آیا فلج مغزی یک بیماری ژنتیکی است؟
- توضیحات
آیا فلج مغزی، ژنتیکی، مادرزادی و یا ارثی است؟ آیا فلج مغزی از خانواده به کودک ارث می رسد؟ چگونه ژن ها بر شانس ابتلا به فلج مغزی در کودک اثر می گذارند؟
این ها سؤالاتی هستند که اکثر والدین کودکان سی پی در تلاشند تا پاسخ آنها را بدانند و ممکن است است کنجکاو باشند که آیا ژن های آنها در شروع این بیماری نقشی دارد یا نه و آیا بارداری های بعدی آنها نیز منجر به تولد کودکی با فلج مغزی خواهد شد؟
در حالی که امروزه بسیاری از علل ایجاد فلج مغزی قابل شناسایی هستند، اما هنوز هم عواملی زیادی با منشاء ناشناخته در ایجاد فلج مغزی وجود دارند. در مطلب زیر، به توضیح نقش و تاثیر عوامل ژنتیکی بر تولد کودکی با فلج مغزی خواهیم پرداخت.
برای آشنایی با عواملی که سبب ایجاد فلج مغزی می شوند، مطلب زیر را مطالعه نمایید:
عواملی که باعث بروز فلج مغزی می شوند
نقش ژنتیک در ایجاد فلج مغزی:
در حالی که فلج مغزی یک بیماری ژنتیکی نیست و تاکنون هیچ ژن خاصی به عنوان عامل اصلی فلج مغزی شناسایی نشده است، ولی تصور بر این است که ترکیبی از چندین ژن می توانند شانس ابتلا به فلج مغزی را در کودکان افزایش دهند.
یک اختلال ژنتیکی خاص مستقیما سبب ایجاد فلج مغزی نخواهد شد، ولی تاثیرات ژنتیکی می توانند اثراتی را بر روی بسیاری از ژن ها ایجاد کنند. به علاوه، تاثیرات ژنتیکی می توانند اثر متقابل ژن به ژن را ایجاد کرده و یا اثرات متقابل پیچیده ای را با تاثیرات محیطی ایجاد کنند. این تعامل "ارث پیچیده" یا "وراثت چند وجهی" نامیده می شود و می تواند نشان دهد که فلج مغزی چگونه ممکن است در خانواده ای موروثی شود؛ شرایطی که از نظر بالینی به عنوان "عود خانوادگی" نامیده می شود.
برخی از تاثیرات ژنتیکی غیر مستقیم در ایجاد فلج مغزی، عوامل خطر در هنگام زایمان هستند که می توانند ارثی باشند و شامل زایمان زودرس، قطع شدن جفت، محدودیت های رشد جنین و پره اکلامپسی می باشند.
روش های پیشگیری از زایمان زودرس چیست؟ برای پاسخ این سوال، از مطلب زیر دیدن فرمایید:
زایمان زودرس چیست و راه های پیشگیری از آن کدامند؟
علاوه بر این، جهش در ژن‌هایی که بر رشد مغز تأثیر می‌گذارند نیز ممکن است خطر ابتلا به فلج مغزی را در کودکان افزایش دهند.
در گذشته جهش های ژنتیکی به عنوان عامل اصلی فلج مغزی در نظر گرفته نمی شدند، ولی امروزه، تحقیقات جدید نشان می دهند که این جهش ها ممکن است نقش مهم تری را در ایجاد فلج مغزی ایفا کنند.
مطالعه ای هشت جهش ژنتیکی را شناسایی کرده است که احتمالاً در ایجاد فلج مغزی نقش دارند. محققان این جهش‌ها را بر روی ژن‌های مگس میوه بررسی و آزمایش کردند و دریافتند که این جهش‌ها باعث ایجاد اختلالات حرکتی که علامت اصلی فلج مغزی هستند خواهند شد. اگرچه این گونه مطالعات، نیاز به تحقیقات جامع‌تر و در مقیاس بزرگ‌تری دارند، اما این گونه یافته‌ها، شواهدی را نشان می‌دهند که جهش های ژنتیکی ممکن است در ایجاد فلج مغزی بیش از آنچه که در گذشته تصور می شد نقش داشته باشند.
