فیزیوتراپی فلج ارب (physiotherapy in erb's palsy) اهداف، تکنیکها و رویکردهای درمانی
- توضیحات
هنگامی که حرف از درمان فلج ارب به میان میآید بسیاری از افراد به کاردرمانی و روشهای جراحی فکر میکنند. اما فیزیوتراپی در فلج ارب هم یکی از روشهای درمان این بیماری است که کمتر به آن توجه شده است.
این اشتباه از آن جا نشات میگیرد که بسیاری از افراد فکر میکنند فیزیوتراپی در کودکان کاربرد ندارد. اما ما میخواهیم اطلاعات درست را ردر اختیار شما قرار دهیم. اگر میخواهید بدانید که فیزیوتراپی در فلج erb چه اهداف و برنامههایی را دنبال میکند؟ تا آخر این نوشته کلینیک جامع توانبخشی ایران با ما همراه باشید.
فیزیوتراپی فلج ارب به چه معنا است؟
فیزیوتراپی یک درمان غیر جراحی است که به کمک مدالیتههای مختلف در تلاش است تا مشکلات جسمی افراد را برطرف نماید. از آنجایی که ارب هم یک بیماری جسمی است، فیزیوتراپی فلج ارب تلاش خواهد کرد تا محدودیتهای ایجاد شده بر اثر این بیماری را مدیریت کند. فیزیوتراپی فلج erb به دنبال کسب توانایی بالا آوردن دست، خم کردن آرنج، باز کردن مچ دست و رفع مشکلات حسی ایجاد شده برای افراد دارای فلج ارب میباشد. از این منظر برای روشنتر شدن رابطه این دو لازم است اهداف فیزیوتراپی در این مشکل را به صورت کامل مورد بررسی قرار دهیم.
اهداف فیزیوتراپی در فلج ارب
فیزیوتراپی اطفال بخش مهمی از درمان فلج ارب را بر عهده خواهد داشت. چرا که این بیماری اغلب در کودکان و نوزادان خود را نشان میدهد. از آنجایی که تعداد کلینیکهای فیزیوتراپی کودکان کم است، تعیین اهداف درمانی بسیار حیاتی و حائز اهمیت است. به کمک اهداف هم مسیر درمان مشخص خواهد شد و هم خانوادهها با بینش بهتری درمان را دنبال خواهند کرد. مهمترین اهداف فیزیوتراپی در فلج ارب موارد زیر را در بر میگیرد:
1- افزایش دامنه حرکتی بازو
یکی از مهمترین علایم فلج ارب، ناتوانی فرد در بالا آوردن دست از کنار بدن و رساندن آن به زوایای بالای 90 درجه است. این موضوع باعث میشود که افراد بزرگسال در حفظ کار خود ناتوان باشند. از طرفی دیگر کودکان هم با وجود این مشکل نمیتوانند مراحل رشد حرکتی خود را تکمیل کنند و در توسعه مهارتهای دست به مشکل خواهند خورد. از این رو فیزیوتراپی در فلج ارب تلاش میکند توانایی بالا آوردن دست را در افراد تقویت نماید. البته در نظر داشته باشید که کودکان تازه متولد شده، توانایی این را ندارند که دست خود را کاملا بالای سر ببرند. بنابراین تمرینات باید در دامنه مشخص و محدود انجام شود تا از آسیبهای بیشتر جلوگیری شود. فیزیوتراپیستها ممکن است برای دستیابی به این هدف روشها و ابزارهای مختلفی را به کار بگیرند.
2- تصحیح چرخش داخلی بازو
در افرادی که از اختلال فلج ارب رنج میبرند، بازو به داخل میچرخد. در نتیجه فعالیتهایی که به چرخش خارجی بازو نیاز دارند، دچار اختلال خواهند شد. برای نمونه فرد نمیتواند برای پوشیدن آستین لباس دستهایش را به سمت پشت ببرد. این اختلال در نهایت فعالیتهای روزمره زندگی فرد را مختل خواهد کرد. فیزیوتراپی فلج ارب هم در مواردی که نیاز به جراحی ندارند و هم در موارد جراحی، عملکرد عضلات این بخش را بازیابی میکند تا فرد بتواند به فعالیتهای روزمره خود رسیدگی کند. همچنین در صورتی که این حالت اصلاح نشود، ضعف عضلانی و دفورمیتی را با خود به دنبال خواهد داشت.
