رفلکسهای کودکان فلج مغزی راههای مهار آن | مرکز جامع توانبخشی ایران
- توضیحات
رفلكسهاي اوليه و وضعيتی در کودکان فلج مغزی :
رفلكسهاي اوليه مرحله ضروري در رشد طبيعي رفلكس مي باشند
زيرا وجود اين رفلكسها جهت انجام حركات پيچيده تر شبيه به گذشتن از مرحله چرخيدن به نشستن و چهار دست و پا رفتن و غيره ضروري مي باشد. در رشد رفلكسي طبيعي, سطوح رفلكسهاي اوليه يعني سطوح رفلکسهای نخاع و ساقه مغز تدريجا از بين رفته و جاي خو را به رفلكسهاي سطوح مي دهند
جهت مشاهده تکنیک های کاردرمانی در بهبود وضعیت سر و گردن کودکان اینجا کلیک کنید.
رفلكس قرينه‌اي تونيك گردن: اين رفلكس به صورت زير قابل آزمون است:
الف)كودك را در وضعيت چهار دست و پا روي زانوي خود قرار مي دهيم, در اين حالت سر او را به طرف پائين خم مي كنيم. اندامهاي فوقاني خم و اندام تحتاني صاف مي شوند.
ب)كودك را در وضعيت چهار دست و پا روي زانوي خود قرار مي دهيم, اين بار سر او را بالا مي آوريم, اندامهاي فوقاني صاف و اندامهاي تحتاني خم مي شوند.
بعضي از منابع زمان از بين رفتن اين رفلكس را 4-6 ماهگي و بعضي ديگر را بين 8-12 ماهگي ذكر مي كنند.
رفلكس گالانت : در رفلكس گالانت كودك در وضعيت دمر قرار داده مي شود. با انگشت سبابه, كناره تنه را در ناحيه كمري تحريك مي كنيم. تنه كودك به سمت طرف تحريك خم مي شود. اين رفلكس در حدود 2 تا 3 ماهگي از بين مي رود.
رفلكس تونيك لابيرنتي:
الف)كودك در وضعيت طاقباز قرار مي گيرد و سر در خط وسط بدن و اندام فوقاني و تحتاني صاف مي باشند. خم كردن اندامهاي فوقاني و تحتاني بدن در حاليكه كودك طاقباز است در مقابل خم شدن مقاومت نشان مي دهد.
ب)كودك در وضعيت دمر قرار مي گيرد. در اين حالت كودك نمي تواند سر خود را به طرف بالا بياورد و اندامهاي فوقاني و تحتاني را صاف كند. بنابراين اين اندامها جمع شده و به وضعيت جنيني در مي آيد.
ج)كودك در وضعيت خوابيده به پهلو قرار داه مي شود. دست و پاي بالايي خم و دست و پاي پائيني صاف باقي مي‌ماند. اين رفلكسها پس از 4 ماهگي از بين مي رود.
رفلكس مورو: در رفلكس مورو كودك فلج مغزی به حالت طاقباز قرار مي گيرد. در اين حالت وي را از ناحيه‌ي شانه دو طرف بلند كرده و ناگهان زير شانه او را خالي مي كنيم به طوري كه سر به عقب بيافتد. ابتدا بازوهاي خود را به صورت متقارن به دو طرف باز مي كند و دستها نيز از حالت مشت خارج شده و باز مي شود. پس از چند لحظه دوباره بازوهاي خود را طرف داخل جمع مي كند و به حالت اول بر مي گردد. اين رفلكس بعد از 4 ماهگي از بين مي رود
باز نشدن مشت نوزاد یا بسته بودن مشت نوزاد
این موضوع میبایست توسط پزشک بررسی شود و ارزیابی های رفلکسی روی نوزاد انجام گیرد و در صورت ادامه مشت بودن انگشتان دست مداخله کاردرمانی صورت میگیرد
یکی از عمده ترین برنامه های درمانی در فلج مغزی مهار رفلکسهای مزاحم است این رفلکسها مانع از رشد حرکتی کودک فلج مغزی میشود جهت بهره گیری از خدمات کاردرمانی تخصصی فلج مغزی موسسه ایران با ما تماس بگیرید 66596151
اگر رفلكسهاي اوليه در فلج مغزی باقي بمانند چه اتفاقي مي افتد؟
رفلكسهاي اوليه در طي زندگي درون رحمي رشد مي كند و بايد به طور كامل هنگام تولد ظاهر شوند. آنها در طي 6 تا 12 ماه پس از زندگي برون رحمي توسط مراكز عالي تر مغز بازداري مي شوند. عدم بازداري آن ها مي تواند در رشد مهارتهاي پيچيده تر اختلال ايجاد كند و مشكلاتي را موجب شود. در اين حالت:
- حركات رفلكسي اوليه ادامه مي يابد.
