در این اختلال عضلات ممکن است ضعیف نباشند اما تون عضلات کاهش می‌یابد. در برخی موارد hypotonia و ضعف عضلات به صورت توامان وجود دارند. روش ارزیابی هیپوتونی بدین شکل است که هر دو دست کودک را در حالت خوابیده به پشت به سمت بالا هدایت می‌کنید، معمولا کودکانی که این بیماری را دارند، سر از بدن عقب می‌ماند و به سمت بالا نمی‌آید. آیا کودک شما شل‌تر از حد طبیعی به نظر می‌رسد؟ آیا احساس می‌کنید نوزادتان در حین بغل کردن آویزان و لَخت است؟ آیا عضلات کودکتان نرم و پنبه‌ای است؟ اگر جواب این سوال‌ها بله است ادامه این نوشته را از دست ندهید. 

تونوس عضلانی چیست؟

تونوس عضلانی یا تون عضلانی عبارت است از انقباضات کوچک، خفیف و مداوم در عضلات که کمک می‌کند وضعیت بدن خود را در حالت موجود حفظ کنیم. در نتیجه در حالتی که عضله منقبض نمی‌باشد، یک قوام و سفتی را برای ما ایجاد خواهد کرد.

اجازه بدهید که با یک مثال موضوع را روشن‌تر کنیم. در حالتی روی صندلی نشسته‌اید، تنه و گردن شما حالتی راست دارد و افتاده نیست. برای حفظ چنین حالتی برخی از رشته‌های ماهیچه‌های شکم، پشت و گردن شما منقبض هستند و برخی در حالت استراحت. در مرحله بعدی برخی دیگر از رشته‌ها منقبض شده و برخی وارد فاز استراحت خواهند شد. به این ترتیب یک قوام و استحکام در بردن ایجاد خواهد شد که شما می‌توانید حالت بدنی خود را حفظ کنید. این قوام را تونوس یا تون عضلانی می‌گوییم.

هیپوتونی چیست؟

هیپوتونی یا hypotonia به حالتی گفته می‌شود که تونوس عضلانی کمتر از حد معمول خواهد بود. در این حالت فرد توانایی حفظ وضعیت بدن خود را نخواهد داشت. برای نمونه فرد نمی‌تواند گردن خود را صاف نگه دارد. در این افراد به دلیل شل بودن عضلات امکان آسیب به مفاصل وجود دارد. برای نمونه ممکن است فرد دچار دررفتگی لگن شود. 

از طرفی دیگر فرد عموما نمی‌تواند عضلات خود را منقبض کند و در نتیجه امکان انجام حرکات ارادی برای فرد مقدور نخواهد بود.

هیپوتونی در نقطه مقابل اسپاستیسیتی قرار دارد که در آن عضلات فرد سفت است. اما در یک موضوع به هم شباهت دارند و آن هم عدم توانایی افراد برای انجام حرکات ارادی خواهد بود. 

 انواع هیپوتونی

انواع هیپوتونی

هیپوتونی به عنوان شرایطی که تحت تاثیر سایر عوامل بیماری‌زا بروز پیدا خواهد کرد، ممکن است به شیوه‌های مختلفی افراد را درگیر نماید. تقسیم بندی هیپوتونی به انواع آن کمک خواهد کرد که دلیل اختلال راحت‌تر شناسایی شود و در نتیجه اقدامات درمانی متناسب با آن انتخاب شود. موارد زیر شناخته شده‌ترین اشکال این اختلال می‌باشند:

1- هیپوتونی مرکزی

در برخی از موارد هیپوتونی ناشی از آسیب به مغز است که هیپوتونی مرکزی را به دنبال خواهد داشت. در این حالت ممکن است اکثر اندام‌های فرد درگیر باشد. حتی تنه و اعضایی مانند صورت و دهان را هم درگیر خواهد کرد. 

