فرایند شکل گیری مرحله چهار دست و پا در نوزادان

مرحله چهار دست و پا رفتن یکی از مراحل مهم در تکامل حرکتی کودکان است که با اتکاء نوزاد به ساعد و بازو و زانو انجام می گیرد ، چهار دست و پا رفتن یکی از مراحل اصلی حرکت در تکامل کودکان است ، شروع چهار دست و پا رفتن در نوزادان با ایجاد تعادل بر دو دست و دو پا آغاز می گردد و سپس  آنها می فهمند که چگونه می توانند با فشار دادن به زانو به سمت عقب و جلو حرکت کنند در در همین حین نوزادان به تقویت عضلات خود نیز می‌پردازند.

فرآیند چهاردست وپا

اهمیت چهار دست و پا در نوزادان

نکان امنیتی در چهاردست و پا

فرصت برای چهار دست و پا رفتن

تمرینات کاردرمانی چهار دست و پا

علت تاخیر در چهار دست و پا


شکل گیری چهار دست و پا بین ۶ تا ۱۰ ماه اتفاق می‌افتد و البته برخی از نوزادان ممکن است در این زمان روش های دیگری برای تحرک را انتخاب نمایند مانند سر خوردن روی باسن یا غلتیدن و یا سینه خیز رفتن.

پنج درصد از نوزادان از مرحله سینه خیز رفتن مستقیماً به ایستادن و راه رفتن می رسند و چهار دست و پا نمی روند ، در صورتی که هیچ مشکل دیگری در کودک وجود نداشته باشد والدین نباید نگران چهار دست و پا رفتن رفتن کودکان باشند.
در بدو تولد رفلکسهای حرکت دهنده اولیه در نوزادان سبب می‌شود تا نوزادان به صورت غریزی دست و پای خود را بر روی زمین حرکت دهند و به سمت جلو هدایت میشوند و در این حین سر خود را نیز بالا نگه میدارند تا برای حرکت بتوانند آزادانه حرکت کنند ، این رفلکسها به مرور با افزایش سن نوزاد از بین می‌روند و ۴چهار دست و پای صحیح جای خود را به رفلکس های اولیه می دهد ، معمولاً کامل شدن چهار دست و پا با کامل شدن نشستن همزمان می شود و کودک در سنین ۹ تا ۱۰ ماهگی در مرحله چهار دست و پا رفتن استاد میشود.

در صورتیکه به هر دلیل نگران تاخیر در روند مرحله چهار دست و پا رفتن در کودک خود هستید ، پیشنهاد میکنیم با تیم تخصصی کاردرمانی ما در زمینه تقویت تکامل حرکتی چهار دست و پا رفتن همراه شوید تلفن تماس 66596151

کودکان به صورت آزمایش و خطا چهار دست و پا رفتن را یاد میگیرند در ابتدا در خصوص تعادل و هماهنگی حرکات مشکل دارند یکی از دلایلی که باعث شروع خام چهار دست و پا می باشد این است که ات دست معمولاً پخته‌تر از حرکات پا است و کودک قادر است که دستهای خود را به حرکت درآورد اما در حین چهار دست و پا رفتن پاها با دست ها به صورت هماهنگ حرکت نمی‌کند معمولاً در این هنگام ممکن است والدین دستان خود را پشت پای کودک قرار داده و با ساپورت پای کودک حرکت رو به جلویی کودک در این چهار دست و پا را ایجاد کنند
به دلایلی که ذکر شد در شروع چهار دست و پا حرکت ممکن است به سمت عقب باشد
چهار دست و پا رفتن پایه و اساس راه رفتن کودک می باشد بدین معنی که بعد از یادگیری کامل چهار دست و پا کودکان به مرحله راه رفتن میرسند


اهمیت چهاردست و پا رفتن در نوزادان

در اکثر نوزادان در ابتدا سینه خیز رفتن شروع می‌شود و به مرور در سن هفت ماهگی چهار دست و پا رفتن شروع می شود یکی از مزیت های مهمی که چهار دست و پا رفتن نسبت به سینه خیز رفتن دارد این است که

نوزاد می تواند در سطوح ناهموار نیز از توانایی و مهارت چهار دست و پا استفاده کند

همچنین نوزادان می توانند در حالتی که نشسته‌اند به راحتی با اتکا بر روی دو دست خود به مرحله چهار دست و پا در بیایند
یکی دیگر از مزیت های چهاردست وپارفتن نسبت به سینه خیز این است که در حالت چهار دست و پا کودک می‌تواند با اتکا به یک بازو از بازوی دیگر برای بازی کردن استفاده کند
مزیت دیگر چهار دست وپا رفتن دید بهتر نوزاد به محیط اطراف و پیرامون خود در مقایسه با سینه خیز است
همچنین یکی دیگر از مزیت های چهار دست وپا رفتن ، تقویت رفلکسهای پیش زمینه برای راه رفتن روی دو پا است
در سینه خیز رفتن شکم تماس مداوم با زمین دارد و وزن نیم تنه فوقانی بدن بر روی آرنج ها تحمل می شود و بدن با حرکت بازوها به سمت جلو و تا حدودی پاها کشیده می‌شود حرکت سینه خیز رفتن تقریبا شبیه به شنا کردن می باشد ، اما چهار دست و پا رفتن حرکت پیشرفته تر از سینه خیز رفتن است سینه دیگر تماسی با زمین ندارد و نوزاد از هر دو دست و زانو استفاده می کند و خودش را به سمت جلو حرکت دهد و همچنین سرعت حرکت در حالت چهار دست و پا بیشتر از سینه خیز می باشد


چند نکته امنیتی برای کودکانی که چهاردست و پا میروند

حتما باید برای نوزادی که چهار دست و پا میرود محدوده و محیطی امن ایجاد کرد که نوزاد بتواند در آن محیط را به کاوش و کنجکاوی خود دست پیدا کند
توصیه می شود که وسایل و تجهیزات برقی و غیره که می تواند خطراتی را برای کودک ایجاد کند حتماً از دسترس برداشته شود و وسایل خانگی که امکان سقوط دارند کنترل و محکم شود
تجهیزات و وسایل ریزی که می‌تواند توسط کودک بلعیده شود از دسترس کودک خارج شود


تا په مدت می توانم برای چهار دست و پا رفتن به کودکم فرصت دهم؟

معمولاً می‌توانیم تا حدود ۱۰ الی ۱۱ ماهگی به کودک برای چهاردست و پا رفتن فرصت دهیم اگر کودک شما علاقه به تحرک و جابجایی نداشت و حرکات هماهنگ بین دست‌ها و پاها در حین چهار دست و پا رفتن ایجاد نشده بود و اصطلاحا حرکت خرگوشی نامیده میشود ، کودکانی که به هر دلیل مشکلات صعف سیستم عصبی را دارند چهار دست و پا رفتن ممکن است به صورت خرگوشی اتفاق بیفتد به این معنی که هر دو پا به صورت همزمان به جلو حرکت می‌کند و حرکت موزون دست مخالف و پای مخالف اتفاق نمی افتد در این موارد بهتر است موضوع را با یک کاردرمانگر در میان بگذارید.


چند تمرین کاردرمانی برای تقویت چهار دست و پا رفتن در کودکان:

یکی از فعالیت های مهم کاردرمانی در کودکان تاخیر حرکتی و فلج مغزی ارایه تمرینات کاردرمانی برای چهار دست و پا رفتن نوزادان و کودکان میباشد ، معمولا انجام تمرینات کاردرمانی برای چهاردست و پا رفتن نوزادان در کلینیک های کاردرمانی و زیر نظر متخصصین کاردرمانی جسمی انجام میشود ، چرا که نوع تمرینات کاردرمانی در چهار دست و پا رفتن نوزادان بستگی به شرایط عضلانی آنها و همچنین وجود رفلکس های نوزادی ، وضعیت تونوسیته عضلات و سن کودک دارد ، با این حال در متن زیر تلاش کردیم تا چند تمرین ساده کاردرمانی را جهت کمک به تسهیل چهار دست و پا رفتن در نوزادان ارایه دهیم :

تمرین اول : یک بالشت زیر سینه کودک قرار داده و با صاف نگه داشتن آرنج کودک تحمل وزن بر روی دستان کودک را تقویت کنید.

 



تمرین دوم : در حالتی که در تمرین بالا شرح داده شد می توانید به صورت متناوب پاهای کودک به سمت جلو و عقب حرکت دهید

 



تمرین سوم : در کودکی که دستانش برای چهاردست و پا فعال است اما از پاهایش استفاده نمیکند، می توانید دستتان را پشت پای نوزاد ساپورت کنید تا کودک به سمت جلو حرکت کند.

 



تمرین چهارم : با استفاده از اسباب بازی و وسایل تشویق کنید که کودک سر خود را در حالت چهار دست و پا به بالا بیاورد

 



تمرین پنجم : برای تقویت عضلات دست کودک در حالت چهار دست و پا ، کودک را بر روی شیب سرپایینی قرار داده و بدین شکل ، وزنی که بر روی دستان کودک می باشد افزایش می یابد.

 


انواع مشکلاتی که می تواند باعث تاخیر در چهار دست و پا رفتن نوزادان شود:

1- مشکلات سیستمی مغز و اعصاب شامل بیماری هایی مانند فلج مغزی ، نوروپاتی و اس ام ای
2- تاخیر حرکتی ساده در نوزادان
3- ناهنجاری های ژنتیکی و کروموزومی مثل سندروم دان
4- برخی عوامل محیطی مانند ضربه به سر ، عفونت در نوزاد ، تشنج و نارس بودن نوزاد

 

نویسنده : فرهنگ محمدخانی کاردرمانگر