برخی از اختلالات ژنتیکی مغز در اثر جهش های ژنتیکی تصادفی ایجاد خواهند شد. قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند دود سیگار و یا سموم دفع آفات نیز می توانند سبب جهش های ژنتیکی شوند
برخی از نقایص ژنتیکی نیز منجر به ایجاد ناهنجاریهای مغزی و باعث اتصالات اشتباه سلول های عصبی شده و نهایتا منجر به ایجاد فلج مغزی خواهند شد
اگرچه فلج مغزی از نوع ژنتیکی و ارثی تنها در حدود 1.6 درصد از کل موارد فلج مغزی را تشکیل می دهد، اما والدینی که یک کودک مبتلا به فلج مغزی دارند، می توانند بیشتر در معرض خطر داشتن کودک دیگری با فلج مغزی باشند. در این موارد، آزمایش های دقیق ژنتیکی می توانند ژن مستعد را تشخیص دهند
با خواندن مطلب زیر با 9 باور غلط در مورد کودکان سی پی آشنا شوید:
9 باور غلط در مورد کودکان سی پی
با پیشرفت در علم ژنتیک و فناوری های تصویربرداری پزشکی، محققان توانسته اند آسیب ها و ناهنجاریهای مغزی را بررسی کنند تا ارتباط بین جهش های ژنتیكی و سایر عوامل خطر در ایجاد فلج مغزی را بررسی کرده و رابطه علت و معلولی را در ایجاد فلج مغزی بیابند. این گونه پژوهش ها، محققان و پزشکان را قادر می سازد تا عوامل خطر، اقدامات لازم برای پیشگیری و روشهای درمانی مناسب برای فلج مغزی را تشخیص دهند.
بسیاری از موسسات تحقیقاتی در تلاشند تا میزان بروز فلج مغزی را کاهش دهند؛ بنابراین برای دستیابی به این هدف، آشنایی با زمان، چگونگی و علت ایجاد فلج مغزی در مراحل مختلف رشد و تکامل زندگی کودک بسیار اهمیت دارد. بر اساس گزارشات بنیاد تحقیقات و آموزش فلج مغزی در ایالات متحده آمریکا، در حدود 70 درصد از آسیب های مغزی كه سبب ایجاد فلج مغزی می شوند قبل از تولد کودک و اکثرا در سه ماهه دوم و سوم بارداری رخ داد می دهند. در حدود 20 درصد از موارد فلج مغزی، در هنگام زایمان اتفاق می افتد و در حدود 10 درصد از موارد فلج مغزی در دو سال اول زندگی کودک رخ خواهند داد.
آیا کودکان سی پی می توانند راه بروند؟ راه رفتن آنها به چه عواملی بستگی دارد؟ برای پاسخ این سوالات، از مطلب زیر دیدن فرمایید:
آیا کودکان فلج مغزی در نهایت به راه رفتن می رسند؟
با یک اختراع جدید و شگفت انگیز به نام گیت پلیت برای کمک به تعادل کودکان سی پی آشنا شوید
احتمال راه افتادن کودک سی پی خود را پیش بینی کنید
با کاربرد اسپایدرکیج در کودکان فلج مغزی آشنا شوید
عوامل شایع ایجاد فلج مغزی کدامند؟
فلج مغزی یک ناتوانی و اختلال حرکتی است که در اثر آسیب به مغز کودک قبل از تولد، در هنگام تولد و یا اندکی پس از تولد ایجاد می شود.
بنابراین، هر مشکل و آسیبی که به مناطقی از مغز که مسئول عملکردهای حرکتی هستند از جمله قشر حرکتی، گانگلیون‌های بازال ( هسته یا عقده های قاعدهای)، تالاموس و مخچه وارد شود، به صورت بالقوه می تواند سبب ایجاد فلج مغزی شود.
برخی از شایع ترین علل ایجاد فلج مغزی عبارتند از:
• تولد زودرس
• وزن کم نوزاد در هنگام تولد
• خونریزی در مغز
• عفونت های مغزی
• بارداری های چند قلویی
• تشنج
• کمبود اکسیژن در مغز
• رشد غیر طبیعی مغز
• آسیب به سر در اوایل زندگی
توجه به این نکته اهمیت دارد که در بسیاری از موارد، علت دقیق ایجاد فلج مغزی ناشناخته است. این موضوع نشان می دهد که ناهنجاریهای ژنتیکی ممکن است دلیل تعداد قابل توجهی از موارد ناشناخته ایجاد فلج مغزی باشند. فلج مغزی بسته به زمان ایجاد آن به فلج مغزی مادرزادی و اکتسابی تقسیم می شود:
در مطلب زیر مشکلات مغزی که می توانند نوزادان نارس را تهدید کنند را توضیح داده ایم:
مشکلات مغزی که می تواند نوزادان نارس را تهدید کند
* فلج مغزی مادرزادی:
زمان ایجاد آسیب مغزی می تواند بر شدت و نوع فلج مغزی کودک تأثیر بگذارد. بنابراین، هنگامی که والدین از فلج مغزی کودک خود مطلع می شوند، می بایست از پزشک کودکشان بپرسند که "آیا دلیل فلج مغزی کودک من مادرزادی است و یا اکتسابی؟
زمان ایجاد فلج مغزی بسیار اهمیت دارد؛ زیرا آگاهی از این مساله می تواند یک عامل مهم در تشخیص فلج مغزی "مادرزادی" و یا "اکتسابی" باشد. به عبارتی می توان تعیین کرد که آیا کودکی با فلج مغزی به دنیا آمده است و یا بعد از تولد دچار فلج مغزی شده است.