2- هیپوتونی محیطی

پیام‌های عصبی از مغز به عصب‌های محیطی منتقل شده و از آنجا به ماهیچه‌ها می‌رسند. در نتیجه اگر سیستم اعصاب مرکز سالم باشد، اما عصب‌های محیطی دارای اختلال باشد یا عضلات آسیب دیده باشند، ممکن است به هیپوتونی محیطی منتهی شود. در این حالت، آسیب معمولا نواحی کمتری را درگیر خود خواهد کرد. 

انواع هیپوتونی بر اساس شدت

Hypotonia  را بر اساس شدت بیماری به انواع زیر تقسیم بندی خواهیم کرد:

1- هیپوتونی خفیف

هیپوتونی خفیف شرایطی است که در بیشتر موارد تون عضلانی فرد پایین است، اما هنوز هم در حوزه طبیعی قرار می‌گیرد. هیپوتونی خفیف به صورتی است که در بسیاری از موارد به جز افراد درجه یک خانواده و افراد متخصص کسی متوجه مشکل فرد نخواهد بود. در واقع در بیشتر موارد فرد حتی اگر درمانی هم در یافت نکند در نهایت به حالت عادی خواهد رسید. 

2- هیپوتونی متوسط

در حالت متوسط این اختلال فرد با مشکلات جدی دست و پنجه نرم خواهد کرد. این وضعیت برای خانواده‌ها ناخوشایند بوده و عموما در همان روزهای اولیه پس از تولد تشخیص داده خواهد شد. هیپوتونی متوسط برخی از حوزه‌های حرکتی مانند گردن گرفتن، غلت زدن و غیره را با اختلال مواجه خواهد کرد. این کودکان هم به کمک درمان‌های مختلف در نهایت می‌توانند به رشد نهایی خود دست پیدا کنند. 

3- هیپوتونی شدید 

هیپوتونی شدید که در نوزادان با عنوان سندروم نوزادان فلاپی شناخته می‌شود شدیدترین حالت این بیماری است. در این وضعیت هنگامی که کودک را در دست می‌گیریم، بدن کودک مانند یک عروسک شل و افتاده خواهد بود. این کودکان به درمان‌های شدیدتری نیاز خواهند داشت. در برخی از موارد هم که بیماری پیشرونده است ممکن است درمان صرفا جهت پیشگیری از بدتر شدن اوضاع انجام شود. 

برخی از کودکان مبتلا به سندروم نوزادان فلاپی اگر نتوانند برای مدت طولانی بمکند یا بجوند، ممکن است در تغذیه مشکل پیدا کنند. این کودکان همچنین ممکن است مشکلاتی در گفتار داشته باشند یا تنفس آن‌ها کم عمق باشد.

 

تفاوت هیپوتونی و ضعف عضلات

هیپوتونی و ضعف عضلات علایمی هستند که در بسیاری از موارد با هم دیگر دیده می‌شوند. همچنین در بسیاری از موارد به جای هم دیگر اشتباه گرفته می‌شوند. اما این دو با همدیگر تفاوت‌ دارند. هیپوتونی شرایطی است عضله در برابر حرکات پسیو (غیر فعال) مقاومتی نشان نخواهد داد. برای نمونه اگر دست کودک را از راست به چپ ببریم، مقاومتی احساس نخواهیم کرد.

اما ضعف عضلانی حالتی است که فرد توانایی انجام فعالیت به صورت ارادی را ندارد. برای مثال در کودکان اسپاستیک با وجود اینکه تون عضلانی بسیار بالا است اما عضلات ضعیف هستند. در نتیجه عضلات فرد منقبض نمی‌شوند تا فرد بتواند دست خود را خم نماید. 

در نظر داشته باشید که هیپوتونی در بیشتر موارد با ضعف عضلانی همراه است. اما ضعف عضلانی همواره با هیپوتونی همراه نیست. برای نمونه در یک فرد که دچار آتروفی مغز شده است، ممکن است عضلات هم دچار آتروفی شده و در نتیجه ضعف عضلانی دور از انتظار نیست. 

