کودکان با سرعت تعریف شده ای به مراحل رشد و تکامل جسمی، اجتماعی و عاطفی، شناختی و گفتاری دست می یابند. با این وجود، در نظر داشته باشید که اگر کودکی به میزان قابل توجهی از میانگین رسیدن به

نقاط عطف رشدی و تکاملی عقب باشد، ممکن است این حالت نشانه‌ای از تاخیر در روند رشد و تکامل او باشد. 
فلج مغزی یکی از علل شایع تاخیر در رشد و تکامل کودکان می باشد.

فلج مغزی و تاخیرهای رشدی و تکاملی کودکان:

یکی از علایم اصلی کودکان فلج مغزی مشکلات و تاخیر در رشد و تکامل می باشد؛ زیرا در هنگام تولد و یا بلافاصله پس از تولد دچار آسیب مغزی شده اند.  غالبا، عدم دستیابی به مراحل رشد و تکاملی در یک بازه زمانی مورد انتظار، منجر به ارزیابی کودک و تشخیص فلج مغزی خواهد شد. بنابراین، برای والدین بسیار اهمیت و ضرورت دارد که از نقاط عطف رشدی و تکاملی معمول در کودکان آگاهی داشته باشند.
والدین می بایست از چارچوب های زمانی مناسبی که از یک کودک انتظار می رود تا به نقاط عطف رشدی و تکاملی دست یابد آگاه بوده و آماده باشند تا در صورت مشاهده تاخیرهای مداوم، به پزشک متخصص اطفال کودک خود مراجعه کنند.

نقاط عطف رشد و تکامل جسمی کودکان:

برای کودکی که فلج مغزی بر عضلات و حرکات او تاثیر می گذارد، تاخیر در رشد جسمی معمولا اولین علامتی است که منجر به تشخیص فلج مغزی خواهد شد.
* تا حدود دو ماهگی، نقاط عطف اولیه رشد و تکامل جسمی کودک شامل توانایی او برای بالا نگه داشتن سرش بوده و همچنین در هنگام دراز کشیدن بر روی شکم، می تواند خودش را به بالا بکشد.
* تا چهار ماهگی، اکثر کودکان می‌توانند بدون کمک سرشان را بالا ببرند، بدون کمک از جلو به عقب غلت بزنند، اسباب‌بازی را با دستانشان نگه داشته و تکان دهند و دستشان را به سمت دهانشان ببرند.
* در شش ماهگی، کودکان شروع به غلت زدن در هر دو طرف می کنند و بدون کمک در حالت نشسته می مانند. همچنین آنها می توانند با کمک روی پاهای خود بایستند و بپرند و شروع به تکان دادن خود به جلو و عقب می کنند.
* در نه ماهگی، کودکان با کمک وسیله ای که بتوانند به آن بچسبند، بلند می‌شوند، بدون کمک می‌نشینند و چهاردست و پا میروند.
* در یک سالگی، اکثر کودکان می توانند خود را بالا بکشند تا بایستند و سپس با کمک راه بروند.( کودک از چه زمانی می ایستد؟ )
* در ۱۸ ماهگی، یک کودک باید بدون کمک راه برود، در در آوردن لباس کمک کند، از فنجان استفاده کند و با قاشق و چنگال غذا بخورد.

کلینیک ایران یکی از پیشگامان در زمینه کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان فلج مغزی با تاخیر تکاملی است است شما میتوانید از تجربیات متخصصین ما از طریق یکی از راههای زیر بهره مند شوید:

02188242410

نوبت  اینترنتی

مراحل رشد و تکامل ذهنی کودکان:

درنظر داشته باشید که همه کودکان فلج مغزی اختلالات شناختی ندارندو کاملا مشخص نیست که آیا فلج مغزی بر هوش کودک تاثیر می گذارد؟
ممکن است این کودکان بسیاری از نقاط عطف شناختی را به موقع به دست آورند، در حالی که در بدست آوردن سایر مراحل تکاملی، مانند نقاط عطف جسمی، با تأخیر مواجه می شوند.
برخی از این کودکان در بدست آوردن نقاط عطف شناختی استاندارد با تاخیر مواجه خواهند شد:

* کودکان دو ماهه باید به چهره افراد واکنش نشان دهند و حرکات را با چشم دنبال کنند.
همچنین آنها از فعالیت ها و هیاهو خسته می شوند.
* تا چهار ماهگی، کودکان به ابراز محبت دیگران پاسخ می دهند و به اسباب بازی هایی که دوست دارند می رسند. به چهره افراد نگاه می کنند و احساسات خود را نشان می دهند. همچنین افراد آشنا را می شناسند.
* تا شش ماهگی، کودک باید بتواند اشیای نزدیک خود را نگاه کند، اشیاء را به سمت دهان خود ببرد و نسبت به اشیایی که نمی تواند به آنها دسترسی داشته باشد، کنجکاوی نشان دهد.
* در نه ماهگی، کودکان می توانند دالی بازی انجام دهند و اشیایی که پنهان شده اند را جستجو کنند. همچنین آنها می توانند اشیاء را در دهان خود بگذارند.
* در یک سالگی، کودکان شروع به بررسی و کاوش اشیاء با جزئیات بیشتری می کنند، حرکات افراد را تقلید می کنند، از اشیاء برای اهداف مورد نظر خود استفاده می کنند، به اشیاء اشاره می کنند و از دستورهای مستقیم نیز پیروی می‌کنند.
* در هجده ماهگی، کودک باید بفهمد که بیشتر اشیاء چه هستند، بدون کمک خط خطی کند و دستورات کلامی را بدون هیچ اشاره ای انجام دهد.

با یک اختراع جدید و شگفت انگیز به نام گیت پلیت برای کمک به تعادل کودکان سی پی آشنا شوید

احتمال راه افتادن کودک سی پی خود را پیش بینی کنید 

با کاربرد اسپایدرکیج در کودکان فلج مغزی آشنا شوید

مراحل تکامل اجتماعی و عاطفی کودکان:

ارزیابی نقاط عطف رشد و تکامل عاطفی و اجتماعی کودکان همیشه آسان نیست، اما تأخیر در آنها می‌تواند نشان‌ دهنده ابتلای کودک به فلج مغزی و یا اختلال رشدی و تکاملی دیگری باشد.

* یک نوزاد ۲ ماهه باید بتواند به افراد لبخند بزند و از تکنیک های ساده ای برای آرام سازی خود استفاده کند
* در سه ماهگی، کودکان بیشتر لبخند می زنند و با اطرافیان بازی می کنند. هنگامی که بازی متوقف شود ناراحت می شوند و طبق نظر Stanford Children’s Health، از حالات چهره دیگران نیز کپی می کنند.
* کودکان شش ماهه، شروع به شناختن افراد و نشان دادن پاسخ به احساسات دیگران می کنند.
* در نه ماهگی، کودک ممکن است شروع به ترس از غریبه ها کند و یا به افرادی که می شناسد بچسبد. همچنین آنها شروع به نشان دادن توجه به اسباب بازی های مورد علاقه خود می کنند.
* تا یک سالگی، کودک باید برای خود افراد مورد علاقه ای را داشته باشد، در شرایط خاص ترس از خود نشان دهد، از رفتن مادر یا پدر ناراحت شده و برای جلب توجه اطرافیان حرکاتی را انجام دهد.
* در هجده ماهگی، کودکان اسباب بازی هایشان را با دیگران شریک می شوند، عصبانیت خود را نشان می دهند، محبت خود را ابراز می کنند، بازیهای وانمودی با اسباب بازی هایشان انجام می دهند، و به تنهایی شروع به جستجو و کاوش در محیط اطرافشان می کنند.

مراحل تکامل گفتار و مهارت های ارتباطی کودکان:

تاخیر در مهارت های گفتار و زبان در کودکان فلج مغزی غیر معمول نیست. این تأخیرها می توانند به دلیل تأخیرهای شناختی و یا تاثیر بر روی عضلات کنترل کننده گفتار در کودکان سی پی باشند.
به علاوه، کودکان فلج مغزی ممکن است دارای مشکلات همراه دیگری نظیر اختلالات جسمی باشند که باعث بروز مشکلات بینایی و شنوایی در آنها می شود:

* در دو‌ماهگی کودک باید صداسازی های اولیه (قان و قون) کرده و همچنین به سمت صداها بچرخد.
* در چهار ماهگی کودکان بیشتر صداسازی کرده و  سعی می کنند صداهای بزرگسالان را نیز کپی کنند. هنگامی که نیازهای متفاوتی دارند صدای گریه آنها نیز متفاوت است.
* در شش ماهگی، کودکان به صداهای دیگران با صدا پاسخ می دهند، به شنیدن اسم خود واکنش نشان می دهند، از صداهای مختلف برای بیان احساسات خود استفاده کرده و شروع به ایجاد صداهای همخوان متمایز نیز می کنند.
* در نه ماهگی کودک باید مفهوم کلمه نه را بفهمد و کلمات ساده ای مانند "مامان" یا "بابا" را بیان کند.
* تا یک سالگی، کودکان می توانند به درخواست های ساده پاسخ دهند و حرکاتی مانند دست تکان دادن (بای بای) را برای خداحافظی انجام دهند. آنها سعی می کنند از کلماتی که بزرگسالان می گویند تقلید کنند و در حین انجام این کار لحن خود را نیز تغییر دهند.
* در هجده ماهگی، اکثر کودکان می توانند چندین کلمه ساده و متفاوت را بیان کنند.

ارزیابی تاخیرهای رشدی و تکاملی کودکان:

برای بسیاری از والدین کودکان فلج مغزی، ارزیابی تاخیرهای رشدی و تکاملی است که منجر به تشخیص فلج مغزی در کودکان آنها خواهد شد. چنانچه تاخیری در رشد و تکامل کودک خود مشاهده کردید، با پزشک متخصص اطفال کودک خود صحبت کنید و در نظر داشته باشید که متخصصان باتجربه کودک شما را به طور دقیق معاینه و ارزیابی کنند. برخی از کودکان در ابتدا تاخیرهای اولیه و ساده ای را نشان می دهند که بعدا جبران خواهند شد و به سایر کودکان می رسند. ولی چنانچه تاخیرهای کودک ادامه داشته باشد، به احتمال زیاد مشکلات دیگری وجود دارد که می بایست مورد بررسی قرار گیرند.

جهت درک بهتر این مطلب از مقاله " فرق تاخیر حرکتی با فلج مغزی در کودکان " دیدن کنید
‏پزشک متخصص اطفال ممکن است مراجعه به یک متخصص گفتار درمانی در فلج مغزی را توصیه کند، که کودک شما را با انجام تست ها و فعالیت های ساده مورد ارزیابی قرار دهد.
معاینه و ارزیابی جسمی دقیق می‌تواند تاخیرهای رشدی و تکاملی جسمی کودک را نشان دهد، اما معمولا بررسی انواع دیگر از تاخیرها نیاز به مشاهدات، آزمایش ها و بررسی های دقیق تری دارد. یک ارزیابی کامل و دقیق ممکن است به مراجعه به یک متخصص مغز و اعصاب کودکان، متخصص رشد و تکامل کودک، متخصص کاردرمانی، متخصص گفتاردرمانی و یک روانشناس رشدی نیاز داشته باشد.
اغلب تاخیر در رشد و تکامل کودک نشان دهنده ‌فلج مغزی می باشد، اما مداخلات درمانی مناسب و زودهنگام نظیر کاردرمانی و گفتاردرمانی و در مجموع روش های کاهش علایم فلج مغزی می توانند برای کودک شما بسیار مفید و کمک کننده باشند.

مراجعه و همکاری با متخصصان کاردرمانی، گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، آموزشی، روانشناسان و سایر متخصصان می تواند روند رشد و تکامل و رفع مشکلات کودک شما را بهبود بخشیده و به او کمک کند تا با همسالانش همگام شود.
آنچه اهمیت دارد این است که در نظر داشته باشید که هر چه زودتر تاخیرهای رشدی و تکاملی و سایر مشکلات کودک خود را تشخیص داده و مداخلات درمانی اولیه را شروع کنید، نتایج بهتری را در کودک خود خواهید دید.

ترجمه توسط تیم پژوهشی کلینیک توانبخشی کودکان