موسیقی درمانی یک متد استاندارد و تایید شده و موثر برای کمک به کودکان برای بهبود شناختی و روانی و ارتباطی به کار می‌رود با موسیقی درمانی میتوان مهارتهای ارتباطی کودکان اوتیسم را بهبود بخشید و حتی مهارت های ارتباطی جدیدی را در آنها ایجاد کرد 

توجه به این نکته ضروری است که موسیقی درمانی با آموزش موسیقی متفاوت است و موسیقی درمانگر هم با مربی آموزش موسیقی تفاوت دارد.

 درمانگران پس از اینکه در یک ارزیابی جامع توانستند نقاط ضعف و قوت یک کودک اتیسم را بررسی کنند و این اساس می توانند یک برنامه درمانی مناسب را ارائه دهند موسیقی درمانگران با ایجاد گروه های کاری میتواند مهارت های تعامل گروهی را در کودکان افزایش دهند.

موسیقی درمانی استفاده تجویز شده و سازمان یافته از موسیقی یا فعالیت های آن برای حالات ناسازگار زیر نظر افراد آموزش دیده یا موسیقی درمانگر برای کمک به مراجعین در رسیدن به اهداف درمانی است.

کودکان اوتیستیک به دلیل ارتباط محدود کلامی و رفتار های قالبی و خود فرو رفتگی ها به درمانهای رایج و متعارف به دشواری پاسخ می دد اما موسیقی با دنیای ؟؟ریتم به عنوان یک روش نافذ ،‌ با ایجاد ارتباط غیر کلامی ریتمیک و ؟؟ می تواند ،‌کودک ارتباط برقرا کرده و پاسخ های او را تحریک کند. در این روش توجه و پاسخ کودک به صدا افرایش می یابد و او سعی می کند از موسیقی به عنوان نشانهای برای ارتباط متقابل بهره گیرد. در واقع این کودکان محرک های موسیقیایی را به محرک های دیداری و شنیداری ترجیح می دهند. فعالیت های موسیقی تقویت کننده های موثر در ایجاد پاسخ های متقابل و آگاهانه کودک اوتیسم مثل افزایش تکلم ،‌ایجاد پاسخ شفاهی – افزایش تماس چشمی ،‌رشد آگاهی های محیطی و رفتارهای مناسب اجتماعی است.

تأثیر موسیقی بر ابعاد و رفتاری کودک اوتیسم عبارت است از :

الف. موسیقی می تواند به کاهش یا حذف رفتارهای ایزوله کردن خود و کناره گیری اجتماعی در این کودکان منجر شود. ب. موسیقی درمانی منجر به توسعه روابط کلامی و رشد گفتار در کودک می شود. ج. موسیقی درمانی در کاهش اختلالات حسی و ادراکی این کودکان موثر است . د. موسیقی درمانی در خدمت رفتارهای کلیشه ای  این کودکان موثر است.

آنچه یک موسیقی درمانگر باید انجام دهد:

 درمانگر باید کودک را از نظر هوشی – عاطفی ، حسی، هیجانی ، علاقه به موسیقی، روابط اجتماعی انگیز سطح همکاری خانوده ارزیابی کند.

 درمانگر باید تشخیص دهد آیا کودک مورد مناسبی برای موسیقی درمانی هست یا نه . زیرا این روش بر همه کودکان اثر یکسان ندارد و نمی توان یک تجویز عمومی برای همه آنها ارائه داد.

 درمانگر باید فعالیت های موزون موسیقی را براساس نیاز کودک و هدف کار خود مشخص کند مثلاً اگر کودک نیاز به برقراری روابط اجتماعی با دیگران دارد موسیقی باید در بازی ،‌ فعالیت های گروهی و نواختن سازها به کار گرفته شود.  اگر تماس چشمی کودک ضعیف است به وسیله کف زدن نزدیک چشم یا تمرکز بر روی آلات موسیقی باید تمرین شود و اگر کودک ؟؟ گفتاری نظیر جیغ زدن ،‌فریاد کشیدن ،‌لای  انتخابی و زمزمه کردن دارد باید صداها و آوازهای موسیقی با صامت ها و مصوت ها، غان و غون های تصنعی و صداهایی شبیه ؟؟که مبهم باشند  و نیز سخنانی مفهوم نزدیک شود.

درمانگر باید عضو فعال و علاقمند جلسه موسیقی رمانی باشد و کودک خود را از نظر روانی به او نزدیک احساس کند نه اینکه درمانگر را عضو جدای جلسه تصور کند.

 درمانگر باید تمام فعالیت ها و نوع واکنش ها و پاسخ های کودک را ثبت کند.

درمانگر باید تماس فیزیکی از نوع مادرانه با کودک داشته باشد گذاشتن کودک روی پاها ، خواندن لالایی ،‌نواختن موسیقی و تکان دادن آرام کودک به او نوعی احساس ایمنی و هیجان مثبت می دهد. هم چنین بازیهایی از طریق تماس دستها مفید است.

درمانگر باید به اصول تغییر رفتار آگاه باشد تا از روش های تقویت رفتار استفاده کند.

درمانگر باید بداند که هدف پیشرفت مهارتهای موسیقی کودک نیست بلکه از موسیقی در جهت بهبود کارکرد های جسمی – روانی – واکنش های عاطفی ، اجتماعی و رشد توانائی های حرکتی ،  ارتباطی کودک استفاده می شد.

برخی از کودکان به دلیل اختلالات حسی که در حوزه شنیداری دارند از شنیدن آوازها اجتناب می  کنند. این کودکان باید ابتدا درمانهای مربوط به یکپارچه سازی حسی را در حوزه اختلالات  شنیداری دریافت  کنند سپس دارد موسیقی درمانی می شدند.

مثال هایی از تمرین های مربوط به موسیقی درمانی برای کودکان اوتیستیک از بدو ورود به جلسه در زیر آمده است:

درمانگر باید کودک را آزاد بزارد تا براساس علاقه ، کنجکاوی به وسایل موسیقی نزدیک شود و باید طوری رفتار کند که مزاحم کودک نباشد تا کودک به محیط اطمینان پیدا کند. درمانگر در برقراری ارتباط با کودک نباید شتاب کند.

 درمانگر باید در کنار کودک  وانمود کند که به کار خود مشغول است اما واکنش های کودک را نسبت به هر ساز یا صدایی ارزیابی کند. درمانگر باید به خاطر داشته باشد این کودکان براساس عادت به گوش نکردن و عدم توجه به محرک های پیرامون ممکن است علامتی از گوش دادن نشان ندهند.

بعد از اینکه درمانگر به علاقه کودک در زمینه آهنگ های گوناگون پی برد باید سعی کند از آنها برای ایجاد گوش کردن در کودک و بروز واکنش های عاطفی و شناختی دردی کمک بگیرد. خواندن لالایی و ترانه آهنگین برای ایجاد رابطه کودک با درمانگر و نیز برای گوش دادن موثر است .این دارایی ها  باعث ایجاد صداهایی در کودک می شد که این صداها آغاز خوبی برای رشد گفتار محسوب می شدند.

اگر کودک صدا سازی کرد درمانگر آن را  نباید بدون پاسخ بگذارد و  ؟؟نتولیت آن صدا باید سعی کند که شبیه آن را با وسایل موسیقی تولید کند . درمانگر باید کودک را متوجه صدایی که تولید کرده است کینه چون این صدا غیر ارادی هستند و کودک به آنها آگاهی ندارد.

درمانگر باید از موسیقی همراه کلام استفاده کند به ویژه باید ترانه هایی را انتخاب کند که مصوت های فراوان داشته باشد.

سخن همراه کردن موسیقی و کلام درمانگر باید از وسیال بازی مثل عروسک استفاده کند اسم و نعل باید در عبارات همراه آواز ارائه شود مثل عروسک راه می ره . عروسک میپره.

درمانگر  باید اسم کودک اسم اطرافیان و اسامی دیگر را ضمن خواند و تکرار با موسیقی به کودک آموزش دهد.

درمانگر برای آشنا کردن کودک با هندسه فضایی اتاق و جهات مختلف باید در هر گوشه اتاق یک ساز بگذارد.

درمانگر باید از ترانه ها و شعرهای کوتاه همراه تصویر استفاده کند. یاگیری به کمک تصویر روش موثری برای کودکان است و باعث می شود تا آنها به تدریج با دنیای غیر از درون خود آشنا شوند.

درمانگر می تواند عروسک را داخل پارچه بگذارد و مثل گهواره تکان هد و لالایی بخواند و کم کم کودک دیگر را دارد بازی می کند . زیرا کودکان باید در کناره گروه فعالیت نمایند.

درمانگر روی زمین دایره بکشد و در دست کودک یک ساز بدهد و همراه کودک ضمن نواختن قدم های آرامی روی دایره بر دارد.

در ضمن نواختن ساز ، پس از اتمام هر قطعه درمانگر باید یک حرکت انجام دهد مثلاً بنشیند ، بچرخد،‌لی لی کند.

درمانگر باید برای کودک ترانه های ملودیک بخواند با او پا بکوبد یا دست بزند.

درمانگر می تواند 2 دستور در نظر بگیرد و با هر دستور موسیقی خاصی را که کودک دوست دارد همراه کند. ضمن شنیدن موسیقی کودک باید دستور مورد نظر را انجام دهد به تدریج میتواند دستورات را افزایش دهد.

درمانگر باید سایر تمرینات را متناسب با نیاز کودک برنامه ریزی کرده و انجام دهد.

گرد آوری : شیدا بختیاری