هیپوتونی به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟

Hypotonia عموما به عنوان یک بیماری شناخته نمی‌شود. بلکه به عنوان علامتی از سایر بیماری‌ها دسته‌بندی می‌شود. بنابراین تعداد بیماری‌های زیادی وجود دارند که چنین علایم را از خود نشان می‌دهند. در حدود 600 دلیل برای بیماری هیپوتونی شناسایی شده است که مهم‌ترین آن‌ها در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند:

1- بیماری‌های سیستم عصبی

برخی از بیماری‌هایی که مغز و اعصاب را درگیر خواهند کرد در نهایت علایمی شبیه هیپوتونی از خود به جای می‌گذارند. مهم‌ترین این بیماری‌های عبارتند از فلج مغزی هیپوتون، اس ام ای،فلج اطفال، نوروپاتی، گیلن باره، بیماری‌های میتوکندریال، آسیب نخاعی و غیره. همچنین در مراحل اولیه سکته مغزی بروز هیپوتونی ممکن است که بعدا از بین خواهد رفت و جای خود را به سفتی و اسپاسم خواهد داد. 

2- بیماری‌های سیستم عضلانی

بیماری‌هایی که عضلات را تحت تاثیر قرار می‌دهند می‌توانند به بروز هیپوتونی منجر شوند. برخی از این بیماری‌ها مادرزادی هستند و برخی دیگر ممکن است در طول زمان به وجود بیایند. مهم‌ترین بیماری‌های سیستم عضلانی شامل دیستروفی عضلانی، سندروم پرادر ویلی، بیماری تای ساکس، میوپاتی، میاستنی مادرزادی و غیره خواهد بود. 

توجه به این نکته ضروری است که بیماری‌های سیستم عصبی و سایر بیماری‌ها هم در نهایت روی عضلات تاثیر خواهند گذاشت و هیپوتونی را به وجود خواهند آورد. بنابراین  اشاره جداگانه به بیماری‌های سیستم عضلانی به خاطر اهمیت آن‌ها می‌باشد. 

3- اختلالات ژنتیکی

دسته سوم بیماری‌هایی که  هیپوتونی یکی از علایم آن‌‌ها است، اختلالات ژنتیکی می‌باشند. اختلالات  ژنتیکی ممکن است هم روی مغز و هم روی عضلات تاثیر منفی داشته باشند. سندروم داون، سندروم پرادر ویلی، تریزومی ۱۳، سندرم مارفان و بسیاری دیگر از اختلالات ژنتیکی چنین مشکلی را به دنبال خواهند داشت. 

افراد دارای سندروم داون و سندروم پرادر ویلی اغلب می‌توانند تحت درمان‌های توانبخشی قرار گیرند، اما کودکان مبتلا به بیماری تای ساکس و تریزومی ۱۳ عموما طول عمر کوتاهی دارند.

4-  اختلال هیپوتونی مادرزادی خوش خیم

هیپوتونی خوش خیم مادرزادی (BCH) یک اختلال عصبی عضلانی غیر پیشرونده است که در بدو تولد وجود دارد و ناشی از یک بیماری جداگانه دیگر نمی‌باشد. حالت خوش خیم این بیماری اغلب به کمک روش‌های درمانی مناسب رفع خواهد شد و فرد می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. در نظر داشته باشید که در این حالت معمولا دلیل بیماری ناشناخته است. 

هیپوتونی همیشه یک مشکل ماندگار نیست. به این معنی که کودکانی که زود به دنیا می‌آیند به دلیل ضعف زیاد در عضلات ممکن است علائم هیپوتونی را از خود نشان دهند که با گذشت زمان این شرایط ممکن است بهتر شود. 

 کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی ایران به کمک بهترین درمانگران آماده ارائه خدمات به کودکان هیپوتون می‌باشد. برای دریافت مشاوره از طریق شماره تلفن زیر با ما در ارتباط باشید. برای دریافت نوبت هم کافی است دکمه نوبت اینترنتی را لمس کنید:

02188242410

نوبت  اینترنتی

 علایم هیپوتونی

علایم هیپوتونی

بیماری هیپوتونی اگر چه خود نشان علامتی از یک بیماری دیگر است، اما عوارضی را به دنبال خود خواهد داشت که بررسی آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود. توجه به این نکته هم ضروری است که علایم این اختلال در دو بخش کودکان و بزرگسالان قابل بررسی است. چرا که این دو تفاوت‌هایی با همدیگر دارند:

1- علایم هیپوتونی در نوزادان

بسته به علت و شدت این اختلال علایم هیپوتونی در کودکان معمولا شامل موارد زیر است:

  • کنترل ضعیف  و یا عدم کنترل سر و گردن؛
  • تاخیر در مهارت‌هایی همچون سینه خیز رفتن و یا غلت زدن (تاخیر حرکتی
  • کاهش تون عضلانی؛
  • کاهش قدرت عضلات؛
  • انعطاف پذیری بیش از حد مفاصل؛
  • مشکلات گفتاری؛
  • رفلکس‌های غیرطبیعی؛
  • کم شدن تحمل و استقامت در انجام حرکات؛
  • عدم توانایی تحمل وزن بر روی پاها؛
  • ضعف بلع و مشکل در مکیدن؛
  • گریه ضعیف و صدای آرام در نوزادان مبتلا به هیپوتون؛
  • اختلالات پوسچر.

2- علایم هیپوتونی در بزرگسالان

hypotonia ممکن است در سنین بالا نمایان شود. برای نمونه در افراد مبتلا به میاستنی گراو علایم ممکن است پس از 20 سالگی بروز پیدا کند. در این سن فرد معمولا مراحل رشد جرکتی را طی کرده است و توانایی راه رفتن را دارد. اما بیماری هیپوتونی ممکن است در برخی از عملکردها اختلال ایجاد کند:

  • حرکات خام داشته باشند (کلامزی)؛
  • کاهش تعادل و هماهنگی حرکات؛
  • دررفتگی در مفاصل مختلف مانند لگن و بازو ؛
  • اختلال در راه رفتن؛
  • اختلالات گفتاری؛
  • اختلال در پوسچر؛
  • ضعیف شدن عضلات؛
  • آتروفی عضلات.

توجه به این نکته ضروری است که شدت علایم هم در نوزادان و هم در بزرگسالان بسیار متفاوت بوده و به نوع بیماری و شدت آن بستگی دارد. برای نمونه در دیستروفی عضلانی دوشن فرد به مرور زمان توانایی راه رفتن و انجام فعالیت‌های خود را از دست خواهد داد. 

 روش تشخیص هیپوتونی در نوزادان

روش تشخیص هیپوتونی در نوزادان

اولین روش تشخیص استاندارد هیپوتونی در نوزادان بلند کردن کودک از ناحیه دست‌ها و بررسی وضعیت سر کودک است. در صورتی که کودک نتواند سر خود را نگه دارد و به عقب یا جلو بیفتد، احتمال بروز این مشکل وجود دارد. در مرحله بعدی باید دست‌های و پاهای کودک ارزیابی شوند. شلی اندام‌ها ما را به بیماری هیپوتونی مشکوک خواهد کرد. 

موارد گفته شده را خودتان در منزل می‌توانید بررسی کنید. با این حال پزشک برخی از موارد زیر را جهت بررسی هیپوتونی در نظر می‌گیرد:

  • مهارت‌های حرکتی؛
  • مهارت‌های حسی؛
  • تعادل؛
  • هماهنگی؛
  • رفلکس‌های نوزادی.

 

همچنین استفاده از ابزارهای تشخیصی زیر به شناخت دلایل بیماری کمک خواهد کرد:

  • سی تی اسکن یا ام آر آی؛
  • آزمایش خون؛
  • نوار عصب و عضله؛
  • نوار مغزی؛
  • بررسی مایع نخاعی؛
  • بیوپسی عضلانی؛
  • آزمایشات ژنتیک.