- رفلكسهاي وضعيتي نمي توانند به طور كامل رشد كنند.
- مشكلات حركتي و جسمي و به تبع آن مشكلات در يادگيري مهارتهاي تحصيلي و مدرسه‌اي ايجاد مي كند.
- قسمتهايي از مغز كه براي يادگيري, رفتار و اجتماعي شدن در بزرگسالي لازم است, نمي توانند به طور كامل بالغ شود كه منجر به مشكلاتي در اين حوزه از زندگي كودكان مي شود.
- كودكان به جبران حضور رفلكسهاي اوليه و عدم رشد كامل رفلكسهاي وضعيتي مي پردازند.
- كودكان و بزرگسالان روشهاي متنوع و زيادي را هنگام حضور رفلکسهای اوليه به عنوان راهكار مقابله‌اي به كار مي گيرند. بعضي از روشهايي كه بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد, شامل:
*گوشه گيري اجتماعي
*پرهيز از يادگيري
*پرهيز از ورزش كردن
*نشستن به شيوه‌اي غير معمول
*خوردن به شيوه‌اي غير معمول
*گرفتن مداد يا خودكار به شيوه‌اي غيرمعمول
*نوشتن در گوشه‌هاي صفحه
چگونه مي توان يك كودك داراي رفلكس تونيك غير قرينه اي گردن را تشخيص داد؟
- چشمانش به صورت آرام قادر به دنبال كردن خط وسط بدنش نيست. كه منجر به مشكلاتي در هنگام خواندن مي‌شود و از كلماتي كه در وسط كاغذ قرار دارند, عبور مي كند و آنها را نمي خواند.
- چشمانش توانايي عبور از خط وسط عمودي بدن را ندارد. يعني چشم راست در حركت و نگاه كردن به سمت چپ مشكل دارد. براي مثال, كودك راست دست ممكن است مشكلاتي را براي نوشت در سمت چپ كاغذ پيدا كند.
- هماهنگي چشم و دست ندارند. يعني چشم راست با اندامهاي طرف راست بدن و چشم چپ با اندامهاي طرف چپ بدن هماهنگ نيست و در سالهاي مدرسه هنگام نوشتن مشكل خواهد داشت.
- در حركات جانبي چشمي از قبيل پيگيري ديداري كه براي خواندن و نوشتن لازم است, دچار مشكل مي باشد.
- دست خود را نمي تواند از خط وسط بدن خود حركت دهد كه باعث جلوگيري از بازي و فعاليت بهنجاردر طي سالهاي مدرسه مي شود و روي فعاليتهاي خواستاري وي تأثير مي گذارد.
- براي نگهداري خودكار يا مداد هنگام نوشتن, انگشتان بايد منقبض باشد بنابراين, رفلكس نوشتن را بسيار مشكل مي‌كند.
- بين عملكرد شفاهي و نوشتاري وي ناهماهنگي وجود دارد.
- در كنترل تعادل خوكار مشكل دارد.
- در يكپارچگي دو جانبي يعني استفاده متمايز و يكپارچه از دو طرف بدن مشكل دارد.
چگونه مي توان يك كودك داراي رفلكس تونيك قرينه‌اي گردن را تشخيص داد؟
- به شيوه‌اي غير معمول مي نشيند و پاهايش را به دور پايه‌هاي صندلي گره مي زند. يا حتي بر روي ميز براي نوشتن و يا خواندن دراز مي كشد.
- در رونويسي از كتاب يا نوشته‌هاي بر روي تخته مشكل دارد و آخرين نفري است كه از روي نوشته‌ها مي نويسد. هنگام رونويسي اشتباهات چشمگيري دارد و ممكن است يادداشت برداري مختص به خود داشته باشد.
- داراي مشكلاتي است كه هنگام غذا خوردن وي را دچار تنش مي كند. براي مثال, با انگشت غذا مي خورد, از قاشق و كارد و چنگال استفاده نمي كند, زماني كه خانواده سفره را ترك مي كنند همه غذاهاي مانده را دور و بر خود پخش مي كند.
- بين قسمتهاي فوقاني و تحتاني بدن وي هماهنگي و يكپارچگي وجود ندارد. براي مثال, براي شنا دچار مشكل مي‌شود.
- به خم شدن يا كج شدن هنگامي كه روي نميكت يا ميز مي نشيند گرايش دارد.
- قوام ماهيچه‌اي وي ضعيف است.
- هماهنگي چشم و دست ضعيف است.
- توانايي براي نشسته ماندن و تمركز ندارد.
