اختلالات خواب در کودکان:

 

خواب از چشمگیرترین رفتارهای انسان محسوب می شود که بر بسیاری از جنبه های سلامت، رشد، عملکرد روزانه، و تکامل تاثیر دارد.

خواب طبیعی از دو قسمت تشکیل شده است: خواب با حرکات غیر سریع چشم که طی آن فعالیت های بدن و مغز نسبت به حالت بیداری به میزان چشمگیری کاهش می یابد. و خواب با حرکات سریع چشم که از لحاظ کیفی نوع متفاوتی از خواب بوده و طی آن فعالیت های مغزی و بدنی در سطح بالایی بوده و شبیه حالت بیداری است و در آن نبض، تنفس، و فشار خون بالاتر از مرحله خواب با حرکات غیر سریع چشم و اغلب حتی بالاتر از بیداری است و به همین دلیل آن را خواب متناقض نیز نامیده اند. هشتاد درصد از رویا بینی و خواب دیدن در این مرحله رخ می دهد. سیکل خواب طبیعی کودکان بعد از سه سالگی به این صورت است که  75 درصد از خواب را خواب با حرکات غیرسریع چشم شروع می شود. خواب ماهیت چرخه ای  منظم و پویا دارد و دوره حرکات سریع چشم هر 90 تا 120 دقیقه یک بار تکرار می گردد. نوزادان حدود 18-16 ساعت در روز می خوابند. زمان مناسب برای خوابیدن در کودکان مدارس ابتدایی در ساعت 5/8-8 شب و در نوجوانان در ساعت 11-5/10 شب می باشد. یک خواب شبانه 6 تا 10 ساعته در تکامل فیزیکی، شناختی، روحی، و اجتماعی آنها تاثیر می گذارد. این اختلالات به چهار دسته کلی زیر تقسیم می شوند:

  • مشکلات در شروع و یا تداوم خواب
  • خواب آلودگی زیاد در طی روز
  • خرخر کردن و یا مشکلات تنفسی در طی خواب
  • حرکات و یا رفتارهای غیرطبیعی در خواب

در بسیاری از مواقع، دیدن فیلمی که والدین از کودک در طی این حرکات و یا رفتارهای غیرطبیعی در خواب گرفته اند در تشخیص بیماری بسیار با ارزش  و کمک کننده است. در ارزیابی باید سوالاتی در مورد برنامه زمان بندی خواب و بیداری، وجود حرکات و یا رفتارهای غیرطبیعی در خواب، مشکلات همراه در روز (خواب آلودگی، بی توجهی و بی قراری و ...) تعداد و مدت چرت های روزانه، زمان انجام تکالیف، زمان خوابیدن، زمان خوردن شام، زمان ورزش و یا بازی کردن، زمان و مدت تماشای تلویزیون و استفاده از کامپیوتر، شرایط محل خواب کودک (گهواره، تختخواب و یا اطاق والدین)، وضعیت در زمان خوابیدن (طاقباز، رو به شکم، به پهلو) واکنشی که والدین در برخورد با مشکلات خواب کودک از خود نشان می دهند، شرایط روحی روانی کودک (وجود اضطراب، افسردگی و ...) زمانی از خواب که علائم ظاهر می شود، سیر ایجاد اختلال (ناگهانی یا تدریجی) سابقه خانوادگی اختلال خواب و نیز داروهایی که جهت اصلاح این اختلال استفاده شده اند و یا سایر داروهایی که کودک به علت شرایط طبی خود مصرف می کند پرسیده شود. داروهایی نظیر آنتی هیستامین ها، ضد افسردگی ها، داروهای ضد صرع مثل فنولاربیتال و کلونیدین منجر به خواب آلودگی روزانه می شود. مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین (کولا، قهوه و چای) مانع از تداوم خواب می گردد.


 

اختلالات خواب شایع دوران کودکی

خوابگردی یا راه رفتن کودک در خواب:

در 15 درصد از کودکان 12-5 ساله رخ می دهد که در کودک ان 6-4 ساله شایع تر است. این اختلال در پسرها بیشتر دیده می شود. کودک در حالیکه چشم هایش باز است، بیدار نیست و هوشیاری ندارد و به تحریکات نیز پاسخ نمی دهد، در خواب راه می رود. حرکات وی کم، بدون هدف، و با بی مهارتی هستند. اما گاهی حرکات پیچیده تر نظیر لباس پوشیدن، دستشویی رفتن، و صحبت کردن و جیغ زدن نیز دیده می شود. این رفتارها معمولا منجر به بیداری نمی شود و اغلب شخص به رختخواب باز می گردد و صبح روز بعد چیزی از آن به یاد ندارد. این اختلال یک زمینه خانوادگی دارد و استرس، خستگی مفرط و محرومیت از خوب سبب تشدید حملات می گردد. درمان عمدتاً شامل آموزش و اطمینان بخشی به والدین است. گاهی اوقات، این اختلال به علت احتمال تصادم، حالت خطرناکی پیدا می کند که توصیه به قفل کردن درب اتاق خواب کودک و در موارد دشوار تجویز کلونازپام در زمان خواب می تواند صورت گیرد. در صورت وجود بی اختیاری ادرار و یا گاز گرفتن زبان در حین خوابگردی باید به سرگردانی بعد از یک حجمله تشنج شبانه شک کرد.

