بررسی رشد و میزان هوش کودکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. رشد کودکان در سنین پایین زیاد است و در صورتی که رشد فرد در این سنین متوقف شود، این امکان وجود دارد که در بزرگسالی مشکلات بیشتری برای فرد ایجاد شود.

تست هوش کودکان 2 تا 3 سال از اهمیت بیشتر هم برخوردار است به این دلیل که رشد کودک در این سن سرعت بیشتری دارد و در صورتی که فرد داری مشکلی باشد با تشخیص زودهنگام امکان درمان و بهبودی بیشتری وجود دارد. در این نوشته به بررسی تست هوش کودکان 2 تا 3 سال خواهیم پرداخت اما قبل از آن لازم است با موضوع بهره هوشی بیشتر آشنا شویم.

بهره هوشی چیست؟

بهره هوشی مقیاس مناسبی است برای بررسی این که آیا فرد با توجه به سنی که دارد از نظر هوش رشد کافی داشته است یا خیر. در واقع با یکسری آزمون که به تست هوش معروف هستند میزان سن عقلی فرد را محاسبه کرده و آن را بر سن واقعی (تقویمی) فرد تقسیم کرده و سپس در 100 ضرب خواهیم کرد. سن عقلی به این معنا است که آیا یک کودک 6 ساله از نظر هوشی به اندازه یک کودک 7 ساله مطالب را می‌فهمد یا نه به اندازه یک کودک 5 ساله متوجه موضوعات مختلف می‌شود. در صورتی که سن عقلی فرد با سن تقویمی وی برابر باشد، میزان بهره هوشی فرد 100 خواهد بود. میزان سن عقلی را به کمک آزمون‌های مختلف که به آن‌ها تست هوش می‌گوییم، می‌سنجیم.

آیا تست هوش برای کودکان 2 تا 3 سال لازم است؟

اکثر روانشناسان و متخصصان این حوزه متفق‌القول هستند که به استفاده از تست هوش برای کودکان زیر 5 سال لازم نیست و نمی‌تواند معیار درستی برای سنجش میزان توانایی‌های فرد در اختیار ما قرار دهد. دلیل این موضوع هم به مغز در حال رشد کودکان مرتبط است. به دلیل ارتباط فرد با اجتماع و انجام فعالیت‌های مختلف ممکن است بهره هوشی افزایش پیدا کند. از طرفی دیگر ممکن است یک کودک در یک دوره از زندگی،رشد کافی نداشته باشد و بعد از مدتی این عقب ماندگی جبران شود و کودک به حالت عادی برسد. بنابراین تست کودکان 2 تا 3 سال ممکن دارای اشتباه‌های زیادی باشد و نتواند اطلاعات معتبری را برای ما به همراه داشته باشد. 

انواع تست هوش کودکان 2 تا ۳ سال

هر چند مطالب گفته شده بیان می‌کند که استفاده از تست هوش برای سنجش توانایی‌های کودکان 2 تا 3 ساله بسیار معتبر نیست، اما باز هم استفاده از این تست‌ها می‌تواند اطلاعات مفیدی را در مورد توانایی‌های کودک ما بیان کند. در ادامه مهم‌ترین تست‌هایی که برای سنجش هوش کودکان کاربرد دارد را با هم بررسی خواهیم کرد:

1- تست هوش بینه

تست هوش بینه یک تست هوش جامع است که 5 مبحث متفاوت شامل استدلال سیال، دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری-فضایی و حافظه فعال را مورد سنجش قرار می‌دهد. این مباحث هم در حوزه کلامی و هم در حوزه غیرکلامی مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌گیرند. برای کودکان 2 تا 3 سال که گفتار آن‌ها به صورت کامل شکل نگرفته است به راحتی می‌توان از آیتم‌های غیرکلامی استفاده کرد. تست هوش بنیه برای افراد 2 سال به بالا قابل استفاده است. ساختار آزمون به شیوه‌ای است که از سن 2 تا 5 سالگی برای بازه‌های زمانی 6 ماهه سوالات متفاوتی طراحی شده است. برای نمونه تست هوش کودک 2 ساله با تست هوش کودک دو سال و نیم متفاوت است. این منعطف بودن تست کمک کرده است که شناخت بهتری نسبت به هوش کودکان در اختیار ما قرار بگیرد. 

برای انجام تست‌های هوش کودکان 2 تا 3 سال می‌توانید به یکی از شعب کلینیک جامع توانبخشی ایران مراجعه کنید. برای دریافت نوبت و هماهنگی لازم با شماره زیر تماس بگیرید:

02188242410

2- آدمک گودیناف

آدمک گودیناف یکی از ساده‌ترین آزمون‌های تست هوش کودکان است که با استفاده از تفسیر نقاشی کودک درک صحیح‌تری نسبت به رشد کودک در اختیار ما قرار می‌دهد. تست آدمک گودیناف به این صورت است که از کودک می‌خواهیم یک مرد، یک زن و در نهایت خودش را نقاشی کند. سپس از بین سه شکل نقاشی شده، کامل‌ترین را انتخاب و مورد ارزیابی قرار می‌دهیم. تست آدمک گودیناف برای سنین مختلف قابل استفاده است و هر چه سن فرد بالاتر می‌رود، انتظار این است که توجه به جزئیات هم افزایش پیدا کند. برای نمونه یک کودک 6 ساله ممکن است نتواند اندازه اندام‌ها را رعایت کند و یا به مفاصل توجه زیادی نداشته باشد. این جزئیات در نقاشی کودک 10 ساله بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. آزمون آدمک گودیناف به عنوان تست هوش کودکان 2 تا 3 سال هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سن از کودک انتظار نمی‌رود که بتواند یک آدمک را نقاشی کند. در کودکان 3 تا 6 ساله انتظار داریم که آدمک نقاشی شده ساختار یافته باشد و اجزای بدن تا حد زیادی به صورت کامل نقاشی شده باشند. در نظر داشته باشید که برای تفسیر آدمک گودیناف باید شرایط محیطی را هم مد نظر قرار دهید. برای نمونه کودکی که از نظر مالی توانایی بالایی نداشته و تا به حال نقاشی نکشیده است، نمی‌تواند انتظارت مورد نظر را با توجه به سنش برآورده کند. 

3- مقیاس رشد اجتماعی وایلند

یکی از مهم‌ترین مقیاس‌های رشد که برای بررسی میزان رشد اجتماعی افراد از بدو تولد تا 25 سالگی کاربرد دارد، مقیاس رشد اجتماعی وایلند است. این مقیاس شامل 117 سوال است که در بازه های زمانی یک ساله قابل اجرا و ارزیابی است. مقیاس رشد اجتماعی وایلند بر این اساس استوار است که فرد توانایی انجام چه فعالیت‌هایی را در زندگی کسب کرده است. تست هوش کودکان 2 تا 3 سال بر اساس مقیاس رشد اجتماعی وایلند بیشتر با فعالیت‌های روزمره زندگی فرد سروکار دارد و در تلاش است تا این مهارت‌ها را در فرد ارزیابی کرده و آن ها را تقویت نماید. برای آشنایی بیشتر با این موضوع می‌توانید نوشته آموزش مهارت های زندگی به کودکان سی پی را مطالعه بفرمایید. 

4- مقیاس رشد بیلی

مقیاس رشد بیلی برای ارزیابی میزان رشد افراد یک ماهه تا 42 ماهه است که میزان رشد فرد را از سه جنبه: زبانی، موتور و شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد. این تست حدود یک ساعت طول می‌کشد در بیشتر مراکز بهداشت کشور به عنوان یک تست معیار مورد بررسی قرار می‌گیرد. آزمون بیلی معمولا توسط یک درمانگر به کمک مشاهده و ارزیابی‌های جانبی انجام می‌شود. استفاده از این تست به شناسایی افراد دارای معلولیت جسمی یا ذهنی کمک خواهد کرد. بنابراین می‌توان آن را یک آزمون جامع و کامل به حساب آورد. 

همانطور که در طول نوشته اشاره شد تست هوش کودکان 2 تا 3 سال دارای اعتبار بالایی نیست و نمونه‌های بررسی شده هم بیشتر مراحل رشد شناختی و حرکتی کودک را مورد بررسی قرار داده بودند. چرا که با بررسی مراحل رشدی کودک و مقایسه آن با کودکانی که رشد طبیعی دارند، می‌تواند تا حد زیادی میزان هوش و توانایی‌های کودک را مورد بررسی قرار داد.