درد در ناحیه کف پا از دردهای رایجی است که در افراد با سطح فعالیت زیاد و یا کم تحرک بروز پیدا می کند اغلب افراد پس از مواجه با چنین دردهایی آن را به مشکلات و عوارض ستون فقرات نسبت داده و در صدد درمان آن بر می آیند در حالی که گاه این قبیل دردها ناشی از عوارض موضعی بوده و ارتباطی با دیسک های بین مهره ای ندارد.

از مهم ترین و اصلی ترین علت های درد در ناحیه کف پا، بیماری پلانتار فاسیاس یا التهاب غلاف کف پا نام دارد که درد و مشکلات زیادی را برای مبتلایان آن ایجاد می کند.

پلانتار فاسیا یک بافت محکم و ضخیم در کف پا است که از ناحیه پاشنه به سمت انگشتان  کشیده شده و در هنگامی که نوک انگلشتان را به سمت ساق حرکت می دهیم کشیده می شود. التهاب این نوع بافت باعث بروز درد در ناحیه کف پا می شود.

آنچه که از اهمیت بیشتری در این رابطه برخوردار است، التهاب طولانی مدت این بافت است که می تواند باعث رسوب کلسیم در محل اتصال فاسیا به پاشنه پا شود. تجمع کلسیم به خودی خود دردناک نیست ولی کشیدگی فاسیا دردناک است، این درد معمولا در هنگام صبح و یا زمانی که به مدت طولانی، وزن بدن بر روی پا قرار دارد، تشدید می شود. این بیماری گاهی اوقات به صورت خود به خودی درمان می شد اما به مدت زمان بسیار طولانی نیاز دارد.

علل التهاب فاشیا

تحقیقات نشان داده است همواره در بروز بیماری پلانتار فاسیاتیس چند علت دخیل بوده است. ابتدا می توان به اضافه وزن و افزایش توده بدن یا Body Mass Index اشاره کرد اما نوع و میزان انجام فعالیت های شغلی، میکرو تروما، افزایش سن و ساختار غیر طبیعی ناحیه کف پا و کفش نیز تاثیر به سزایی در افزایش احتمال ابتلا به چنین عارضه ای دارد.

درد خار پاشنه، به صورت دردی مبهم است اما گاهی به صورت درد تیز حس می شود. محل احساس درد در مرکز پاشنه پا لبه داخلی آن است. در بعضی موارد خار در عکس ساده رادیولوژی تشخیص داده می شود اما فرد هیچ گونه علامتی ندارد.

این درد معمولاً بیشتر در دونده ها، زنان و افرادی که اضافه وزن دارند ایجاد می شود. از علل مهم دیگر می توان به استفاده بیش از حد از کف پا اشاره نمود که این حالت به طور مثال در افرادی که ساعات زیادی را به صورت سرپا کار می کنند رخ می دهد.

دیگر عوامل موثر

• ایستادن به مدت طولانی که منجر به التهاب و استخوانی شدن رباط های کف پا می شود.
• دویدن زیاد (راه رفتن زیاد از دویدن کمتر ضرر دارد).
• چاقی و افزیش ناگهانی وزن در دوران بارداری
• پوشیدن کفش نامناسب با قوس نامناسب در ناحیه کف پا، کفش های پاشنه بلند و یا کفش تنگ یا بدون پاشنه و صاف در ایجاد این بیماری بسیار موثر می باشد.
• صاف بودن کف پا
• التهاب مفاصل

نشانه های بیماری

افراد مبتلا به این بیماری معمولا از صبحگاهی و یا درد در هنگام برخاسته خواب و یا پس از نشستن و یا ایستادن طولانی مدت خبر می دهند. این معمولا به صورت ثابت در طول روز و دارد و اغلب با انجام فعالیت های ساده مانند راه رفتن، ایستادن و پوشیدن کفش های تخت تشدید می شود.

درد خار پاشنه معمولا از ناحیه پا شروع شده و در صورت فقدان در طول بافت فاسیای کف پا به سر انگشتان امتداد می یابد.

درمان

در حال حاضر درمان های متعددی برای حل این مشکل وجود دارد خوشبختانه با روش های مختلف درد می توان درد را کاهش داد و به دنبال بهبودی را به دست آورد.

اولین قدم در درمان خار پاشنه استراحت است. در بسیاری از موارد دیده شده که استراحت به تنهایی دردهای شدید را از بین می برد.

خودداری از ایستادن به مدت طول و کاهش وزن در درمان خار پاشنه بسیار موثر است در این خصوص است هنگام خرید کفشی انتخاب کرد که در قسمت پاشنه پالشتک پلاستیکی یا نمدی داشته باشد با پوشیدن کفش راخت و لژ دار 3 تا 4 سانتی متری، فشار روی پاشنه کم می شود و خار پاشنه به تدریج بهبود می یابد.