وحشت خواب

در 6-1 درصد از کودکان رخ می دهد که بیشترین شیوع آن در سنین 7-5 سالگی است و معمولاً قبل از بلوغ برطرف می شود. این اختلال در پسرها شایع تر است. در این اختلال کودک ناگهان از خواب برمی خیزد، گریه می کند، و یا جیغ می زند. شدیداً مضطرب و وحشت زده است و قلبش تند تند می زند، عرق کرده و تند نفس می کشد. تلاش والدین برای آرام کردن طفل نتیجه ای ندارد و کودک ظرف چند دقیقه بعد به خواب می رود و صبح روز بعد چیزی از آن به یاد ندارد. این حملات 20-2 دقیقه طول می کشد. این اختلال یک زمینه خانوادگی دارد و استرس، محرومیت از خواب و مصرف داروهایی نظیر ریتالین و آمفتامین، خواب آورها و آنتی هیستامین ها سبب تشدید حملات می شود. درمان اختصاصی بندرت ضرورت می یابد و رفع استرس و در موارد دشوار تجویز دیازپام با مقدار کم در هنگام خواب سبب بهبود و گاه حذف کامل حملات می گردد.

وقفه تنفس حین خواب

علائم شامل خر خر در طی خواب، بیدار شدن از خواب به علت خر خر، تعریق و تنفس دهانی در خواب، حالت خفگی در خواب، شب ادراری، خواب آلودگی و کاهش توجه در روز، بیش فعالی و گاه افت تحصیلی است . شایع ترین علت، بزرگی لوزه ها می باشد. اما کوچک بودن چانه، بیماری های عصبی عضلانی و چاقی نیز در ایجاد آن دخیل هستند. جراحی و برداشتن لوزه ها، کاهش وزن در افراد چاق و استفاده از پروتزهای دهانی می تواند مفید باشد.

دندان قروچه در خواب

در 24-20 درصد از کودکان رخ می دهد که بیشترین شیوع آن در سنین 10-7 سالگی است و بعد از آن شروع به کاهش یافتن می کند و بندرت بعد از بلوغ ادامه می یابدو استرس می تواند باعث تشدید آن شود ، فرد معمولاً متوجه ناراحتی خود نمی شود فقط ممکن است صبح در آرواره خود احساس درد کند. اما هم اتاقی وی مدام با صدای سایش دندان های وی بیدار می شود. در کودکان معمولاً خود به خود محدود شونده است و ندرتاً نیاز به درمان پیدا می کند اما در بزرگسالان می تواند باعث آسیب شدید به دندان ها و همراه با سردرد عضلانی باشد که روش های ارتودنسی اصلاحی و استفاده از محافظ پلاستیکی دندان به هنگام خواب می تواند مفید باشد.

کابوس شبانه

خواب بد و ترسناک دیدن است که به تدریج اضطراب ناشی از آن زیاد می شود و نهایتاً شخص هراسان از آن بیدا می شود. در تقریباً 50 درصد از بپه ها دیده می شود که از سن 5-3 سالگی شروع می شود و در بچه های بزرگتر کاهش می یابد. معمولاً درمان خاصی برای کابوس دیدن لازم نمی باشد و نیز بیدار کردن فردی که دچار کابوس است لازم نیست.

سندرم پای بی قرار

عبارت است از وجود احساس ذهنی ناخوشایندی در اندام ها (معمولاً پاها) که گاهی به صورت احساس خزیدن حشرات و یا راه رفتن مورچه ها بر روی پوست توصیف می شود. این سندرم با بی حرکتی و در شب ها تشدید می شود و برای بیمار آرام دراز کشیدن در رختخواب دشوار است و مجبور است برای تسکین حس ناخوشایند خود، پاها را حرکت دهد و یا از بستر برخیزد. این امر منجر به عدم توجه، خستگی و خواب آلودگی در طی روز می شود . کم خونی فقر آهن یا ویتامین ب 12، مصرف کافئین، حاملگی و بیماری کلیوی ممکن است در تشدید آن دخیل باشند. تجویز لودوپا- کربی دوپا، بروموکریپتین، دادن آهن خوراکی، کلونازپام و گاباپنتین ممکن است موثر باشد.

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

استخراج: شیدا بختیاری کارشناس گفتار درمانی

منبع: کتاب بیماری های مغز و اعصاب کودکان ویژه خانواده