت کنید. اختلال بلع و دیسفاژی طولانی مدت (مزمن) ممکن است ناشی از یک مشکل اساسی در سلامتی باشد. کودک شما ممکن است نیاز به درمان تیمی از متخصصین داشته باشد که در تغذیه و بلع تخصص دارند. تیم کودک شما ممکن است شامل یک گفتاردرمان (آسیب شناس گفتار و زبان) ، متخصص تغذیه ، کاردرمانی ،  متخصص گوارش و پزشک گوش و حلق و بینی (ENT) باشد.

اگر فرزند شما به طور ناگهانی در بلع دچار مشکل شده است و در تنفس مشکل ایجاد می کند ، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

ترجمه توسط تیم پژوهشی مرکز جامع توانبخشی ایران