این تمرینها برای بهبود درک شنوایی و بینایی از ساده به دشوار تنظیم شده اند که با توجه به سطح توانایی کودک می توان اجرا کرد.

 

تمرینات بهبود ادراک شنیداری در کودکان :

 

بحث اداراک شنیداری را در مقوله هایی تحت عنوانهای "دقت و حافظه شنیداری"، "حافظه شنیداری"، "اکمال شنیداری" و "تجزیه و ترکیب شنیداری" مطرح کرد و برای بالابردن سطح توانایی های کودک به ارائه ی تمرینهایی در هر زمینه خواهیم پرداخت.

در صورت تمایل میتوانید برای بهره گیری از به روز ترین متدهای آموزشی با تیم تخصصی کاردرمانی ذهنی و گفتاردرمانی موسسه ایران همراه شوید تلفن 66596151

1-  بهبود دقت و حافظه شنیداری:

 

هدف: دقت در گوش دادن، بخاطر سپردن آنچه شنیده شده و با همان ترتیبی که شنیده شده نشان دادن و بیان کلامی آنچه شنیده شده به طور کامل و با حفظ همان توالی.

ابزار آموزشی: کارهای مربوط به تصویرهای حیوانات، میوه ها و اشیاء.

روش آموزشی: 6 تصویر را مقابل دانش آموز در 2 ردیف 3تایی بچینید. در مرحله ی اول- بهتر است که تصویرها متعلق به یک گروه (مثلا حیوانات) باشند. در مراحل بعدی می توان تصویرهایی از مجموعه های مختلف را با یکدیگر به کار برد. البته قبل از انجام این تمرین، اطمینان یابید که دانش آموز یا کودک تمام تصویرهای مورد استفاده را می شناسد و نام آنها را بیان می کند.

به کودک بگویید که قرار است او تصویرهایی را که شما نام می برید، نشان دهد. سپس ضمن اینکه کودک فقط به شما نگاه می کند "کودک نباید ضمن شنیدن به تصویرها نگاه کند" نام 2 تصویر از 6 تصویر را بگویید. سپس به کودک اجازه دهید تا بر 6 تصویر نگاه کرده و آنچه را که شما گفته اید به ترتیب نام برد و نشان دهد. مرحله بعدی را زمانی می توان آغاز کرد که کودک هر بار که نام دو تصویر را می شنود، آنها را به ترتیب نشان دهد و نام ببرد.

مرحله ی بعدی شامل به خاطر سپردن، نشان دادن و نام بردن 3 تصویر از 10 تصویر است. مرحله ی آخر شامل به خاطر سپردن و نشان دادن و نام بردن 4 تصویر است که شنیده می شود.

نکته: در هر مرحله کودک اگر توانس ملاک مورد نظر شما مثلا 3 تا از 10 را نشان دهد نام ببرد تعداد ملاک مورد نظر را بالا می بریم؛ مثلا 4تا از 10- 5تا از 10. نکته مهم اینکه کودک بایستی از ساده به پیچیده گام بردارد. یعنی تعداد کمتر و به مراتب تعداد بیشتری را به خاطر بسپارد.

 

2- بهبود حافظه شنیداری:

هدف: به خاطر سپردن آنچه شنیده شده و با همان ترتیبی که شنیده شده به طور کامل و با حفظ همان توالی

روش آموزشی: شامل 8 مرحله به شرح زیر است:

مرحله اول: سه کلمه (کلمه هایی که در حیطه ی درکی و بیان کودک است) از یک گروه (مثلا نام 3 حیوان) را بیان کنید تا کودک پس از شنیدن، دقیقا همان کلمه ها را با حفظ توالی صحیح آن بیان کنند. زمانی که معلم کلمه ها را بیان می کند، کودک نباید آن را تکرار کند بلکه فقط باید دقیقا گوش دهند و تنها پس از اتمام کلمه ها، آنها را تکرار کنند.

مرحله دوم: سه عدد (بدون ترتیب طبیعی) را بیان کنید تا کودک پس از شنیدن، همان عددها را با حفظ توالی صحیح آن بیان کنند.

مرحله سوم: سه کلمه از چند گروه را بیان کنید تا کودک پس از شنیدن، دقیقا همان کلمه ها را با حفظ توالی صحیح آن بیان کنند.