 

آیا هیپوتونی درمان دارد؟

جواب دقیق و یکتایی برای این سوال وجود ندارد. چرا که با توجه به بیماری ایجاد کننده هیپوتونی ممکن است درمان کامل امکان پذیر باشد یا درمان صرفا برای جلوگیری از بدتر شدن بیماری انجام شود. در حالت کلی می‌توان گفت اگر بیماری ایجاد کننده این اختلال پیشرونده نباشد (مانند دیستروفی عضلانی) امکان بهبودی وجود دارد. 

عوامل زیر در میزان بهبودی هیپوتونی موثر هستند:

1- سن کودک مبتلا به هیپوتونی

هر چه درمان در سنین پایین‌تر شروع شود، امکان بهبودی و درمان بیشتر خواهد بود. به دو دلیل این اتفاق خواهد افتاد. دلیل اول اینکه در سنین پایین‌تر امکان ایجاد تغییر در ساختار مغز بیشتر خواهد بود. دلیل دوم اینکه هر چه سن کودک بالاتر می‌رود در صورتی که مراحل رشدی را طی نکند، فاصله کودک با افراد طبیعی بیشتر خواهد بود و در نتیجه برای درمان باید تلاش بیشتری انجام شود.

2- شدت هیپوتونی

این موضوع هم که احتیاج به توضیح ندارد. چرا که هر چه شدت هیپوتونی بیشتر باشد، درمان سخت‌تر خواهد بود. 

3- تعداد عضلات درگیر

هر چه تعداد عضلات درگیر بیشتر باشد درمان سخت‌تر خواهد بود. چرا که لازم است روی بخش‌های مختلفی از بدن فرد درمان انجام شود.

 درمان هیپوتونی

درمان هیپوتونی در نوزادان

هیپوتونی به عنوان یک عارضه در برخی از بیماری‌ها بروز پیدا می‌کند. در نتیجه در بسیاری از موارد درمان آن وابسته به بیماری اولیه است. همچنین درمان ارائه شده از فردی به فرد دیگری متفاوت خواهد بود:

1- کاردرمانی

متخصص کاردرمانی نیازی به دانستن علت زمینه‌ای هیپوتونی نوزاد ندارد و صرفا برنامه‌های تقویت عضلانی و افزایش تون عضلانی را در روند کار خود قرار می‌دهد. در کاردرمانی ابتدا مفاصل اصلی همچون بازوها و ران‌ها تقویت می‌شود تا با اتکا به آن‌ها روند حرکت کودک هیپوتون تسهیل گردد. همچنین در کاردرمانی بر هماهنگی حرکتی کودک تاکید می‌شود.

استفاده از وسایل کمکی نظیر اسپیلنت و ارتز هم در برخی افراد هیپوتونی توسط کاردرمانگر تجویز می‌گردد. علاوه بر آن متدهای زیر را برای این کودکان اجرا می‌کنند:

برنامه‌های تحریک حسی:

این روش به نوزادان و کودکان کمک می‌کند تا به محرک‌های بینایی، شنوایی، لمس، بو و مزه پاسخ بدهند. علاوه بر آن سیستم عصبی را یکپارچه خواهد کرد که به ارتقای شناخت فرد از محیط و خود کمک خواهد کرد. 

حرکت درمانی:

در حرکت درمانی برنامه تقویتی عضلات و بهبود مهارت‌های حرکتی مانند توانایی در تحمل وزن آموزش داده می‌شود. حرکت درمانی جهت تسهیل مراحل رشد حرکتی بسیار مفید  خواهد بود. 

2- فیزیوتراپی

فیزیوتراپی نیز مانند کاردرمانی به کودک هیپوتون کمک می‌کند تا کنترل بهتری در حرکات خود داشته باشد و با گذشت زمان قدرت و توانایی عضله را بهبود می‌بخشد.

در فیزیوتراپی همچنین می‌توان از متد الکتروتراپی نیز برای بهبود تون و قدرت عضلات به صورت پسیو کمک گرفت. برخی از دستگاه‌های الکتریکی پالس‌های محرک را روی عضلات اجرا خواهند کرد که علاوه بر موارد بالا به جلوگیری از آتروفی هم کمک خواهد کرد. 