چگونه مي توان يك كودك داراي رفلكس گالانت را تشخيص داد؟
- وول مي خورد, ناآرام است و زندگي با وي بسيار مشكل است.
- با فشار روي پوست اين رفلكس تحريك مي شود و اكثر اين كودكان از كمربند و لباسهاي سفت خوششان نمي آيد.
- توانايي نشسته ماندن را ندارد.
- توجه ضعيف
- هماهنگي ضعيف
- در وضعيت و حالت دادن به بدن ضعيف است.
- گاهي اوقات بي اختياري ادرار در وي ديده مي شود.
- ممكن است كودك دچار خميدگي ستون مهره‌ها شود.
چگونه مي توان يك كودك داراي رفلكس تونيك لابيرنتي را تشخيص داد؟
مشكل در حركت و پيگيري ديداري دارد كه بر خواندن وي تأثير مي گذارد.
مشكلات جهت يابي و فضايي دارد.
مشكلات ادراك ديداري دارد كه بر خواندن و نوشتن وي تأثير مي گذارد.
مشكل در يادآوري و يادگيري و هجي كردن, جدول, ماه‌هاي سال, روزهاي هفته و مشكل در يادآوري حروف الفبا دارد.
در رياضيات مشكل دارد.
- به ساعت ديجيتالي نسبت به ساعتهاي قديمي عقربه دار گرايش بيشتري دارد.
- قوام ماهيچه‌اي ضعيف يا شديد و مشكلات وضعيتي و حالت دادن به بدن دارد.
- تمايل به راه رفتن بر روي انگشتان را دارد.
- تعادل ضعيف و بي تحرك است.
- از ورزش و حركات جسمي دوري مي كند.
چگونه مي توان يك كودك داراي رفلكس را تشخيص داد؟
- بيش از حد تكانشي عمل مي كند.
- دوستي ندارد و با كودكان كم سن تر از خود بازي مي كند.
- هنگام بازي فوتبال در جايش خشك مي شود و به حريف اجازه مي دهد كه توپ را از او بگيرد.
- دوربين است.
- بيشتر دچار آسم, اگزما و عفونتهاي جزئي مي شود.
- به نور, صدا و لمس بيش از حد حساس و واكنش پذيري بيش از حد دارد.
- زماني كه رفلكس مورو فعال مي شود, كودك نهايت انرژي خود را براي جستجوي غذا, تحريك پذيري و كج خلقی به كار مي گيرد.
- دچار مشكلاتي در گرفتن اشياء است.
- هيجانات ناپايدار دارد.
- ناپختگي هيجاني و اجتماعي دارد.
- مضطرب است.
- نمي تواند براي تمركز بر يك چيز بخصوص, محركهاي محيطي را از خود دور كند.
مهار رفلكس تونيك غير قرينه‌اي گردن
- چرخش سر بهتر مي تواند به مهار رفلكس كمك كند.
- در حالت دمر و تكيه روي آرنجها باشد و چرخش سر.
- در حالت دمر و تكيه روي دستها باشد و چرخش سر.
- در حالت چهار دست و پا باشد و سر را به چپ و راست بچرخانيم.
- نشستن در تاب T و چرخش سر.
- ايستادن داخل پارالل و چرخش سر.
- چمباتمه گوشه‌ي ديوار باشد و با دستها, پاها را از پشت بگيرد.
- تسهيل رفلكسهاي تعادلي- چتربازي- راست نگه داشتن بدن.
- چرخش سر به يك طرف و از صاف شدن دست طرف صورت جلوگيري شود.
- از چرخش سر به اطراف جلوگيري شود و سر در خط وسط قرار گيرد.
مهار رفلكس تونيك قرينه‌اي گردن
- عدم تحريك رفلكس
- در وضعيت چهار دست و پا روي توپ سی پی و سر كودك پائين باشد.
- در وضعيت چهار دست و پا روي توپ Cp و دستها روي زمين باشد و سر پائين باشد.
- در وضعيت دمر روي دستها وزنش را تحمل وزن كند.
- در وضعيت دمر روي آرنجها وزن خود را تحمل كند.
- تسهيل وضعيت چهار دست و پا
- تسهيل وضعيت نشستن
- راه رفتن روي دستها
- انجام فعاليت با دستها در حالي كه سر صاف باشد.
- تمرينات انتقال وزن از يك اندام به اندام ديگر
- تعليق (يعني كودك را از ناحيه پاها گرفته و آويزان مي كنيم طوري كه سر پائين آويزان باشد و پاها در دست درمانگر باشد.)