هنگامی که کودک فلج مغزی مادرزادی دارد، به این معناست که اتفاقاتی که در دوران بارداری و یا در هنگام تولد رخ داده اند سبب ایجاد فلج مغزی در کودک شده اند. ممکن است فلج مغزی مادرزادی بلافاصله پس از تولد کودک تشخیص داده نشود، ولی از هنگام تولد همراه کودک بوده و تا ماهها و یا سالها بعد قابل تشخیص می باشد. هفتاد درصد از کل موارد فلج مغزی به عنوان فلج مغزی مادرزادی تشخیص داده می شوند.
آیا کودک شما علایم خفیفی از فلج مغزی را نشان می دهد؟ برای آشنایی با علایم فلج مغزی خفیف و روشهای مقابله با آن؛ مطلب زیر را مطالعه نمایید:
آیا فلج مغزی خفیف نگران کننده است؟
علل ایجاد فلج مغزی مادرزادی شامل کمبود اکسیژن، بارداری های پیچیده، قصور پزشکی، زایمان زودرس، وزن کم نوزاد در هنگام تولد، بیماری های مقاربتی، شرایط زایمان، مشکلات جفت، سکته مغزی جنین، خونریزی در مغز، ضربه به جنین و قرار گرفتن مادر در معرض سموم در مراحل حساس رشد و تکامل جنین، تب و عفونت های مختلف می باشد. در نظر داشته باشید که تشخیص فلج مغزی مادرزادی همیشه آسان نیست.
علایم فلج مغزی در نوزدان را بشناسید:
* فلج مغزی اکتسابی:
مغز کودک پس از تولد نیز به رشد و تکامل خود ادامه می دهد. تفاوت اصلی بین فلج مغزی اکتسابی و فلج مغزی مادرزادی در شناسایی علت واقعی و زمان وقوع فلج مغزی می باشد. در موارد فلج مغزی اکتسابی، اعتقاد بر این است که کودک بدون این بیماری به دنیا آمده است، اما قبل از تکامل کامل مغز، آسیب مغزی رخ داده است. همچنین فلج مغزی اکتسابی به صورت ارثی به کودک نمی رسد. تشخیص علت اصلی فلج مغزی اکتسابی آسان تر از فلج مغزی مادرزادی می باشد. فلج مغزی اکتسابی می تواند در نتیجه مستقیم عفونت های مغزی، مننژیت باکتریایی، آنسفالیت ویروسی، حوادث و یا صدمات مختلف مانند تصادفات رانندگی، سقوط، غرق شدن و یا برق گرفتگی باشد.
برای آشنایی با مفهوم دقیق فلج مغزی اکتسابی و روش های مدیریت و درمان آن، از مطلب زیر دیدن فرمایید:
آیا فلج مغزی پس از تولد هم اتفاق می افتد؟
چرا دوقلوها بیشتر در معرض خطر ابتلا به فلج مغزی هستند؟
با وجود اینکه معمولا بسیاری از افراد فلج مغزی خواهر و برادر سالم و معمولی دارند، ولی تحقیقات نشان می‌دهند که خطر ابتلا به فلج مغزی در بین نوزادان دوقلو بیشتر می باشد. به عبارت دیگر، احتمال ابتلا به فلج مغزی در نوزادانی که دوقلو هستند، بیشتر از نوزادی که تنها به دنیا آمده است می باشد. در واقع، خطر ابتلا به فلج مغزی در دوقلوها حدودا ۵ برابر بیشتر می باشد.
این عامل بیشتر به این دلیل است که به طور کلی بارداری های چند قلویی خطر و عوارض بیشتری به همراه دارند. به عنوان مثال، زایمان زودرس (یکی از علل اصلی ایجاد فلج مغزی) در دوقلوها بیشتر می باشد. همچنین این مشکل می تواند به دلیل تعداد زیاد نوزادانی باشد که با وزن کم در هنگام تولد در حاملگی های چند قلویی متولد می شوند.