از وسیله مناسب حفظ قوس کف پا یا قالب مناسب کف پا البته تحت نظر پزشک استفاده کنید. در مواردی که درد حاد وجود دارد، روی ناحیه دردناک کمپرس سرد یا کیسه یخ 4-3 بار در روز هر بار به مدت 15-10 دقیقه بگذارید.

پد پاشنه

پدهای ژله ای پاشنه در بهبود این عارضه بسیار مفید است . زیرا باعث کاهش فشار بر روی پاشنه و موجب بهبود درد پا خواهد شد.

آب گرم

استفاده از آب گرم بهترین و موثرترین روش است. روزانه 2 یا 3 مرتبه، به مدت پانزده دقیقه پاهایتان را در آب گرم قرار دهید.

یخ

در یک لیوان پلاستیکی، آب بریزید و در فریز قرار دهید . پس از نیم ساعت یک چوب بستنی در لیوان قران دهید. بگذارید کلام یخ ببندید. سپس چوب بستنی را در دست گرفته و به صورت دایره ای روی پاشنه پا بکشید به طوری که هر دایره، نصف دایره قبل را بپوشاند.

ماساژ

ماساژ ناحیه کف با هنگام صبح و عصر می تواند منجر به کاهش التهاب و درد شود.

تمرینات تقویتی

تمرینات ورزشی جهت تقویت عضلات ناحیه کف پا و تقویت قوس آن بسیار موثر است. به عنوان مثال می توان با کمک انگلشتان پا تعدادی تیله را از روی زمین برداشته و درون ظرفی می ریزیم.

تمرینات کششی

در حالت ایستاده قسمت جلویی پنجه خود را بر روی لبه یک پله قرار دهید و سپس به آرامی وزن خود را بر روی پاشنه بیاندازید. به طوری که پاشنه رو به پایین حرکت نموده و در ناحیه آشیل احساس کشش کنید. در این حالت 15 ثانیه مانده و این عمل را 2 تا 4 بار تکرار کنید.

در حالت نشسته، حوله ای را در دور پنجه خود انداخته و در حالی که پاهای شما صاف هستند پنجه را به سمت سینه خود کشش دهید در این حالت 15 ثانیه مکث نموده و این عمل را 2 تا 4 بار تکرار کنید.

در حالی که رو به دیوار ایستاده اید پای مبتلا را عقب قرار داده و در حالی که به آرامی به سمت دیوار تکیه دارید پای خود را بدون بلند شدن پاشنه به سمت عقب کشش دهید در این حالت 15 ثانیه مانده و این عمل را 2 تا 4 بار تکرار کنید.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

استفاده از دارو به طور موقت درد را کاهش می دهد و علایم را از بین می برد ولی در معالجه قطعی تاثیری ندارد.

تزریق کور تیزون

کورتیزون، داروی ضد التهاب است و موجب کاهش درد می شود اما تاثیر آن موقت است پس بهتر است به دنبالش نرویم.

روش شاک ویو (Shockwave)

در مان یا Shockwave بهترین روش موثر برای درمان التهاب فاسیاس است که می تواند به راه رفتن، ورزش کردن و یا بلند کردن اشیاء بدون تحمل درد منجر شود.

این روش به صورت سرپایی انجام می شود و در 4 الی 5 جلسه و هر بار مدت 7 تا 10 دقیقه انجام می شود. این نوع درمان، پزشک متخصص فشار درمانی را پس از هدف گیری دقیق، به سمت ناحیه درد هدایت می کند.

پس از پایان جلسه اول، به طور چشم گیری درد کاهش می یابد و اغلب بیماران قادرند فعالیت های عادی خود از سر گیرند و راه بروند. در این لازم است از پیاده روی سنگین رانندگی پرهیز  شود و باید جلسات درمان را تا پایان ادامه داده تا درمان با موفقیت پایان پذیرد.

جلوگیری از بازگشت مجدد

رژیم خاصی برای این بیماری وجود ندارد ولی پس از بهبودی، لازم است پدهای ژله ای پاشنه پا استفاده  کاهش مصرف چربی ها،  ویتامین ث بیشتری در برنامه غذا و پیشگیری از اضافه وزن در کاهش احتمال عود بیماری بیسیار موثر است.

انتخاب : بهنود اسدی / برگرفته از کتاب دردی که پاشنه ها از خار میکشند . دکتر صدیقه نوبان

asadi@iran rehab.ir