3- کسب توانایی خم کردن ساعد
در نوشته فلج ارب این نکته را بیان کردیم که در این بیماری، فرد توانایی خم کردن ساعد را نیز از دست خواهد داد. همین موضوع مشکلات جبران ناپذیری برای فرد به دنبال خواهد داشت. برای نمونه فرد در غذا خوردن یا بستن دکمههای لباس دچار مشکل خواهد شد. این فعالیتها سادهترین فعالیتهای هر فرد هستند و این بیماری میتواند مشکلات بیشتری را به دنبال داشته باشد. بنابراین کسب توانایی خم کردن ساعد یکی دیگر از اهدافی است که فیزیوتراپی فلج ارب به شدت برای دستیابی به آن تلاش خواهد کرد.
4- کسب توانایی باز کردن مچ دست
فیزیوتراپی بر خلاف کاردرمانی در فلج ارب که بیشتر روی توسعه فعالیتهای روزمره زندگی تمرکز دارد، تمرکز خود را روی بهبود اجزای ریزتر و حل مشکلات در هر مفصل یا عضله خواهد گذاشت. از این منظر یکی دیگر از اهداف فیزیوتراپی در این حالت بهبود توانایی باز کردن مج دست است. چرا که در این افراد توانایی باز کردن مچ دست وجود ندارد. وقتی فرد نتواند مچ خود را باز کند، توانایی گرفتن اشیا و مشت کردن دست را هم از دست خواهد داد. بنابراین کسب توانایی باز کردن مچ دست به بهبود مهارتهای ظریف کمک خواهد کرد. از طرفی دیگر با کسب توانایی باز کردن مچ دست تقریبا تمامی اجزای اندام فوقانی توسط فیزیوتراپی تحت پوشش قرار خواهد گرفت.
5- تمرینات تقویتی
آنچه تا کنون به عنوان اهداف فیزیوتراپی در فلج ارب یاد شد بیشتر جنبه کسب مجدد دامنه حرکتی از دست رفته را داشت. اما کسب دامنه حرکتی کامل به تنهایی کافی نیست و به جز دیگری به نام قدرت هم نیاز خواهیم داشت. از این رو فیزیوتراپی تلاش خواهد کرد عضلات ضعیف شده را تقویت نماید. تقویت عضلات از جنبه فعالیتهای مربوط به کسب و کار دارای اهمیت بسیار زیادی است. چرا که برخی از فعالیتها مانند بستن یک مهره به نیروی زیادی نیاز دارد و کسی که نتواند این نیرو را فراهم کند، احتمالا در کار خود به مشکل خواهد خورد.
6- جلوگیری از دفورمیتی مفاصل
یکی از مشکلاتی که در اثر بی حرکتی یا کم تحرکی به وجود خواهد آمد، دفورمیتی در استخوانها و مفاصل است. دفورمیتی به معنای ایجاد تغییر شکل در مفاصل و استخوانها است به گونهای که کارکرد خود را از دست خواهند داد و با احساس درد همراه است. فیزیوتراپی در فلج ارب تلاش میکند از ایجاد دفورمیتی در مفاصل جلوگیری نماید. این هدف خود میتواند به تنهایی در بسیاری از افراد به عنوان هدف کوتاه مدت تعیین شود. برای نمونه فردی که باید تحت عمل جراحی قرار گیرد، چون اعصاب منتهی به دست کاربرد خود را ندارند، در نتیجه ممکن است دچار دفورمیتی شود. بنابراین فیزیوتراپی قبل از عمل باید این موضوع را با دقت پیگیری نماید تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود. این مشکل هم در بزرگسالان و هم در کودکان حائز اهمیت بسیار زیادی است.
