آیا ممکن است کودکی به دلیل فلج مغزی مشکلات حسی داشته باشد؟ 
اگرچه فلج مغزی یک اختلال حرکتی است، اما می توان گفت که نسبتاً شایع است که کودکان سی پی همزمان مشکلات حسی نیز داشته باشند.


به طور کلی، این کمبودها و اختلالات حسی به دلیل مشکلات حواس نیست، بلکه به دلیل آسیب دیدن ناحیه ای از مغز که مسئول پردازش اطلاعات حسی است، می باشد.

خطرات مرتبط با فلج مغزی و مشکلات حسی:

ناهنجاری ها و مشکلات پردازش حسی در افراد فلج مغزی می تواند به صورت حساسیت بیش از حد یا بیش حسی( hypersensitivity ) و یا حساسیت پایین یا کم حسی( hyposensitivity ) باشد.
افرادی که دارای بیش حسی هستند ممکن است از لمس فیزیکی، شلوغی و صداهای بلند دوری کنند؛ زیرا حواس بالایی دارند. به عنوان مثال، افرادی که نسبت به لمس و تماس فیزیکی حساسیت بیش از حد دارند، ممکن است نتوانند تماس برچسب لباس خود را تحمل کنند؛ در حالی که بیشتر افراد حتی متوجه وجود برچسب نمی‌شوند.
در مقابل، افرادی که حساسیت پایین و کمتری دارند، پردازش حسی کمتری خواهند داشت و ممکن است به محرک‌ها پاسخ ندهند، زیرا مغز نمی‌تواند محرک ها را پردازش کند. این دسته از افراد به ورودی حسی بیشتری نیاز دارند تا مغزشان آن را ثبت کند.

مشکلات و اختلالات حسی می توانند به شکل های مختلفی بر روی کودک تأثیر منفی بگذارند، مانند:
• سطوح فعالیت
• مهارت های ارتباطی
• یادگیری
• تعامل با محیط اطراف خود
• رفتاری

مشکلات حسی ناشی از فلج مغزی:

باید در نظر داشت که همه کودکان فلج مغزی دچار مشکلات حسی نمی شوند. در واقع، مشکلات حسی و فلج مغزی حتی ارتباط مستقیمی نیز با هم ندارند. اگرچه معمولاً این دو اختلال همزمان رخ می دهند، اما توسط آسیب مغزی به بخش های مختلفی از مغز ایجاد می شوند.
مطالعه ای بر روی ۹۶ کودک سی پی نشان داد که ۴۱.۷ درصد از آنها مشکلات حسی دارند.
علاوه بر این، همبستگی بالایی بین شدت مشکلات حسی و عملکرد دست نشان داده شد. محققان به این نتیجه رسیدند که «میزان ناتوانی حرکتی متوسط ​​تا شدید با اختلال عملکردی شدید حسی مرتبط است».
به عبارت دیگر، اشکال شدیدتر فلج مغزی با سطوح بیشتری از آسیب به مغز همراه است که خطر ابتلا به اختلالات و مشکلات حسی را نیز افزایش می دهد.
علاوه بر این، ممکن است مشکلات پردازش حسی در افرادی که دارای اختلالات حرکتی شدیدتر هستند شایع تر باشد؛ زیرا آنها کمتر قادر به استفاده فعال از برخی از حواس خود برای کشف محیط اطرافشان هستند.
از طرف دیگر، ممکن است کمبودها و مشکلات حسی منجر به تمایل یا انگیزه کمتر کودک برای کشف محیط اطرافش شود.
این حالت ممکن است به طور کلی منجر به کمتر بودن تحرک شود (مثلاً در صورت حساسیت بیش از حد به لمس، کودک از دست‌هایش برای بازی استفاده نمی کند)، که در نتیجه این حالت می‌تواند مانع رشد مهارت‌های حرکتی دست شود.

کلینیک کاردرمانی ایران به عنوان اولین مرکز تخصصی توانبخشی کودکان فلج مغزی بیش از دو دهه است در در زمینه مشکلات حسی و حرکتی کودکان سی پی فعالیت دارد . در صورت تمایل به همراهی با ما تماس بگیرید

02188242410

نوبت   اینترنتی

انواع مشکلات حسی شایع در کودکان فلج مغزی:

از آن جایی که مشکلات حسی می‌توانند ناشی از آسیب به بسیاری از بخش های مغز باشد، عملا افراد فلج مغزی می‌توانند هر شکلی از اختلالات و مشکلات حسی را داشته باشند.
با این حال، قطعا برخی از اختلالات و مشکلات حسی شایع تر هستند.
• اختلالات بینایی:
تحقیقات نشان داده اند که تا حدود ۹۰ درصد از تمام کودکان فلج مغزی دارای نوعی از اختلال بینایی هستند.
در حالی که اختلالات بینایی خفیف در بین کودکان فلج مغزی بسیار شایع است، تنها در حدود ٪۱۰ از آنها اختلالات بینایی شدید دارند.
اختلالات بینایی قشر مغز به علت ناتوانی مغز در پردازش آنچه چشم می بیند می باشد.
کودکان دارای اختلالات بینایی قشر مغز ممکن است دارای واکنش‌های تاخیری، خیره شدن بی احساس و بی حالت، مشکل در تشخیص چهره‌های آشنا، جذب شدن به اشیاء براق یا درخشان را نشان دهند و از به هم ریختگی و شلوغی کلافه شوند.

• اختلالات شنوایی:
سه نوع از اختلالات شنوایی وجود دارد که کودکان سی پی می توانند آنها را تجربه کنند:

• کم شنوایی حسی-عصبی
(Sensorineural hearing loss): شایع ترین نوع اختلال شنوایی است. این اختلال در نتیجه آسیب مسیر عصبی در گوش داخلی است.