به طور کلی، با افزایش تعداد نوزادان در رحم، خطر عوارض بارداری نیز افزایش می یابد. در نتیجه، سه قلوها و چهار قلوها نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فلج مغزی هستند.
علاوه بر این، اگر دوقلوها هر دو یک جنسیت داشته باشند، خطر ایجاد فلج مغزی نبز افزایش می‌یابد. با این حال در حدود ۹۰ درصد موارد، تنها یکی از دوقلوها دچار فلج مغزی خواهد شد.
با علایم فلج مغزی در نوزادان نارس آشنا شوید:
تیم تخصصی کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی مرکز جامع توانبخشی ایران به عنوان اولین مرکز توانبخشی تخصصی کودکان فلج مغزی با بیش از دو دهه تجربه و با کمک مجرب ترین درمانگران در دو شعبه فعال در مرکز و غرب تهران، آماده اراِِیه خدمات به شما عزیزان می باشد. مفتخریم که به عنوان اولین مرکز تخصصی توانبخشی کودکان سی پی پاسخگوی نیازهای درمانی شما باشیم. در صورت تمایل می توانید با متخصصین ما همراه شوید.
آیا فلج مغزی از والدین به کودک قابل انتقال است؟
افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است از خود بپرسند که آیا کودکشان نیز فلج مغزی خواهد داشت یا نه.
در حالی که عوامل ژنتیکی می توانند کودک را بیشتر در معرض خطر ابتلا به فلج مغزی قرار دهند، اکثر زنان دارای فلج مغزی کودکانی کاملا سالم به دنیا می آورند.
مطالعه ای بر روی ۸۸ والد مبتلا به فلج مغزی نشان داد که از مجموع ۱۲۲ کودک به دنیا آمده ، تنها ۲ کودک فلج مغزی داشتند.
با این حال، توجه به این نکته اهمیت دارد که عوارض فلج مغزی مانند اسپاستیسیته و حرکات غیرقابل کنترل در مادر مبتلا به فلج مغزی می‌تواند بارداری و فرزندآوری را چالش برانگیزتر کنند.
این گونه مشکلات ممکن است خطر ایجاد عوارض را در قبل و یا در هنگام تولد کودک را افزایش دهند، که به طور بالقوه می توانند باعث ایجاد فلج مغزی در کودک نیز شوند.
برای آشنایی با تاثیر تون عضلانی غیر طبیعی در کودکان سی پی، مطلب زیر را مطالعه نمایید:
تون عضلانی غیر طبیعی در کودکان فلج مغزی
علاوه بر این، ممکن است افزایش وزن همراه با بارداری فشار بر روی مفاصل را افزایش دهد که می‌تواند باعث درد شده و تحرک را نیز محدود کند.
مادران باردار فلج مغزی می بایست بهترین روش ها را برای حفظ سلامت و ایمنی و مدیریت عوارض احتمالی در دوران بارداری را با مشورت پزشک متخصص زنان و زایمان خود به کار ببرند.
آیا علائم و نشانه های فلج مغزی با افزایش سن تغییر می کند؟ با علائم فلج مغزی در سنین مختلف آشنا شوید:
علائم فلج مغزی را در سنین مختلف بشناسید
آسیب های مغزی که به عنوان فلج مغزی در نظر گرفته نمی شوند:
اگر آسیب مغزی بعد از رشد کامل مغز رخ دهد، به عنوان یک آسیب جدا از فلج مغزی در نظر گرفته می شود و در واقع صرفا ضربه مغزی محسوب می شود. به طور کلی، پس از رسیدن کودک به پنجمین سال تولد، واژه فلج مغزی برای آسیب های مغزی به کار نمی رود. در مواردی همچون ضربه های مغزی علائمی شبیه به فلج مغزی تشخیص داده می شود، اما علت آن بر اساس نوع آسیب ناشی از آسیب مغزی طبقه بندی خواهد شد.