مرحله چهارم: چهار کلمه را که از یک گروه انتخاب می شود (مثل اسم 4 میوه) را بگویید تا کودک پس از شنیدن، هما کلمه ها را با حفظ توالی بیان کنند.

مرحله پنجم: چهار عدد را بدون داشتن توالی طبیعی (مثل: 7،1،9،5) بیان کنید تا کود نیز آنها را با حفظ توالی تکرار کنند.

مرحله ششم: چهار کلمه را از از چهار گروه مختلف (مثل: سیب، ماهی، دست، درخت) را بیان کنید تا کودک نیز پس از شنیدن با همان توالی آن را تکرار کند.

مرحله هفتم: سه حرف را که تشکیل کلمه ی معنی داری نمی دهند (مثل خ، ن، ش) بیان کنید تا کودک پس از شنیدن، همان حرفها را با حفظ توالی صحیح بیان کنند.

مرحله هشتم: چهار حرف را که تشکیل یک کلمه معنی دار نمی دهند بیان کنید و از کودک بخواهید با حفظ توالی صحیح آن را تکرار کند.

توضیح: پیشنهاد می شود هر عبارت را با فاصله یک ثانیه بیان کنید (مثلا سیب با فاصله 1 ثانیه، خیار با فاصله یک ثانیه، موز) بیان کنید و به توانایی کودک، سطح درک او و قدرت بیان او نیز توجه کنید.

 

3- بهبود تکامل شنیداری:

هدف: آگاه شدن دانش آموز از چگونگی تشکیل کلمه ها.

روش آموزشی: شامل دو مرحله به شرح زیر است:

مرحله اول: یک هجا (مثل "با") گفته می شود و کودک باید کلمه هایی را که با این هجا شروع می شوند، بیان کنند.

مرحله دوم: درمانگر چند کارت مصور را در دست می گیرد و هر بار هجای اول هر تصویر را می گوید تا کودک کلمه را تکمیل کند و چنانچه کودکی کلمه را تکمیل کرد، تصویر مورد نظر را به وی می دهد.

توضیح: تمرینهای فوق موجب فعالتر شدن خزانه ی واژگان دانش آموزان و  کودکان، تسهیل روند بخاطر آوردن و آگاهی از ماهیت ترکیبی کلمه ها می شود که نقش مهمی در توانایی آنها در نوشتن دیکته دارد.

 

4- بهبود تجزیه و ترکیب شنیداری:

هدف: آگاهی دانش آموزان و کودکان از صداهای تشکیل دهنده ی کلمه ها و چگونگی ترکیب صداها برای تشکیل کلمه است.

روش آموزش: برای بالا بیردن توانایی دانش آموزان در تجزیه ی شنیدار ی کلمه ها براساس صداهای تشکیل دهنده ی آن می توانید تصویرهای کلمه هایی که از دو یا سه صدا تشکیل شده اند (مثل:مو، پا، اسب و ...) را به کودک نشان دهید تا نام آنها را بگوید. سپس او را راهنمایی کنید تا صداهای تشکیل دهنده ی آن را بگوید، (مثل: پ، ا) با بالا رفتن توانایی کودک از کلمه هایی که بیش از سه حرف دارند استفاده کنید تا کودک صداهای تشکیل دهنده ی آنرا بگوید.

برای بالا بردن توانایی دانش آموزان و کودکان در ترکیب شنیداری کلمه ها براساس صداهای ارائه شده به آنها، می توانید ابتدا تصویرهای کلمه هایی را که از دو یا سه صدا تشکیل شده اند آماده کنید و سپس هر بار یک تصویر را به طوری که پشت آن به سمت دانش آموز باشد و دانش آموز نتواند آنرا ببیند نگهدارید و شما صداهای آن را بگویید تا کودک به کلمه ی موردنظر برسد. (مثل س،گ←سگ) پس از بیان کلمه ی موردنظر برای تشویق کودک، تصویر را به او بدهید. به تدریج از کلمه های بیشتر استفاده کنید.

 

تمرینات بهبود ادراک دیداری در کودکان

 

بحث ادراک دیداری را در مقوله هایی تحت عنوانهای "دقت دیداری"، "دقت و توالی دیداری"، "حافظه ی دیداری" مطرح کرد و به ارائه ی تمرینهایی در هر زمینه برای بالا بردن سطح توانایی های کودک در آن زمینه خواهیم پرداخت.

 

1- بهبود دقت دیداری:

هدف: تقلید الگو براساس محرکهای دیداری، شکل و رنگ.

ابزار آموزشی: مکعبهای رنگی (از هر رنگ حداقل 12 عدد)

روش آموزش:

مرحله اول: 4 مکعب یک رنگ را به کودک داده و 4 مکعب دیگر از همان رنگ را خودتان بردارید. سپس از کودک بخواهید به الگوی تکمیل شده ضمن نگاه کردن، با استفاده از مکعبهایی که در اختیار دارد از الگوی داده شده شبیه سازی نماید.

توضیح: کودک را در سمت مقابل الگوی شما و با حفظ فاصله درست کند. چنانچه وی قادر به تقلید الگوی تکمیل شده نبود، مکعبهای خود را بردارید و ضمن چیدن از دانش آموز بخواهید تا به نحوه ی چیدن شما دقت کند و هر مکعبی را که شما می گذارید .......... مکعب خود را با حفظ فاصله در مقابل آن قرار دهد. پس از اینکه توانایی کودک در این مرحله بالا رفت تعداد مکعبها را زیاد کنید و الگوهای متفاوتی بسازید تا کودک از آنها تقلید کند.

مرحله دوم: کودک باید قادر به شبیه سازی الگوهایی با مکعبهای رنگی شود. چهار مکعب رنگی با چهار رنگ متفاوت را به کودک می دهیم و چهار مکعب با همان رنگها را خودمان برمی داریم. مکعبهای خودمان را می چینیم و بعد از کودک می خواهیم مکعبهای خودش را مشابه الگوی ما بچیند.

توضیح: چنانچه انجام این کار برای کودک گیج کننده بود می توانید از 2 مکعب استفاده کنید. به تدریج تعداد مکعبها را افزایش داده و به 4 مکعب برسانید.

مرحله آخر: زمانی که کودک توانست الگوهای شکل حداقل 6 مکعب و الگوهای رنگ حداقل 4 مکعب را از روی الگو همانند سازی کند، لازم است تا برای بالا بردن دقت دیداری الگوهایی را به کودک ارائه داد که ترکیبی از شکل و رنگ باشد و کودک ضمن دیدن، الگوی مشابه آن را بسازد.

توضیح: در انجام تمام این تمرینها توجه به چند نکته ضروری است:

-  کودک به الگوی اولیه توجه کافی داشته باشد.

-  کودک باید بتواند الگویی مشابه الگوی اول را با مکعبهای خودش بسازد.

-  کودک خود را مجزا از الگوی اول و در مقابل آن، با حفظ فاصله از الگوی اول بسازد.

-   در طی انجام محل، از دانش آموز بخواهید تا آنچه را که انجام می دهد بر زبان بیاورد. برای مثال (اینو گذاشتم اینجا) اینو می ذارم روی این، و یا نام هر رنگ از مکعبها را بگوید. این تمرینها زمینه خوبی برای به کار بردن عبارت "مثل هم" است. بدین ترتیب که هرگاه دانش آموز یا کودک الگویی مشابه الگوی مربی را ساخت می توانیم توجه او را به شبیه بودن الگو جلب کنیم و از او بخواهیم که با نشان دادن هر دو الگو بگوید آنها "مثل هم" هستند.

 

2- بهبود دقت و توالی دیداری:

هدف: تکرار متناوب یک توالی ثابت.

ابزار آموزشی: مکعبهای رنگی کوچک هم شکل با رنگهای متفاوت (از هر رنگ 10 عدد) یا مهره های رنگی رج شونده هم شکل و هم اندازه (از هر رنگ 10 عدد) نخ، کاغذ، مداد رنگی

روش آموزش: دو مکعب رنگی را برداری و آنها را پشت سرهم در مقابل کودک قرار دهید، سپس رنگ هر کدام از مکعبها را از کودک بپرسید. توجه او را به ترتیب چیدن مکعبها جلب کنید و با توجه ترتیب قرارگیری مکعبها از نظر رنگ، مجددا به ترتیب مکعب اول و سپس مکعب دوم را در ادامه ی مکعبهای قبلی بگذارید. مثل قرمز- آبی- قرمز- آبی، این کار را ادامه می دهیم تا زنجیره ای از 10 مکعب را ایجاد کنیم.

توضیح: پس از موفقیت کودک در انجام تمرین بالا، می توان همین فعالیت را با مهره های رج شونده یا کاغذ و مداد انجام داد.

روی کاغذ 10 دایره کوچک را به طور متوالی پشت سرهم بکشید و دو دایره ی اولی را رنگ کنید و از کودک بخواهید طبق همین الگو دایره های بعدی را رنگ کند.

 

3- بهبود حافظه ی دیداری در کودکان:

هدف: تقلید الگو در غیاب الگوی شکل و رنگ.

ابزار آموزشی: مکعبهای رنگی از هر رنگ 12 عدد و یک تکه مقوا.

روش آموزش: 4 مکعب هم رنگ را به دانش آموز یا کودک نشان داده و 4 مکعب را نزد خود نگه دارید. یک مقوا را بین خود و دانش آموز یا کودک حایل قرار داده و با مکعبهای خود یک الگوی ساده مثل این طرح ..................... را بسازید. سپس به دانش آموز یا کودک می گویم: (حاضری؟) و با شمارش از 1 تا 3 تکه مقوا را برداشته و توجه کودک را به الگوی موردنظر جلب کرده و از او می خواهیم تا با مکعبهای خودش شبیه آنرا بسازد. منتظر می مانیم تا کودک الگوی خود را بسازد. بعد تکه مقوا را برمی داریم تا کودک هر دو الگو را ببیند و با یکدیگر مقایسه کند.

چنانچه الگوی کودک مثل الگوی شما بود او را تشویق کنید و با نشان دادن هر دو الگو می گوییم: "اینها مثل هم هستند." و در صورتی که الگوی دانش آموز یا کودک مثل الگوی شما نبود می گوییم: "نه، اینها مثل هم نیستند." و او را ترغیب می کنیم دوباره الگوی خود را پس از نگاه مجدد به الگوی اولی، در غیاب آن بسازد.

توضیح: بعد از اینکه کودک در ساختن الگوی ساده با 4 مکعب موفق شد الگوها را پیچیده تر کنید و تعداد مکعبها را به تدریج افزایش دهید.

 

4- بهبود تلفیق دقت و حافظه دیداری و شنیداری:

هدف: دقت در نگاه کردن و به خاطر سپردن آنچه دیده شده و نام بردن آنچه دیده و به خاطر سپرده شده است، می باشد.

ابزار آموزشی: کارتهای مربوط به تصویرهای مختلف (حیوانات، میوه ها و اشیاء) و کتابهای مثور که در هر صفحه آن حدود 6-7 تصویر مختلف وجود داشته باشد

روش آموزش: حائلی (تکه مقوا) را بین خود و کودک قرار دهید و از بین تصویرهای موجود (تصویرهایی از گروه حیوانات) 2 تصویر را بردارید و پشت حائل قرار دهید (کودک باید تصویر را بشناسد و نام ببرد.) سپس به کودک توضیح دهید که او باید آنچه را که می بیند نام ببرد. در این میان برای جلب توجه بیشتر کودک و جلوگیری از حواس پرتی یا متمرکز شدن بر روی یک تصویر، تصویرها را یکی یکی با انگشت نشان دهید. توجه داشته باشید که در این تمرین کودک نباید ضمن نگاه کردن تصویرها، نام آنها را بگوید. زیرا چنین کاری سبب انحراف از هدف اصلی یعنی بالا بردن دقت دیداری و حافظه ی دیداری است. پس از آنکه کودک برای چند لحظه به  تصویرها نگاه کرد، مجددا تصویرها را می پوشانیم و از وی می خواهیم تا آنچه را که دیده است، بیان کند.

 

واژه های کلیدی: حافظه شنیداری _ حافظه دیداری _ مراحل آموزش مهارتهای شناختی

گردآوری:فاطمه شوقی