 

3- گفتار درمانی

به دلیل ضعف و کاهش تندر عضلات دهان و زبان در بخش گفتاردرمانی نیز برای کودکان هیپوتون تمریناتی جهت بهبود تنفس،‌ صحبت کردن و بلع انجام می گردد. گفتاردرمانی همچنین می‌تواند روی جلوگیری از آبریزش دهان کار کند. برای این کار هم سعی خواهد کرد که عضلات دهان و گردن را تقویت کند. 

floppy

چند نکته مهم در درمان هیپوتونی نوزادان:

  • درمان هیپوتونی بسته به شرایط و دلیل ایجاد هیپوتونی می‌تواند متفاوت باشد.
  • هیپوتونی ناشی از تولد زودرس معمولا با بزرگ شدن کودک بهبود می‌یابد اما مداخله کاردرمانی و فیزیوتراپی ضرورت دارد.
  • هیپوتونی در نوزادانی که میاستنی گراویس دارند به سرعت بهبود می‌یابد اما نیاز به پشتیبانی تخصصی و فیزیوتراپی دارد.
  • در مواردی که هیپوتونی ناشی از عفونت باشد در صورت موفقیت آمیز بودن و مهار عفونت علائم هیپوتونی نیز از بین می‌رود.
  • بسته به علت و شدت هیپوتونی این بیماری می‌تواند کاملا بهبود یابد و یا ثابت بماند و یا حتی با گذشت زمان بدتر شود.
  • همچنین در بسیاری از موارد درمان به تا حد زیادی به بیماری علت اصلی هیپوتونی مربوط خواهد شد.

طول عمر و امید به زندگی در کودکان هیپوتونی

هیپوتونی می‌تواند یک بیماری چالش‌ برانگیز باشد و اغلب نوزاد را به صورت مادام العمر درگیر کند. اما درمان‌های توانبخشی و کاردرمانی می‌توانند شرایط را تا حد قابل توجهی کنترل کنند. با این حال جز در موارد نوع درگیری نورون حرکتی یا اختلال عملکرد مخچه، معمولا کودکان هیپوتونی طول عمر طبیعی دارند و این مشکل نمی‌تواند تهدید کننده زندگی آن‌ها باشد.

بهترین کلینیک درمان هیپوتونی

کاردرمانگران مجرب کلینیک توانبخشی ایران با سابقه درمان بیش از 1000 کودک هیپوتون از توانایی و تجربه کافی برای ارائه درمان به افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، برخوردار می‌باشند. ما همواره تلاش خود را بر ارائه بهترین خدمات به کمک جدیدترین روش‌ها و تجهیزات درمانی گذاشته‌ایم. 

سخن پایانی

تقریباً ۸۰ درصد کودکان هیپوتون دارای اختلال اولیه سیستم عصبی مرکزی می‌باشند که این اختلالات می‌تواند ناشی از ضربه هنگام تولد به سر و خونریزی داخل بطنی یا بیماری‌هایی نظیر فلج مغزی باشد. پزشکان معمولا هیپوتونی را در چند روز اول نوزادی تشخیص می‌دهند. اما گاهی اوقات به دلیل خفیف بودن این مشکل تشخیص سخت است و تا سن ۶ ماهگی ممکن است قابل تشخیص نباشد.

با بزرگ شدن این نوزادان مشکلاتی نظیر عدم توانایی بلند کردن سر در کودکان هیپوتونی دیده می‌شود. در نتیجه باید به کمک کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی درمان آن‌ها را پیگیری کنیم. درمان در برخی از موارد به بهبودی کامل منتهی خواهد شد و در برخی از موارد تنها تلاشی است برای جلوگیری از وخامت اوضاع. 

اگر در مورد بیماری هیپوتونی هنوز هم سوالی دارید، می‌توانید آن را  در بخش نظرات مطرح نمایید تا همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به آن پاسخ دهند. 



 

 

1000 کاراکتر باقیمانده