آیا کودکان از آسیب های تروماتیک مغزی بهبود می یابند؟ در مسیر بهبودی آنها چه مساِیلی را باید انتظار داشت؟ برای پاسخ این سوالات، مطلب زیر را مطالعه نمایید:
ضربه مغزی در کودکان (درصد بهبودی، روند درمان)
در نظر داشته باشید با وجود اینکه این گونه آسیب های مغزی از نظر بالینی به عنوان بیماری هایی جدا از فلج مغزی در نظر گرفته می شوند، اما روشهای درمانی و مدیریتی آنها کاملا مشابه کودکان فلج مغزی می باشد. از آنجایی که اصطلاحات مورد استفاده بسیار خاص و در عین حال بسیار شبیه به هم هستند، عباراتی مانند نقص مغز، ناهنجاری مغزی و ضایعات مغزی می توانند گیج کننده به نظر رسیده و دانستن تفاوت های بین این اصطلاحات می تواند کمک شایانی به تشخیص علت فلج مغزی کند.
خواندن مطلب زیر به شما کمک می‌کند تا با تفاوت‌های بین مداخلات و روش های درمانی و مدیریتی فلج مغزی آشنا شوید:
بهترین روش ها برای کاهش علائم فلج مغزی
اندکی پس از تشکیل سیستم عصبی، رشد مغز آغاز می شود. تعداد نسبتاً کمی از سلولها به میلیاردها سلول تقسیم و تکثیر خواهند شد. یک نوار کوچک از بافت درون یک لوله عصبی ایجاد می شود. یک انتها به مغز و دیگری به نخاع گسترش می یابد. در نهایت، انواع مختلفی از سلول ها تشکیل و گروه بندی شده و به قسمتهای مختلف منتقل می شوند تا نواحی مختلف مغز را تشکیل دهند. مغز انسان دو تا پنج سال پس از تولد کاملاً تکامل می یابد.
نقص مغز بی نظمی در ساختار مغز است که به طور معمول باعث ایجاد اختلال می شود. نقایص مغزی ناشی از ناهنجاری، آسیب و یا بیماری می باشند. میزان اختلال غالباً با شدت آسیب مرتبط می باشد. در بیشتر مواقع، مغز با استفاده از خاصیت نوروپلاستیسیته، شروع به بازسازی مناطق آسیب دیده خود می کند. به همین دلیل است که از همان ابتدا شروع به کاردرمانی و سایر مداخلات توانبخشی در درمان ضایعات مغزی توصیه می گردد.
آیا با مفهوم نوروپلاستیسیته پس از آسیب های مغزی آشنایی دارید؟ برای آشنایی دقیق، مطلب زیر را مطالعه نمایید:
آیا مغز می تواند خود را ترمیم کند؟ آشنایی با مفهوم نوروپلاستیسیته پس از آسیب های مغزی
ناهنجاری های مغزی نقایصی هستند که به دلیل رشد غیر طبیعی مغز ایجاد می شوند. اگرچه نقص در هر زمان ممکن است در هنگام رشد جنین رخ دهد، اما در 20 هفته اول دوران بارداری، جنین آسیب پذیرتر می باشد. هرگونه ناهنجاری که در هنگام تشکیل لوله عصبی رخ می دهد، می تواند عواقب دائمی برای کودک داشته باشد. ناهنجاریهای مغزی ممکن است منجر به عدم رشد مغزی، رشد غیر طبیعی، ناهنجاری و یا تقسیم نادرست مغز در نیمکره ها و لوب ها شود.
ضایعات مغزی نقایصی هستند که در اثر آسیب و یا بیماری ایجاد می شوند. علت ایجاد ضایعات مغزی در دوران رشد جنین شامل خونریزی در مغز، عفونت ها، سموم، آسفکسی و مشکلاتی از این قبیل می باشد. معمولا ضایعات مغزی ناشی از حادثه و یا اتفاقاتی است که باعث از بین رفتن بافت مغز می شود.
فلج مغزی و ژنتیک: نکات کلیدی
تحقیقات جدید نشان می دهند که عوامل ژنتیکی ممکن است نقش بیشتری در ایجاد فلج مغزی در کودکان نسبت به آنچه در گذشته تصور می شد، داشته باشند.
با این وجود، این گونه تحقیقات می بایست به صورت دقیق تر و جامع تری مورد مطالعه و بررسی قرار گیرند تا بتوان به نتیجه گیری های کاملا قطعی دست یافت.
امیدواریم این مطلب در زمینه آشنایی با نقش و تاثیر ژنتیک در ایجاد فلج مغزی به شما کمک کرده باشد.
طول عمر کودکان سی پی به چه عواملی بستگی دارد؟ با مطالعه مطلب زیر، با طول عمر کودکان سی پی و روش های به حداکثر رساندن آن آشنا شوید:
طول عمر کودکان فلج مغزی و روش های به حداکثر رساندن آن
ترجمه توسط تیم پژوهشی بخش فلج مغزی مرکز جامع توانبخشی ایران