7- جلوگیری از آتروفی عضلانی
اگر بخواهیم هدف دیگری را برای فیزیوتراپی در فلج ارب تعیین کنیم، قطعا نوبت به جلوگیری از آتروفی عضلانی خواهد رسید. آتروفی عضلانی یعنی تحلیل رفتن و کاهش حجم عضلات در اثر کم تحرکی. این مشکل در افرادی که از فلج ارب رنج میبرند ممکن است بروز پیدا کند. آتروفی هم مانند دفورمیتی ممکن است قبل از عمل جراحی یا در دوره ریکاوری پس از عمل رخ بدهد. بنابراین نقش فیزیوتراپی در این بخشها بسیار بیشتر خواهد بود.
8- بازآموزی حسی
اکثر آسیبهای وارده به عصب با مشکلات حسی همراه خواهند بود. در نتیجه برخی از فعالیتهای فرد با اختلال روبرو خواهد شد. برای نمونه این اختلال در کودکان ممکن است در شکل گیری body image تاثیر منفی به جای بگذارد. بنابراین فیزیوتراپی در فلج ارب روی این موضوع هم کار خواهد کرد و تا حدی با کاردرمانی دست همپوشانی خواهد داشت. استفاده از الکتروتراپی برای تحریک عصب و بازآموزی حسی حداقل کاری است که فیزیوتراپیستها قادر هستند آن را انجام دهند.
کلینیک فیزیوتراپی فلج ارب مجموعه توانبخشی ایران به عنوان یکی از قدیمیترین کلینیکهای موجود در این زمینه آماده همکاری و ارائه خدمات به شما همشهریان گرامی میباشد. برای دریافت مشاوره و نوبت با شماره زیر تماس حاصل فرمایید:
فیزیوتراپی در چه مرحلهای از فلج erb کاربرد دارد؟
اگر بخواهیم کمی وارد جزئیات این موضوع بشویم که فیزیوتراپی در فلج ارب در چه مرحلهای وارد کار خواهد شد، باید به چند جنبه دقت داشته باشیم. اولا فلج ارب هم در بزرگسالان رخ خواهد داد و هم در کودکان. فیزیوتراپی هم در هر دو این موارد میتواند درمانهای مناسبی را ارائه دهد. بنابراین فرقی نمیکند فرد آسیب دیده کودک است یا یک فرد 40 ساله در هر دو حالت فیزیوتراپی میتواند مفید واقع شود.
ثانیا فلج ارب خود دارای تنوع است که هر کدام از آنها ممکن است درمانهای مختلفی را تجربه کنند. اگر فلج خفیف باشد که به جراحی نیاز نخواهد داشت،بنابراین یکی از مهمترین روشهای درمانی مورد استفاده در این مرحله فیزیوتراپی خواهد بود. از طرفی دیگر ممکن است بهبودی فرد در گرو انجام عمل جراحی باشد. در این حالت هم فیزیوتراپی فلج ارب میتواند نقش موثری را ایفا کند. در این نوع از آسیب فیزیوتراپی در قبل از عمل از ایجاد دفورمیتی و آتروفی جلوگیری خواهد کرد و بعد از عمل جراحی هم به بازآموزی حسی کمک خواهد کرد و دامنه و قدرت عضلات را بازیابی خواهد کرد. خلاصه که فیزیوتراپی در هر مرحله میتواند کمک کننده باشد.
فیزیوتراپیست فلج ارب چه ویژگیهایی دارد؟
اگر برای درمان فلج ارب به دنبال فیزیوتراپیست هستید توجه به سن فرد تعیین کننده خواهد بود. اگر فرد مبتلا بزرگسال است، مراجعه به یک کلینیک فیزیوتراپی عادی میتواند کمک کننده باشد. اما اگر فرد آسیب دیده کودک است، لازم است که به کلینیک فیزیوتراپی اطفال مراجعه کنید. چرا که کار با نوزادان حساسیتهای خاص خودش را دارد که ممکن است همه فیزیوتراپیستها به آن آگاهی نداشته باشند. مخصوصا که آموزشهای مورد نیاز برای کار با کودکان در دانشگاه به آنها داده نمیشود. در نتیجه فقط برخی از فیزیوتراپیستها این آموزشها را دیدهاند و عده کمتری تجربه مورد نظر برای درمان کودکان را دارند.
