این بیماری، یك اختلال غیر واگیر و اتوایمیون سیستم اعصاب مركزی است كه می‌تواند با یك سری علائم عصبی كه به طور ناگهانی یا به آرامی آشكار می‌شوند، خود را نشان دهد. هنوز علت و درمان قطعی بیماری ناشناخته است. به علت اثراتش روی سیستم عصبی، می‌تواند منجر به اختلال حركتی طولانی مدت و در موارد حاد ناتوانی (حركتی) شود.
ام اس بیماری اتوایمیون پیشرونده است بدین معنی كه سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین كه اطراف سلولهای عصبی مغز و نخاع است و نقش محافظتی دارد حمله‌ می‌كند و منجر به آسیب این نواحی می‌شود. غلاف میلین یك سطح صاف و هموار را فراهم می‌آورد و انتقال سریع پیامهای عصبی را بین مغز، نخاع و سایر بدن تسهیل می‌كند، هنگامیكه این غلاف آسیب می‌بیند انتقال پیامهای عصبی كند یا بطور كامل قطع (بلوكه) می‌شود كه در نتیجه عملكرد آن پیام كاهش یافته یا از بین می‌رود. این نواحی آسیب دیده پلاك نام دارند.
علائم بیماری ام اس
علائم ام اس زمانی آشكار می‌شوند كه سلولهای عصبی مغز و نخاع نتوانند بطور درستی با سایر قسمتهای بدن ارتباط برقرار كنند. ام اس طیف وسیعی از علائم را ایجاد می‌كند و می‌تواند بینایی، تعادل، قدرت، احساس، هماهنگی و اعمال بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این علائم ممكن است اشكالات بینایی، اختلالات احساسی، اختلالات گفتاری، لرزش، فلج یا كرخت شدن نواحی مختلف بدن، اختلال ادراری و ضعف عضلانی باشد. مسیر بیماری بطور گسترده از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. در برخی از بیماران، علائم بیماری گاهی اوقات در فواصل زمانی مكرر و گاهی بعد از سالها فروكش می‌كند و بر می‌گردد. در برخی افراد دیگر، بیماری بطور ثابت پیشرفت می‌كند. شروع ام اس معمولاً در سنین 20 تا 40 سالگی است و در موارد معدودی علائم بیماری در كمتر از 15 سال یا بعد از 60 سال ظهور می‌كند. زنان خصوصاً در سنین جوانی تقریباً 2 برابر مردان به بیماری ام اس دچار می‌شوند.
این بیماری اغلب در مناطق معتدل مثل اروپای شمالی دیده می‌شود. در اروپا و آمریكای شمالی، ام اس شایعترین علت ناتوانی عصبی در بین بزرگسالان است و یك نفر از هر 800 نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ام اس بین آسیائیها، بومیان آمریكای شمالی و جنوبی و اسكیموها بسیار نادر است. MS مسلما یك بیماری ارثی نیست، اما بیماریی است كه تحت تأثیر فاكتورهای مختلفی است كه یكی از آنها می‌تواند سابقه ژنتیكی افراد باشد. هیچ ژنی كه مسئول ایجاد این بیماری باشد شناخته نشده است اگرچه ثابت شده است كه تعداد اندكی از ژنها باعث افزایش خطر این بیماری می‌شوند.
رژیم درمانی برای بیماری ام اس
نقش اصلی رژیم غذایی در ام اس توانا ساختن افراد در اداره كردن مشكلات معمول در این بیماری از قبیل خستگی، بی اختیاری، یبوست و كمك به آنها به منظور جلوگیری از تشدید علائم است.
رژیمهای غذایی ارائه شده بر اساس 3 فرضیه علت ام اس است: افزایش یا كاهش ماده غذایی، واكنش آلرژیك به یك ماده  غذایی و اثرات سمی یك ماده غذایی است.
بنابراین اصول معمول رژیم درمانی به این ترتیب است: رژیم غذایی حاوی پروتئین بالا و روغنهای ضد التهابی (مغزها، دانه‌ها و ماهی آبهای سرد) سبزیجات نارنجی، زرد و سبز تیره، غلات كامل از قبیل گندم كامل، برنج قهوه‌ای، جوی دوسر و ذرت كامل.
البته لازم به ذكر است كه غذاهایی مانند گندم، لبنیات، تخم مرغ، سویا، مركبات، گوجه فرنگی، ذرت، شكلات، ماهی و بادام زمینی آلرژی زا هستند، به همین منظور این غذاها ابتدا محدود می‌شوند و برای مشاهده عكس‌العمل افراد دوباره به آنها داده می‌شود.
بسیاری از افراد مبتلا به ام اس به غذاهای حاوی گلوتن حساسیت دارند. گلوتن پروتئینی است كه در گندم یافت می‌شود. همچنین غذاهای تصفیه شده، الكل، كافئین، چربیهای اشباع و افزودنیها محدود می‌شوند. اسیدهای چرب ضروری امگا 6 و امگا 3 احتمالاً پیشرفت بیماری، شدت و دوره عود آن را كاهش می‌دهند. خوردن روغنهای حاوی امگا 6 به میزان 1500 میلی گرم 2 تا 3 بار در روز توصیه می‌شود.
روی 30 میلی گرم در روز و سلنیوم 200 میكروگرم در روز برای این بیماران مفید است. در صورتیكه رژیم غذایی حاوی سطوح بالای اسیدهای چرب غیر اشباع با چند بند دوگانه باشد، دریافت كافی ویتامینهای ای، ب6،ث و عنصر روی ضروری است. ویتامین ای یك آنتی اكسیدان قوی است كه از پراكسیداسیون اسیدهای چرب غیر اشباع جلوگیری می‌كند، و ویتامین ث نقش محافظتی برای ویتامین ای دارد. روی و ویتامین ب6 اجزای آنزیم دلتا – 6 – دی سچوراز هستند این آنزیم از اكسیداسیون اسید چرب غیر اشباع جلوگیری می‌كند. نوشیدن الكل و سیگار باعث تهی شدن منابع مواد مغذی بدن از جمله ویتامین ث شده و در نتیجه علائم بیماری را تشدید می‌كنند.
آیا ویتامین د می‌تواند خطر ام اس را كاهش دهد؟
مكملهای ویتامین د ممكن است كه اثرات مثبتی بر سیستم ایمنی افراد مبتلا به ام اس داشته باشند، ویتامین د بر بعضی از مواد شیمیایی تأثیر می‌گذارد كه این مواد، سیتوكیناز ها را در سیستم ایمنی تعدیل می‌كنند، در نهایت این تغییرات ممكن است برای مبتلایان به ام اس مفید باشد. برخی مطالعات نشان دادند زنانیكه مكمل ویتامین د به مقدار زیادی دریافت می‌كردند، نسبت به كسانیكه مكمل دریافت نمی‌كردند، 40% بروز (پیدایش) ام اس در آنها كمتر بود. اما در این مطالعه مشخص نشد كه دریافت مكمل ویتامین د  روی پیشروی بیماری ام اس اثر مثبتی دارد یا نه. به علاوه ثابت نشده است كه اثر مثبتی بین ویتامین د و داروهای مولتی ویتامین حاوی ویتامین ای ، و ویتامینهای گروه ب وجود دارد، به این معنی كه آیا این ویتامینها نقش محافظتی برای ویتامین د دارند یا نه.