- واكنش تعادلي
- جداكردن چشم از سر, و سر از اندامها
- انجام حركات لرزشي آرام
- انجام حركات با الگوهاي متقابل در دستها و پاها
- تحريكات سيستم دهليزي مغز براي حفظ تعادل
- تحريك واكنشهاي سطوح بالاتر(Amphibian, Parashut Landa, Body Righting)
راههای مهار رفلكس گالانت در کودکان فلج مغزی
- آموزش ثبات تند
- بهبود نشستن و ايستادن
- تمرينات گرفتن اشياء در وضعيت خوابيده به شكم
- تسهيل مراحل رشدي حركتي
- تسهيل رفلکسهای تعادلي- حفاظتي
- ماساژ ماهيچه‌هاي ستون مهره‌ها براي حفظ وضعيت درست و جلوگيري از كژپشتي (اسكليوز)
راههای مهار رفلكس مورو در کودکان فلج مغزی
- آموزش ثبات عمومي سر
- استفاده از گرفتن و وضعيت دمر و استفاده از وضعيت خم شدن
- جدا كردن حركات چشم از حركات سر
- جدا كردن حركات سر از حركات تنه
- تسهيل كنترل سر
***** بر اساس تئوري رفلكسها, رفلکسهای پيشرفته كه در سنين خاصي ظاهر مي شود در واقع رفلكسهاي جديدي نيستند بلكه از تكميل يا تلفيق رفلكسهاي سطوح پائين تر ايجاد شده اند.
- تسهيل واكنشهاي تعادلي و حفاظتي به ويژه در وضعيت نشسته
- افزايش هماهنگي چشم و دست
راههای مهار رفلكس تونيك لابيرنتي طاقباز در کودکان فلج مغزی
- عدم تحريك كودك در وضعيتهاي دمر و به پهلو خوابيده و نشسته
- جلوگيري از پاسخ: الف) در كالسكه د رحالت خم شدن ب) در حالت طاقباز به صورت خم شدن ج) حركت گهواره‌اي
- تسهيل وضعيتهاي چهار دست و پا
- تسهيل تكيه روي ساعدها
- تسهيل تكيه روي بازوها
- تسهيل واكنشهاي بالاتر مثل راست نگه داشتن بدن
- تمرينات تسهيل دسترسي پيدا كردن كودك به اشياي روبرويش توسط دستها در وضعيت تكيه روي بازوها
- تسهيل انتقال وزن بدن
- تسهيل قرار گرفتن در وضعيت چهار دست و پا
- تسهيل الگوهاي فلكسوري
- تسهيل افزايش قدرت فلكشن قفسه سينه و تقويت ماهيچه‌هاي شكم
- سينه خيز رفتن روي سطح شيبدار به بالا
- شنا روي تخته چرخدار
- تقويت حركات متقابل, مثلا يك دست خم و يك دست باز باشد يا يك پا خم و يك پا باز باشد.
- جدا كردن چشم از حركات سر
- تسهيل راست نگه داشتن سر و بدن
- تسهيل چرخش تنه
- تسهيل وضعيت نشسته طوري كه پاها كاملا صاف باشد.
- تقويت تصوير بدن در بخش پيشين و پسين تنه
راههای مهار رفلكس تونيك لابيرنتي دمر در کودک فلج مغزی
الف) عدم تحريك
** به پهلو خوابيدن: قوام اكستانسوري همان سمت بالا مي رود و قوام فلكسوري مهار عدم تحريك مي شود. در كنترل وضعيتي هم تأثير دارد.
** به پشت خوابيدن: به علت تحريك اكستنشن پشت قوام فلكسوري مهار مي شود.
ب) تحريك سطوح بالاتر
** سر را بالا مي آورد و صاف مي كند.
** تحريك واكنشهاي راست نگه داشتن گردن و سر
** تحريك واكنشهاي قشري در سطح مهارتهاي رشدي حركتي
-جدا كردن حركات چشم از حركات سر
تقويت الگوهاي اكستانسوري
حركات متقابل
پا دوچرخه زدن
دست دوچرخه زدن (مثلا روي سطح شيبدار با Scooter به پائين بيايد.)
تسهيل الگويي كه در وضعيت دمر فقط شكم روي زمين باشد و دستها و پاها بالا قرار گيرند.
تعليق روي تور و با چوب به توپي كه پرتاب مي شود ضربه بزند.
در وضعيت قورباغه‌اي قرار گيرد و با آرنجهاي خم شده توپ را پرتاب كند.
روي ابزار رول روي يك دست تحمل وزن كند و با دست ديگر فعاليتي را انجام دهد.
کلید واژه ها : کاردرمانی برای گردن گرفتن کودک . کاردرمانی برای نشستن کودک . کاردرمانی برای پاگرفتن کودک
گردآوری:بهنود اسدی کارشناس کاردرمانی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
منبع:مقاله آسیه اخواست