روشهای درمانی فیزیوتراپی در ارب
فیزیوتراپی به عنوان یک رشته تخصصی در درمان بیماریهای جسمی دارای تکنیکهای درمانی متفاوتی است. استفاده از هر کدام از این تکنیکها به بیماری فرد، میزان حاد بودن بیماری، ارزیابی فیزیوتراپیست و اهداف درمانی بستگی خواهد داشت. روشهای معمول فیزیوتراپی فلج ارب موارد زیر را در بر میگیرد:
1- الکتروتراپی
پرکاربردترین روش درمانی فیزیوتراپی، الکتروتراپی نام دارد. در الکتروتراپی تلاش میشود به کمک جریان الکتریکی تحریکاتی متناسب با نیازهای بیمار به پوست یا عضلات داده میشود که به بهبودی کامل کمک خواهد کرد. استفاده از الکتروتراپی در فلج ارب هم به بازآموزی حسی کمک خواهد کرد و هم میتواند تحلیل عضلات را به تاخیر بیاندازد. علاوه بر آن میتواند در بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات نقش موثری داشته باشد. بنابراین الکتروتراپی هم برای افرادی که نیاز به عمل جراحی دارند کاربردی خواهد بود هم برای کسانی که بدون عمل جراحی به بهبودی دست خواهند یافت. در فیلم زیر میتوانید نمونهای کوتاه از یک جلسه الکتروتراپی در فلج ارب را مشاهده کنید:
2- تکنیکهای دستی
تکنیکهای دستی یا منوال تراپی بخشی دیگر از فیزیوتراپی فلج ارب است که استفاده از آن به این بیماران کمک خواهد کرد دامنه عضلانی و قدرت عضلات را بازیابی کنند. تکنیکهای دستی خود شامل روشهای مختلفی میشود که هر کدام از آنها برای هدف خاصی مورد استفاده قرار میگیرند. برای نمونه در افرادی که جراحی انجام میدهند ممکن است دچار چسبندگی اعصاب محیطی شوند که به کمک تکنیک نوروداینامیک میتوان آن را رفع کرد. تحریکات ارائه شده در این روش همچنین میتواند از از آتروفی عضلانی و کانتراکچر مفاصل جلوگیری نماید. متاسفانه برخی از کلینیکها خدمات منوال تراپی را به درستی ارائه نمیدهند و صرفا روی الکتروتراپی تاکید دارند. بنابراین در انتخاب کلینیک فیزیوتراپی به این نکته توجه داشته باشید که حتما از تکنیکهای دستی بهره کامل را ببرند.
3- تمرین درمانی
تمرین درمانی روش دیگری است که فیزیوتراپیستها به بیماران فلج ارب کمک میکنند تا از مشکلات خود عبور کنند. تمرینات به افزایش دامنه حرکتی کمک خواهد کرد و از طرفی دیگر تمرینات تقویتی، توان فرد را به وی باز خواهد گرداند. تمرین درمانی بیشتر روی انجام فعالیتهایی که توسط خود فرد انجام خواهند شد، تمرکز خواهند کرد. تمرین درمانی و منوال تراپی به عنوان دو روش مکمل هم کار میکنند.
4- ماساژ
علاوه بر تکنیکهای اختصاصی، فیزیوتراپی ممکن است از برخی تکنیکهای عمومیتر مانند ماساژ هم استفاده کنند. ماساژ میتواند دردهای فرد را کاهش دهد و خون رسانی به نواحی خاصی را تسهیل نماید از این رو میتوان گفت که نقش آن در در درمان فلج ارب کمتر از سایر تکنیکها نیست. فیزیوتراپیستها هم به خوبی به این مسئله آگاه هستند در نتیجه تلاش میکنند از آن نهایت استفاده را ببرند.
5- کینزیوتیپ
یکی از مواردی که در این نوشته کمتر به آن اشاره کردیم اصلاح ساختار و پوزیشن دست است. به این منظور فیزیوتراپیستها از روشهای مختلفی استفاده میکنند. یکی از کاربردیترین روشها استفاده از کینزیوتیپ است. کینزیوتیپ نوارهای درمانی چسبناکی هستند که از طریق تکنیکهای خاصی روی دست کودک نصب خواهند شد. کینزیوتیپ میتواند چرخش داخلی بازو را مهار کرده و امکان خم کردن آرنج را به فرد بدهد. همچنین کمک میکند که مچ فرد باز شود. از طرفی این روش محدودیت حرکتی خاصی را به همراه ندارد. در نتیجه استفاده از آن میتواند گزینه مناسبی برای رفع اختلالات پوزیشن فرد باشد.
6- اسپلینت
استفاده از اسپلینتها و بریسها روش دیگری برای کنترل و اصلاح پوزیشن دست در افراد است. اما از آنجایی که اسپلینتها معمولا دامنه حرکتی فرد را محدود میکنند. بنابراین استفاده از آنها در صورتی که اصولی و تحت نظر متخصص نباشد، با مشکلاتی همراه است. فیزیوتراپیستها از اسپلینت برای درمان فلج ارب در موارد شدید استفاده خواهند کرد. برای نمونه در افرادی که به تازگی عمل جراحی انجام دادهاند برای مدتی باید دست فرد ثابت باشد، در چنین حالتی کینزیوتیپ نمیتواند ثبات لازم را ایجاد کند. در نتیجه استفاده از اسپلینتها بهترین گزینه خواهد بود.
7- آب درمانی
استفاده از آب درمانی متاسفانه در ایران نتوانسته جایگاه شایسته خود را کسب کند. اما اگر کلینیکی چنین امکانی را برای کاربران خود فراهم کند، بسیار مفید خواهد بود. آب درمانی در فلج ارب هم نادیده گرفته شده است. این روش در حالیکه میتواند یک فضای کم جاذبه را برای فرد ایجاد کند، حرکت را برای فرد سادهتر کرده و کمک میکند فرد دامنه حرکتی و قدرت حرکتی خود را مجددا به دست بیاورد.
کاردرمانی بهتر است یا فیزیوتراپی؟
یکی از سوالهایی که همواره وجود داشته این است که برای درمان فلج ارب نزد فیزیوتراپیست برویم یا کاردرمانگر؟ این سوال ناشی از این است که این رشتهها به خوبی شناخته نشدهاند و بسیاری از افراد لزوم آنها را درک نکردهاند. کاردرمانی و فیزیوتراپی هر دو میتوانند در درمان فلج ارب موثر واقع شوند و در صورتی که این دو رشته با هم همکاری داشته باشند میتوانند بهترین نتیجه را برای فرد رقم بزنند.
برای روشنتر شدن موضوع باید این نکته توجه داشته باشید که فیزیوتراپی رشتهای است که به دنبال اصلاح ساختارها میباشد و سعی میکند تک تک اجزای درگیر در بیماری را شناسایی و روی آنها کار کند. اما کاردرمانی روشی کل نگر است و سعی میکند فرد را برای انجام فعالیتها آماده کند. بنابراین این دو رشته در یک راستا و همزمان با هم قدم میزنند.
فیزیوتراپی فلج ارب در منزل
از آنجایی که اکثر افراد درگیر با این بیماری کودکانی هستند که خود توانایی راه رفتن ندارند، توصیه میشود در مراحل اولیه از فیزیوتراپی در منزل برای درمان کمک بگیرید. چرا که حمل و جابجایی این کودکان سخت بوده و به ملاحظات بسیار زیادی نیاز دارد.
بهترین کلینیک فیزیوتراپی فلج erb در تهران
مرکز جامع توانبخشی ایران به عنوان یکی از معتبرترین کلینیکهای تهران در زمینه فیزیوتراپی اطفال هم خدمات خود را به کاربران عزیز ارائه میکند. فیزیوتراپی فلج ارب یکی از بخشهای مهمی است که به کمک فیزیوتراپیستهای متخصص و باتجربه سعی خواهیم کرد خدمات درمانی مناسبی را ارائه کنیم. همچنین در کنار آن کاردرمانی و سایر خدمات درمانی مورد نیاز را برای افراد فراهم کردهایم. بنابراین میتوانید به راحتی و با خیال راحت رفع مشکلات خود را به ما بسپارید.
چنانچه در مورد فیزیوتراپی فلج ارب هنوز هم دارای اشکال یا ابهام هستید، میتوانید سوالات خود را در بخش کامنتها با ما در میان بگذارید تا همکاران ما در سریعترین زمان ممکن به آن پاسخ دهند.
گزارش