• کم شنوایی انتقالی( رسانایی)
(Conductive hearing loss): زمانی است که انتقال صدا در گوش میانی و خارجی قبل از رسیدن به گوش داخلی قطع می‌شود. برخلاف کم شنوایی حسی-عصبی، کم شنوایی انتقالی معمولاً موقتی است و قابل درمان است.

• کم شنوایی آمیخته یا ترکیبی:
(Mixed hearing loss): زمانی است که فرد علائم کم شنوایی حسی-عصبی و کم شنوایی انتقالی را با هم تجربه می‌کند. کم شنوایی آمیخته یا ترکیبی، چندین ناحیه از گوش تحت تأثیر قرار می گیرد.


اگر اختلالات شنوایی به درستی مدیریت و درمان نشوند، می توانند بر مهارت های ارتباطی کودک شما تأثیر منفی بگذارند. بسیاری از اختلالات شنوایی را می توان از طریق درمان های داروهایی، سمعک، جراحی و یا کاشت حلزون بهبود بخشید.

• اختلالات لامسه ای:
اختلالات لامسه به مشکلات حس لامسه مرتبط می باشد. مشکل پردازش حسی حس لامسه، درک ویژگی های محیط اطراف را برای کودکان دشوار می کند؛ که در نتیجه آنها را از تعامل با محیط اطرافشان منصرف می کند.
حالت تدافع لمسی، زمانی رخ می‌دهد که کودکان به لمس حساس هستند، و این حالت خصوصا می‌تواند مانع از کاوش و تعامل محیطی شود.
برای کودکان ضروری است که آنچه را که در اطرافشان می باشد را کشف کنند. این عامل
برای رشد و تکامل هماهنگی حسی و درک اینکه چه چیزی در اطرافشان ایمن است اهمیت و ضرورت دارد.
کاوش از طریق لمس نیز نقش مهمی در رشد مهارت های حرکتی کودک دارد.

• حس عمقی ضعیف:
حس عمقی به احساس فرد نسبت به موقعیت بدن و آگاهی فضایی اشاره دارد.
گیرنده های حس عمقی در مفاصل و ماهیچه ها قرار دارند.
تون عضلانی غیرطبیعی در حس عمقی اختلال ایجاد می کند و تعادل، هماهنگی و وضعیت کلی بدن را مختل می کند.

مدیریت مشکلات حسی در کودکان فلج مغزی:

کودکان فلج مغزی می‌توانند برای بهبود مهارت‌های پردازش حسی خود از درمان یکپارچه‌سازی حسی استفاده کنند.
متخصصان کاردرمانی آموزش دیده و مجرب از کودک می خواهند در فعالیت هایی که به طور خاص برای تحریک حواس طراحی شده اند شرکت کند. در این فعالیت ها، غالباً از یک رویکرد چند حسی استفاده می شود که در آن بیش از یک سیستم حسی در یک زمان تحریک می شود.
ایده پشت روش درمان یکپارچگی حسی این است که در طول زمان، تحریک حسی مداوم به مغز آموزش می‌دهد تا دوباره مسیر های خود را محکم کرده (نوروپلاستیسیته) و مهارت‌های پردازش حسی و تنظیم آن را بهبود بخشد.
بخشی از درمان یکپارچگی حسی ممکن است شامل یک رژیم حسی برای تمرین در خانه نیز باشد. یک رژیم حسی و یا برنامه ای شامل فعالیت های حسی مختلف برای کودک، اغلب برای اطمینان از دریافت مقدار مناسب ورودی حسی در هر روز کاربرد دارد. به علاوه، رژیم های حسی می توانند به افزایش توانایی پردازش و تنظیم ورودی حسی کمک کنند.

برای والدین کودکان فلج مغزی بسیار اهمیت دارد که مراقب علائم مشکلات و اختلالات حسی مانند واکنش های تاخیری، رفتار های اجتنابی یا بیش از حد واکنشی و هماهنگی های ضعیف در کودکشان باشند.
برخلاف بزرگسالانی که به دلیل آسیب تروماتیک دچار آسیب عصبی می‌شوند، کودکان دارای اختلالات حسی معمولاً با این اختلالات متولد می‌شوند و لزوماً نمی‌دانند که داشتن عملکردهای حسی معمولی چگونه است.
هر چه سن شما کمتر باشد، مغز شما سازگارتر خواهد بود. مداخله زودهنگام برای بهبود مهارت های پردازش حسی و جلوگیری از بروز پیامدهای منفی اختلالات حسی، بسیار ضروری و کلیدی می باشد.
امیدواریم این مطلب به شما کمک کرده باشد که ارتباط بین فلج مغزی و اختلالات حسی را بهتر متوجه شده باشید.
اگرچه آسیب مغزی قابل برگشت نیست، اما می توان مغز را طوری آموزش داد که با تکرار و تمرین های کافی و مناسب سازگار شود.

ترجمه توسط تیم پژوهشی کلینیک گفتاردرمانی ایران

 

از عناوین مرتبط زیر هم دیدن فرمایید: 

مشکلات پردازش حسی در کودکان و راهکارهای درمانی

مشکلات اضافه بار حسی و درمان آن

20 بازی فوقالعاده حسی برای کودکان اوتیسم

نقش تجربه های حسی در رشد و تکامل کودکان

معجزه کاردرمانی در اختلالات پردازش حسی کودکان

سامانه پیش بینی احتمال راه افتادن کودکان سی پی و تاخیری