تغذیه در بیماران مبتلا به ام.اس ( MS )
امروزه شواهد علمی بسیاری وجود دارد كه اهمیت و نقش تغذیه را در حفظ سلامتی بیماران مبتلا به MS ثابت كرده است. MS  که مخفف MULTIPLE SCLEROSIS است، نوعی بیماری مزمن و اغلب پیش رونده در دستگاه عصبی مركزی است كه با از بین رفتن غشای میلین در برخی از اعصاب مغز و نخاع بصورت تكه های كوچك مشخص می شود. غلاف میلین رشته های عصبی را می پوشاند و از آنها در برابر آسیب ها محافظت می کند. در شکل بالا غلاف میلین با رنگ قرمز مشخص شده است. از بین رفتن غلاف میلین باعث اختلال در انتقال پیام های عصبی است. علت این بیماری ناشناخته است . این بیماری در بالغین جوان بین 20 تا 40 سال شایع تر بوده و میزان ابتلا در زنان دو برابر مردان است.
اگرچه اكثر دستورات توصیه های عمومی است و تمام افراد باید از آن پیروی كنند ، ولی مواردی نیز وجود دارد كه در بیماران MS بر آنها تاكید شده است. افراد با عادات غذایی نادرست، باید بعد از آگاهی از برنامه تغذیه ای صحیح به تدریج و در چند مرحله از برنامه غذایی مناسب استفاده كنند. لذت بردن از غذا یك اصل مهم در تغذیه است و محرومیت مطلق از مواد غذایی مورد علاقه وجود ندارد ، به همین علت اگر خوراكی هایی خارج از چهارچوب برنامه توصیه شده هستند، می توانند به مقدار كم و در دفعات كمتر مصرف شوند.

مصرف چربی ها
به خاطر تشكیل تركیبات سمی و مضر برای بافت دستگاه عصبی مركزی و اثر مصرف چربی های ضروری كه نقش مهمی در ترمیم و نگهداری سلول های عصبی دارند، مصرف این گروه غذایی از اهمیت خاصی برخوردار است ، مخصوصاً با توجه به عملكرد چربی ها در بروز بیماری های قلبی- عروقی  و افزایش وزن، مقدار چربی دریافتی و نوع آن باید مشخص شود.
به همبن دلیل چربی های گیاهی غیراشباع باید به جای چربی های حیوانی اشباع جایگزین شوند. انواع چربی های گیاهی مثل روغن آفتابگردان ، روغن کانولا ، روغن ذرت و ... .

مواد غذایی مضر برای بیماران MS :
1- غذاهای چرب خصوصا گوشت های چرب و تمام چربی های حیوانی
2- فرآورده های لبنی پرچرب
3- سس های مایونز و تمامی سس های دارای چربی زیاد
4- غذاهای بسیار شیرین ، كیك ، بیسكوئیت ، شیرینی و آب نبات
5- غذاهای حساسیت زا مثل تخم مرغ  ، شیر ، سیب زمینی ، گوجه فرنگی  ، بادمجان ، مخمر ، نان گندم  ، شكر، برخی از میوه ها ( بسته به واكنش بیمار ) ، مواد غذایی با رنگ های افزودنی مثل نوشابه ها یا با مواد نگهدارنده مثل كنسروها ، ادویه ، تمام میوه ها و سبزی هایی كه خوب شسته نشده اند یا با افزودن مواد شیمیایی رشد کرده اند که مواد باقیمانده روی آنها می تواند سمی و حساسیت زا باشد.
بیمار باید با دقت در برنامه غذایی روزانه ، غذاهای حساسیت زا  را شناخته و آنها را حذف كند.
6- قهوه  ، الكل ، كولا و چای

مواد غذایی مفید برای بیماران MS :
1- چربی های اُمگا-3 و اُمگا-6 . منبع غذایی اصلی اسیدهای چرب اُمگا-3  انواع ماهی بخصوص ماهی ساردین و سالمون است و سایر منابع غذایی آن روغن سویا و کانولا، جوانه گندم ، گردو، روغن تخم کتان، سبزیجات برگ سبز و روغن کبد ماهی  می باشد.
اسیدهای چرب اُمگا-6 نیز در روغن های غیر اشباع گیاهی مثل روغن ذرت ، روغن کانولا، روغن سویا ، روغن بادام زمینی  و روغن آفتابگردان وجود دارد.
2- میوه ها و سبزی های تازه و تمیز ( سبزی های دارای برگ سبز پررنگ )
3- جوانه ها  خصوصا جوانه یونجه كه باید موقع شروع به جوانه زدن مصرف شود.
4- پودر جلبك آب های تازه که به صورت بسته بندی شده در برخی فروشگاه ها موجود است.
5- مایعات  : آب تازه و تصفیه شده 2 لیتر ( 8 لیوان ) در روز، سایر چای های گیاهی  به جای چای معمولی و آب میوه رقیق شده

اثرات برنامه غذایی مناسب
مواد غذایی علاوه بر رساندن انرژی اولیه به بدن، موجب حفظ عملكرد مناسب و تقویت دستگاه های مختلف بدن (دستگاه ایمنی، قلب و عروق، اعصاب و . . . ) می شوند كه نتیجه آن احساس سلامتی و قرارگرفتن در وضعیت روحی و جسمی مطلوب است كه در بیماری های مزمن اهمیت بیشتری پیدا كنند.
برنامه غذایی باید شامل مواد مغذی و مطلوبی باشد. پس باید قبل از خرید، فهرست كلیه احتیاجات سبد خرید خود را از نظر نوع و مقدار اقلام مورد نیاز تهیه كنید.
مصرف مناسب و کافی ویتامین های لازم مانند ویتامین های  C  و E  و گروه B و املاح معدنی مثل منگنز، منیزیم ، مولیبدن، سلنیم و روی نیز در حفظ سلامتی بیماران ضروری می باشد و در عین حال مصرف زیاد و نابجای ویتامین هایی چون  A  و B6  می تواند خطرناك باشد.
با توجه به نقش مهم چربی ها در سوخت و ساز بدن و ایجاد انرژی لازم برای اعمال حیاتی و لزوم وجود آنها برای ساخت بافت های حیاتی بدن ، مصرف انواع چربی های مفید ، مخصوصاً چربی هایی که دارای تركیبات اُمگا-3  و اُمگا-6 هستند و نقش محافظتی در بروز بیماری های قلبی و عروقی  دارند ، برای بیماران توصیه می شود.

گردآوری:سیدعلیرضا میرطلائی کارشناس کاردرمانی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید