آگاهی از عوارض و مشکلات همراه با فلج مغزی برای خانواده های کودکان فلج مغزی ضروری می باشد تا بتوانند علائم و نشانه های مرتبط را شناسایی کرده و گزینه های درمانی را در سریع ترین زمان ممکن آغاز کنند.

با به کار بردن بهترین روش های درمانی و مدیریتی مناسب برای کودکان سی پی ، می توان پیشرفت عوارض و مشکلات همراه با فلج مغزی را به حداقل رسانده و کیفیت زندگی کودکان فلج مغزی را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید.

در مطلب زیر، عوارض و مشکلات مختلفی که ممکن است کودکان سی پی آنها را تجربه کنند و روش های موثر برای مدیریت و درمان آنها را توضیح خواهیم داد.

 

کودکان سی پی در معرض طیف وسیعی از مشکلات مختلف هستند.  برخی از این مشکلات به طور مستقیم با فلج مغزی مرتبط هستند، در حالی که برخی دیگر از آنها ارتباطی به فلج مغزی ندارند، اما معمولاً به علت آسیب های گسترده به مغز ایجاد می شوند.

• مشکلات جسمی و حرکتی:

شایع ترین عارضه فلج مغزی، مشکل در کنترل حرکات به دلیل تون عضلانی غیر طبیعی می باشد. به طور کلی، تون عضلانی غیر طبیعی خود را به شکل راه رفتن نامنظم و غیر طبیعی و یا حرکات سفت نشان می دهد. 
بسته به نوع فلج مغزی که کودک دچار آن شده است، ممکن است تون عضلانی بالا، تون عضلانی پایین و یا ترکیبی از هر دوی این حالات را تجربه کند. چنانچه، تون عضلانی غیر طبیعی مدیریت نشود، انقباضات و یا شل شدن غیرارادی عضلات می تواند بدتر شده و به شدت حرکات کودک را مختل کند.

با یک اختراع جدید و شگفت انگیز به نام گیت پلیت برای کمک به تعادل کودکان سی پی آشنا شوید

احتمال راه افتادن کودک سی پی خود را پیش بینی کنید 

با کاربرد اسپایدرکیج در کودکان فلج مغزی آشنا شوید

• تشنج:

تشنج در کودکان فلج مغزی رایج است. بر طبق نظر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، در حدود ٪۳۵ از کودکان سی پی دچار تشنج می شوند.
علائم تشنج به نوع تشنج کودک بستگی دارد.
کودک به دلیل فعالیت الکتریکی نامناسب در مغز
دچار تشنج می شود.
برخی از دلایل مختلف ایجاد تشنج عبارتند از: آسیب مغزی، صدمات به سر، کم آبی بدن، عفونت ها، تومورها و عوامل ژنتیکی.

انواع مختلف تشنج عبارتند از:

• تشنج ابسنس یا پنهان: کودکان مبتلا به تشنج پنهان ممکن است به فضا خیره شوند و حرکات بدنی کوچک و ظریفی مانند پلک زدن و لب زدن داشته باشند.
• تشنج آتونیک: کودکان مبتلا به تشنج آتونیک به طور موقت کنترل عضلانی خود را از دست می دهند و ممکن است بدون اطلاع روی زمین بیفتند.
• تشنج کلونیک: تشنج های کلونیک با حرکت عضلانی تکان دهنده در بازوها، صورت و گردن مشخص می شوند.
• تشنج میوکلونیک: کودکان مبتلا به تشنج میوکلونیک دارای تکان های موقتی در بازوها و پاها خواهند بود.
• تشنج تونیک-کلونیک: تشنج تونیک-کلونیک شدیدترین نوع تشنج است که با لرزش بدن، از دست دادن هوشیاری، سفت شدن بدن و در برخی موارد از دست دادن کنترل مثانه مشخص می شود.

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با تشنج کلیک کنید

 

مرکز جامع توانبخشی ایران به عنوان اولین و تنها دارنده مجوز کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان سی پی این آمادگی را دارد که شما را در این مسیر همراهی کند با ما تماس بگیرید

02188242410

نوبت  اینترنتی

• مشکلات بلع و تغذیه :

فلج مغزی می تواند بر عضلات اطراف دهان کودکان نیز تأثیر بگذارد. دیسفاژی یک اصطلاح پزشکی است که به معنای دشواری در بلع می باشد. کودکان فلج مغزی به دلیل کنترل ضعیف عضلات و عملکرد حرکتی در معرض خطر دیسفاژی هستند.
علائم دیسفاژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• ناتوانی در بلع و/یا درد در هنگام تلاش برای بلعیدن و فرودادن غذا
• نارسایی
• سوزش معده
• احساس اسید معده در گلو
• کاهش وزن غیرمعمول
• صدای گرفته و خشن
• گیر کردن غذا در در ناحیه سینه یا گلو
• تهوع داشتن در هنگام قرار دادن چیزی در داخل دهان و سرفه کردن در هنگام فرودادن غذا
• آبریزش دهان
• رفلکس بلع با تاخیر یا نداشتن رفلکس بلع
• کمر درد
• گلو درد

هنگام رسیدگی و درمان مشکلات بلع، ضروری است که با پزشک کودک خود همکاری و مشورت کنید. غالبا، توصیه می شود که کودک به تیمی از متخصصان درمانی، از جمله متخصص تغذیه، کاردرمانگر، و در برخی موارد، متخصص دیسفاژی مراجعه کند. اختلالات حرکتی دهان ممکن است جویدن و بلع غذا را برای کودکان و در مجموع مشکلاتی را در زمینه غذا خوردن در کودکان سی پی ایجاد کند.
اختلال رفلاکس معده به مری (GERD) در میان کودکان سی پی نسبتا شایع می باشد. اختلال رفلاکس معده به مری (GERD)، اختلالی است که زمانی رخ می دهد که اسید معده از مری بالا می رود. این مشکل ممکن است باعث باریک شدن مری و در نتیجه باعث سخت شدن عبور غذا به سمت معده شود. در نتیجه، کودکان دارای اختلالات حرکتی دهان و یا (GERD)، ممکن است تغذیه کافی دریافت نکرده و مستعد سوءتغذیه نیز باشند.

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با مشکلات بلع کلیک کنید

و مقاله ای دیگر تحت عنوان تغذیه مفید برای کودکان فلج مغزی

 

• مشکلات بینایی:

کودکان سی پی در معرض خطر مشکلات بینایی مانند اختلال بینایی مغزی (ناشی از آسیب مغزی)، استرابیسم (ناشی از مشکلات انحراف چشم) و دوربینی هستند. متخصصان اطفال توصیه می کنند که بینایی کودک خود را به موقع و به طور منظم بررسی کنید.

مشکلات بینایی می توانند برخی دیگر از اختلالات مرتبط را ایجاد کنند، از جمله:
• اختلال در توانایی های یادگیری
• تصادف و زمین خوردن به دلیل مشکلات بینایی
• مشکلات در یادگیری خواندن و نوشتن

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با مشکلات بینایی کلیک کنید

• مشکلات شناختی و رفتاری:

همه کودکان سی پی مشکلات شناختی نخواهند داشت؛ اما یک مطالعه علمی در مورد فلج مغزی که در مجله ناتوانی و توانبخشی (جلد ۲۸، شماره ۴، سال ۲۰۰۶) منتشره شده، بیان می‌کند که «تعداد زیادی» از کودکان فلج مغزی نوعی از اختلال شناختی را خواهند داشت.

اختلال شناختی به این معنا نیست که کودک شما عملکرد شناختی ندارد. برعکس، کودک دارای اختلال شناختی ممکن است هنوز عملکرد شناختی داشته باشد اما دارای اختلال است که می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.

 

مشکلات شناختی و رفتاری رایج مرتبط با سی پی عبارتند از:
• اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD)
• چالش های رفتاری
• مشکلات عاطفی (ناتوانی در برقراری ارتباط عاطفی با دیگران)
• مشکلات روانی و ذهنی
• افسردگی، اضطراب و نوسانات خلقی
• مشکلات درک مطلب و مهارت های تصمیم گیری
• مشکلات مربوط به حافظه و یادگیری
• مشکلات شناختی

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با مشکلات شناختی کلیک کنید

• مشکلات بهداشت دهان و دندان:

سی پی باعث ناهنجاری یا تغییر شکل دهان نمی شود؛ ولی با این حال می‌تواند باعث ایجاد مشکلات دهان و دندان، مانند تنگی و‌ جمع بودن بیش از حد دهان، مشکلات نوشیدن و خوردن، التهاب لثه، حرکات غیرارادی گونه و آرواره، گاز گرفتن زبان و غیره شود.
مطالعات مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده نشان می دهند که "هر چه میزان آسیب عصبی در کودکان سی پی شدیدتر باشد، ریسک ابتلا به بیماریهای دندان بیشتر است.”

سایر مشکلات مرتبط با سی پی و سلامت دهان و دندان ها عبارتند از:
• خرابی و پوسیدگی دندان ها
• دندان قروچه هنگام خواب
• آب ریزش دهان
• تراز غیر طبیعی در دندان های بالا و پایین
• ترومای دهان و دندان ها

از آنجایی که کودکان سی پی در مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و تمیز نگه داشتن دهان و دندان های خود مشکل دارند، مراجعه منظم به دندانپزشک بسیار اهمیت دارد. به دنبال یک دندانپزشک با تجربه در زمینه کودکان با نیازهای ویژه باشید.

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با مشکلات دهان و دندان کلیک کنید

• مشکلات گوارشی:

کودکان سی پی ممکن است مشکلات گوارشی طولانی مدت داشته باشند. مشکلات رایج گوارشی در کودکان سی پی عبارتند از:
• یبوست
• بی اختیاری
• مشکلات بلع یا مکیدن
• افزایش یا کاهش وزن غیرمعمول
• عفونت مثانه
• استفراغ
• خستگی غیرمعمول
• مشکل در تنظیم تنفس و فرو دادن غذا

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با مشکلات گوارشی کلیک کنید

• مشکلات و بیماری های پوستی:

اغلب کودکان فلج مغزی به دلیل ترشح بیش از حد آب دهان، ناتوانی در شستشوی صحیح دست ها و صورت یا انجام سایر وظایف بهداشتی تحت تاثیر مشکلات و بیماری های پوستی قرار می گیرند.
حوادث و جراحات نیز می توانند باعث ایجاد بیماری های پوستی شوند، اما این مشکلات غیر عفونی هستند و به طور کلی مستقلا بهبود می یابند.
کودک خود را تا حد امکان تمیز نگه دارید تا بتوانید از مشکلات پوستی احتمالی جلوگیری کنید.

مشکلات پوستی که ممکن است برای کودکان سی پی ایجاد شوند، عبارتند از:
• عفونت و خارش های پوستی
• زخم های پوستی
• عفونت های قارچی پوست
• عفونت استافیلوکوک یا عفونت استاف
• جوش و کورک
• زرد زخم

• مشکلات تنفسی:

مشکلات در بلع، سطح‌ پایین فعالیت، ترشح بیش از حد آب دهان، انسداد مجاری تنفسی و ناتوانی در سرفه از جمله دلایل مختلفی است که ممکن است کودکان سی پی را دچار مشکلات تنفسی کند.
بر طبق یک مطالعه منتشر شده توسط مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده، حدود ۳۰ درصد از کودکان سی پی دارای مشکلات تنفسی هستند.

مشکلات تنفسی متعددی با فلج مغزی ارتباط دارند، از جمله:
• برونشیت
• ذات الریه
• آسم
• ذات الریه آسپیراسیون
• بیماری های مزمن ریه

• مشکلات رفتاری و عاطفی:

از هر چهار کودک فلج مغزی، یک کودک به نوعی مشکلات عاطفی یا رفتاری را تجربه خواهد کرد. این مشکلات بستگی به شدت سایر اختلالات کودک دارد. به عنوان مثال، کودکان دارای ناتوانی های ذهنی و ناتوانی های جسمی شدید، بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات عاطفی و رفتاری هستند.

نمونه هایی از مشکلات عاطفی و رفتاری عبارتند از:
• کناره گیری از فعالیت های اجتماعی
• مشاجره با همسالان
• برون ریزی و سوءرفتار در کلاس
• زود عصبانی شدن
• افسردگی
• اضطراب

از مقاله * مشکلات رفتاری در کودکان سی پی دیدن فرمایید

 

• اوتیسم:

در حدود ۷ درصد از کودکان سی پی در اختلال طیف اوتیسم هستند که این میزان بسیار بالاتر از ۱ درصد کودکان غیر سی پی است که در طیف اوتیسم قرار می گیرند. اختلال طیف اوتیسم از خفیف تا شدید متغیر است.

• مشکلات و اختلالات خواب:

مشکلات خواب در میان کودکان سی پی رایج است که معمولاً به دلیل مشکلات سلامتی مرتبط با فلج مغزی می باشد.
رایج ترین مشکلات سلامتی که خواب کودکان سی پی را مختل می کنند شامل اسپاسم عضلانی، درد، ترشح آب دهان، زخم های پوستی، صرع، و بیماری رفلاکس معده (GERD) می باشد.
همچنین در حدود ۴۶ درصد از کودکان سی پی، مشکلات خواب مانند دندان قروچه، مشکلات تنفسی و بیدار شدن از خواب در طی شب را تجربه می‌کنند.  اختلالات خواب اغلب نتیجه ناراحتی یا دردهای مرتبط با فلج مغزی که ناشی از تون عضلانی بالا، عدم هوشیاری و یا مشکلات گوارشی می باشد.

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با مشکلات خواب کلیک کنید

• اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD):

در مقایسه با کودکان سالم و بدون معلولیت، کودکان سی پی در معرض خطر ابتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) هستند. اختلال ADHD باعث تکانشگری و بیش فعالی یا نداشتن تمرکز، فراموشی، اشتباهات ناشی از بی دقتی، مشکل در انجام به موقع و درست تکالیف مدرسه و غیره می شود.
برخی از کودکان تکانشی و بیش فعال هستند، در حالی که برخی دیگر به طور مزمن بی توجه هستند. با این حال، اکثر کودکان دارای اختلال ADHD، هم بیش فعال و تکانشی هستند و هم بی توجه.

مشکلات عنوان شده چالش های بیشتری را برای کودکان فلج مغزی ایجاد می کنند؛ اما شما به عنوان والدین می توانید آنها را مدیریت و کنترل کنید. با پزشک متخصص اطفال خود در مورد علائم یا زمینه های نگران کننده و روش های مناسب برای تنظیم برنامه های درمانی کودک صحبت و مشورت کنید.

جهت مطالعه مقاله کاملتر مرتبط با مشکلات توجه و تمرکز کلیک کنید

 * رشد کم، نامناسب و نابرابر:

یکی دیگر از مشکلات عمده فلج مغزی، رشد کم، نامناسب و نابرابر می باشد. فلج مغزی در اثر آسیب به مغز در حال رشد و تکامل کودک ایجاد می شود. بنابراین، کودکان یا با آن متولد می شوند و یا در سنین بسیار کم دچار آن می شوند.

در نتیجه، فلج مغزی می تواند به طور قابل توجهی بر رشد و تکامل کودک تأثیر بگذارد.  کودکان به سرعت رشد می کنند و تون عضلانی بالا می تواند اندام ها یا تنه آنها را به سمت وضعیت های ناراحت کننده بکشاند، که در نتیجه ممکن است باعث رشد نامناسب و نابرابر در کودک شود. به عنوان مثال، تون عضلانی بالا در قسمت تنه ممکن است سبب شود که کودکان به طور مداوم به یک طرف خم شوند. 
به دلیل انقباض بدن در هنگام رشد، کودکان ممکن است به اسکولیوز (انحنای جانبی ستون فقرات) دچار شوند که این مشکل در نتیجه وضعیت بدنی نامناسب در کودکان سی پی می باشد.

از مقاله" آیا فلج مغزی پس از تولد هم اتفاق می افتد؟" دیدن کنید

‏* مشکل در انجام فعالیت هایی که به مهارت نیاز دارند:

فلج مغزی آتاکسیک نوع نادری از فلج مغزی است که در اثر آسیب به بخشی از مغز به نام مخچه ایجاد می شود.  برخی از وظایف اصلی مخچه، هدایت حرکات و ایجاد هماهنگی در بدن می باشد.
در نتیجه، کودکان مبتلا به فلج مغزی آتاکسیک اغلب اختلال هایی در مهارت های حرکتی ظریف خواهند داشت: مانند نوشتن، استفاده از قاشق و چنگال.

کودکان مبتلا به انواع دیگر فلج مغزی نیز ممکن است به دلیل تونوس عضلانی، در عملکرد دست هایشان دچار مشکل شوند. به طور کلی، این مشکل به شکل انگشتان فشرده شده نمایان خواهد شد.

از مقاله " ۱۲ تمرین کاربردی برای دست کودکان فلج مغزی " دیدن فرمایید

‏* مشکلات گفتاری و ارتباطی:

از دیگر عوارض اختلالات حرکتی دهان، مشکلات گفتاری و ارتباطی ضعیف است. اگرچه یک کودک سی پی ممکن است دقیقاً بداند چه می خواهد بگوید، اما ممکن است برای هماهنگ کردن عضلات لازم برای صحبت کردن مشکل داشته باشد. 
اختلالات حرکتی شدید دهان ممکن است منجر به ایجاد فلج مغزی بی کلام شود. غالبا، کودکان سی پی که کلام ندارند یاد می گیرند که چگونه با زبان اشاره ارتباط برقرار کنند.  با این وجود، کودکان سی پی ممکن است به دلیل مشکل در مهارت های حرکتی ظریف با زبان اشاره نیز چالش داشته باشند.

از مقاله نقش گفتاردرمانی در فلج مغزی دیدن فرمایید

 * مشکلات مربوط به روده و مثانه:

کودکان سی پی ممکن است به دلیل کنترل ضعیف عضلات روده و مثانه (بی اختیاری)، مستعد مشکلات مرتبط با روده و مثانه و کنترل ادرار و مدفوع باشند. هنگامی که عضلات روده و یا مثانه منقبض نمی شوند، ادرار و یا مدفوع را در خود نگه می دارند که در نتیجه می تواند باعث عفونت دستگاه ادراری و یا یبوست شود.
به طور مشابه، هنگامی که مشکلات تون عضلانی در دترسور (عضله ای که دیواره مثانه را تشکیل می دهد) ایجاد شود، مثانه فقط می تواند مقدار کمی ادرار را نگه دارد و نشت ادرار رخ می دهد.

* واکنش ها و عکس العمل های تاخیری:

اگرچه فلج مغزی یک ناتوانی و اختلال حرکتی می باشد، ولی بسیاری از کودکان سی پی دارای اختلالات شناختی نیز هستند.

به طور کلی، برخی از اختلالات شنوایی و یا بینایی ناشی از آسیب به گوش یا چشم نیست، بلکه بیشتر ناشی از ناتوانایی مغز برای پردازش محرک های شنیداری و بینایی می باشد. در نتیجه، کودکان ممکن است واکنش های تاخیری داشته باشند و یا ممکن است به زمان بیشتری برای کامل کردن فعالیت هایشان نیاز داشته باشند.

* خستگی زیاد:

خستگی در میان کودکان سی پی به دلیل تون عضلانی بالا که عضلات، استخوان‌ها و مفاصل را تحت فشار قرار می‌دهد، شایع‌تر می باشد.
در نتیجه، بدن مجبور است انرژی بیشتری را برای حرکت به کار برد، که در نتیجه ممکن است سبب شود کودکان فلج مغزی به سرعت خسته شوند.


روش های موثر برای مدیریت و درمان عوارض و مشکلات فلج مغزی:

اگرچه آسیب مغزی که باعث ایجاد فلج مغزی می شود ممکن است در طول زمان پیشرفت نکند، ولی عوارض و مشکلات کنترل نشده همراه با فلج مغزی، می توانند بدتر نیز شوند. بنابراین، آگاهی از علائم اولیه فلج مغزی و عوارض و مشکلات مرتبط با آن برای خانواده های این کودکان ضروری است تا در سریع ترین زمان ممکن به دنبال مدیریت و درمان آنها باشند.

برخی از موثرترین روش ها برای مدیریت و درمان عوارض و مشکلات فلج مغزی عبارتند از:

- کاردرمانی: جلسات کاردرمانی بر بهبود تحرک کودکان از طریق انجام تمریناتی که برای کشش عضلات سفت، تقویت عضلات کم تر استفاده شده، حفظ دامنه کامل حرکتی و کاهش تحریک پذیری عضلات اسپاستیک طراحی شده اند، تمرکز دارد. همچنین جلسات کاردرمانی بر بهبود تحرک با تمرین فعالیت‌های روزمره زندگی و یادگیری نحوه استفاده از ابزارهای تطبیقی ​​نیز تمرکز دارد.
اینگونه تمرینات سبب بهبود و تقویت مهارت های حرکتی ظریف شده و سبک زندگی مستقل تری را نیز برای کودکان ایجاد می کند. کشش های مداوم هم طول  عضلات سفت را افزایش می دهد، دامنه حرکتی را بهبود می بخشد و دردهای مرتبط با تون عضلانی بالا را نیز کاهش می دهد.

کاردرمانی ذهنی هم تمرینات شناختی توانایی مغز را برای پردازش اطلاعات حسی از طریق تحریک های مداوم بهبود می بخشد.

- گفتاردرمانی: شرکت در جلسات گفتاردرمانی، به تقویت عضلات دهان که برای صحبت کردن، جویدن و بلع ضروری هستند کمک می کند. همچنین، کودکانی که دارای اختلالات حرکتی دهانی شدیدتر هستند، یاد می گیرند که چگونه از اشکال جایگزین ارتباطی مانند تولید کننده های صدا، تابلوهای ارتباطی و یا زبان اشاره استفاده کنند.

- استفاده از ارتز: ارتزهایی مانند بریس‌ها، آتل‌ها و گچ‌گیری‌ها می‌توانند حمایت اسکلتی عضلانی اضافی را برای کودکان فراهم کنند تا فرم صحیح عضلات آنها بهبود یافته و خطر افتادن و زمین خوردن آنها نیز به حداقل برسد. علاوه بر این، ارتزها در جلوگیری از سفت شدن عضلات اسپاستیک نیز موثر هستند و ممکن است طول عضلات را حتی زمانی که کودکان به طور فعالانه آنها را کشش نمی دهند، افزایش دهند.

- درمان های دارویی: برخی از داروها ممکن است به طور موقت مشکلات فلج مغزی از جمله درد، تون عضلانی بالا و مشکلات خواب را بهبود بخشند.

- جراحی: معمولا برای مشکلات شدیدی که سایر روش های درمانی برای آنها اثر بخش نیست، جراحی توصیه می‌شود. جراحی ها ممکن است شامل قطع انتخابی اعصاب یا افزایش تاندون ها برای کاهش تون عضلانی باشند.

آشنایی با عوارض و مشکلات فلج مغزی: نکات کلیدی 

فلج مغزی یک اختلال حرکتی است که در درجه اول بر حرکات کودک تأثیر می گذارد. با این وجود، مشکلات مرتبط با کنترل حرکات ممکن است بر عملکردهای اصلی بدن مانند گردش خون، گوارش و تنفس نیز تأثیر بگذارد.

هر کودکی فلج مغزی را به شکل متفاوتی تجربه می کند؛ بنابراین روش های مدیریت و درمانی می بایست متناسب با عوارض و مشکلات خاص هر کودک سی پی باشد.  امیدواریم این مطلب به شما در آشنایی با عوارض و مشکلات مختلف فلج مغزی و نحوه مدیریت و درمان آنها کمک کرده باشد.

 

ترجمه توسط تیم پژوهشی کلینیک توانبخشی فلج مغزی ایران

 

مقالات مرتبط: