هنگامي كه زمان شيرين كاري در  مهماني كودكان مي شود، دست زدن یک مهارت مهم محسوب میشود.
به راستي، چيزي بامزه تر از كودكاني كه ميتوانند دستهاي كوچك تپل خود را در كنار هم قرار دهند و دست بزنند، وجود دارد؟
نکته جالب در مورد دست زدن این است که این كار تنها يك شيرين كاري در مهمانی نیست: در واقع دست زدن یک نقطه عطف مهم برای كودكان كوچك است.

در مورد ديگر حركات دست نيز همين طور است،  مانند تكان دادن دست - قبل از اينكه كودك شما بتواند بگويد "سلام" و "خداحافظ"، دست خود را بالا مي آورد و به اطراف تكان مي دهد، و تمامي توجهاتي كه در اين اشكال اوليه ارتباطي ايجاد مي شود را دوست دارد.
دست زدن معولا در حدود نه ماهگي كودك رخ ميدهد، البته اين سن ميانگين است. اگرچه مهارت يافتن در دست زدن و دست تكان دادن آسانتر از گفتن "بله" يا "خداحافظ بابا" مي باشد، ولي اين مهارت ها نيز،  نياز به هماهنگي زيادي دارند. بعضی از كودكان دیرتر یا زودتر از ساير كودكان اين مهارت ها را كسب مي كنند، اما معولا اگر كودك شما ديرتر اين مهارت ها را كسب كند، دليلي براي نگراني وجود ندارد.

مهارت هاي مرتبط با دست زدن در کودکان:

کودک شما ممکن است نتواند با کلمات به شما بگوید که عاشق موز شده است، اما اگر هر بار كه او را روي صندلي غذا خوري اش قرار ميدهيد، دست مي زند، راهي پيدا كرده است تا به شما بفهماند كه انتخاب ميان وعده توسط شما را تاييد مي كند.
اين كار باعث مي شود كه شما و كودكتان هر دو احساس خوشايندي داشته باشيد - به خصوص بعد از گذشت ماه ها كه در سكونت نسبي به يكديگر خيره شده ايد، و با تعجب فكر مي كنيد كه طرف مقابل به چه چيز فكر مي كند!

با این وجود، برای اینکه كودكان بتوانند دست بزنند، نیاز به هماهنگی جدی دست و چشم دارند. در ابتدا ممکن است کودک شما دست های خود را به هم نزدیک کند اما دستها كاملا با هم تماس نداشته باشند. با تمرين كافي، او به زودی می تواند کف دست و انگشتانش را در درست دست زدن به كار ببرد.

ميانگين سني كه كودكان شروع به دست زدن مي كنند:

بيشتر كودكان در حدود نه ماهگي توانايي دست زدن را پيدا مي كنند، بعد از آنكه در نشستن، خودشان را بادست و فشار از جايي بالا كشيدن و مراحل ابتدايي چهاردست و پا رفتن مهارت پيدا مي كنند.( تمامي قدرت و استحكام قسمت بالايي بدن نيز به كودكان كمك مي كند تا هماهنگي لازم براي دست زدن را داشته باشند.)

در ابتدا كودكتان براي تقليد از حركات شما شروع به دست زدن خواهد كرد. چه در خوشحالي دست بزنيد يا درحال تشويق كردن، يا به همراه يك آهنگ مورد علاقه يا شعر كودكانه، كودكتان شما را نگاه مي كند و مي خواهد با شما همراهي كند.

طبق يك مطالعه معتبر در سال ٢٠١٣، مغز كودكان هنگامي كه يك بزرگسال را در حال انجام كار فيزيكي( بدني) تماشا مي كنند، فعال مي شود. اين فعال سازي به كودكان كمك مي كند تا در نهايت آن كار را خودشان نيز انجام دهند.
حدودا در نزديك يك سالگي، كودك شما ممكن است بفهمد كه دست زدن روشي براي برقراري ارتباط است و براي نشان دادن خوشحالي يا قدرداني شروع به دست زدن خواهد كرد نه اينكه تنها از شما تقليد كند.

فعاليتهايي براي تشويق كردن كودك به دست زدن:

چه حدسي مي زنيد! تمام فعاليتها و بازيهاي دور كيك تنها براي تحريك ذهني كودك نيستند - آنها به كودك شما كمك مي كنند تا مكانيسم هاي اصلي دست زدن را ياد بگيرد. اكنون، براي تقويت مهارت دست زدن در كودك، ميتوانيد تلاشها و فعاليت هاي خود را افزايش دهيد.

    •    موسيقي بگذاريد و دست زدن را همراه با ريتم آهنگ انجام دهيد. شما مي توانيد كودكتان را روي پاي خود بنشانيد و به او در دست زدن كمك كنيد.( نكته: اگر آهنگهاي كودكان شما را كلافه مي كند، ليست آهنگ هاي مورد علاقه خود را پخش كنيد - تا زماني كه ريتم آهنگ خوب باشد، كودك شما تفاوت را نمي فهمد!)

    •    زمان مناسب براي دست زدن را اعلام كنيد و به كودك خود نشان دهيد. به عنوان مثال، وقتي مادربزرگ شمع های کیک تولد خود را فوت مي كند، بگوييد، "بله! بياييد براي مادربزرگ دست بزنيم!" و اجازه دهيد كودكتان شما را در حال دست زدن ببيند.

    •    دست زدن با سرعت های مختلف را تمرين کنید. كودكان عاشق انواع و اقسام اتفاق هاي غیر منتظره هستند، بنابراین هنگامي كه با همديگر نشسته ايد، سرعت بخشيدن يا كم كردن سرعت دست زدنتان، مي تواند اين تمرين را خنده دار و هيجان انگيز كند.

    •    تا مي توانيد با كودك خود فعاليت "بزن قدش" را انجام دهيد! این تمرين به تقویت هماهنگی چشم و دست  کمک می کند و به کودک شما می آموزد که زدن کف دست ها به هم راهی برای نشان دادن اين است اتفاق خوبي افتاده است.

جدول زمانی رشدي  براي ساير حرکات دست در کودکان:

گاهي اوقات دست زدن، دست تکان دادن و اشاره کردن به عنوان مجموعه ای از نقاط عطف رشدي در کنار هم قرار می گیرند؛ زيرا تمام آنها، حرکاتي از دست هستند که به برخی از عوامل  هماهنگی جسمی و ذهني برای انجام شدن نیاز دارند.
اما در حالی که كودك به طور ميانگين در حدود ٩ ماهگي شروع به دست زدن می كند​​، دست تكان دادن كمي زودتر شروع مي شود( نزديك به ٦ يا ٧ ماهگي)، و اشاره كردن ديرتر شروع مي شود( معمولا در حدود ١٢ ماهگي).
با اينكه اين حركات شبيه به هم هستند، منطقی تر اين است که آنها را جداگانه بررسي كنيم، نه به عنوان مجموعه ای از حركات که مي بایست هم زمان با هم رخ بدهند.

دست تكان دادن به اندازه دست زدن نياز به هماهنگي ندارد. و نه دست تکان دادن و نه دست زدن نیاز به سطحي از  شناخت ذهنی ندارند که اشاره كردن نیاز دارد؛ زیرا این نوع ارتباط با هدفمندی همراه مي شود، به عنوان مثال، "این چیه؟" یا، "من آنجا يه چیزی می بینم."

بعلاوه، یادگیری یک مهارت، پایه و اساس لازم برای یادگیری مهارت بعدی را به كودك شما می دهد.

چه زماني نگران رشد و تكامل كودك خود در خصوص دست زدن باشید:

دست كم حدود يكسال طول مي كشد تا كودك شما دست زدن را ياد بگيرد و اين در صورتي است كه او نشانه هاي ديگري از تاخير جسمي يا شناختي را از خود نشان ندهد. "ما قول مي دهيم". اگرچه ميانگين دست زدن ممكن است در حدود نه ماهگي كودك باشد، اين ميانگين بدین معنيست که بسیاری از كودكان ديرتر به اين نقطه عطف رشدي مي رسند ( و بسياري نيز زودتر به آن مي رسند).
تا زماني كه كودك شما حداقل يك ساله شود، دليل زيادي براي نگراني وجود ندارد. پس از آن، اگر كودك شما علي رغم ديدن اينكه شما دست مي زنيد، اينكار را انجام نمي دهد، مي تواند نشانه تاخير رشدي مربوط به مهارتهاي حركتي يا اجتماعي كودك باشد.

فعاليت بعدي كه از كودك انتظار مي رود:

كودك كوچك شما فهميد كه چگونه دست بزند؟
بله! خوب، بعد از دست زدن نوبت چه كاريست؟

تعدادي نقاط عطف رشدي واقعا جالب و سرگرم كننده در راه است. كودك شما ممكن است شروع كند به:

    •    سرش را به نشانه "بله" يا "نه" تكان دهد
    •    دستورهاي ساده را دنبال كند( مانند توپ رو پيدا كن)
    •    اولين كلماتش را بگويد
    •    اولين قدمهايش را بردارد

همچنين كودكان شروع به تقليد و كپي كردن بسياري از حركات روزمره مي كنند كه بزرگسالان و كودكان بزرگتر انجام مي دهند.
بنابرين، مراقب باشید كه مبادا به طور اتفاقی به کودک خود حرکات نامناسب را آموزش دهيد!

نكته:

كودك كوچك شما ممكن است از اوايل هفت ماهگي شروع به نشان دادن نشانه هاي مهارت و تسلط بر حركات دستانش كند؛ مانند دست تكان دادن يا نزديك كردن دستهايش به يكديگر.
از نه ماهگي، بسياري از كودكان مي توانند دست بزنند( اگرچه در اين مرحله، اين دست زدن، تقليد است، نه شادي كردن). به دنبال آن، به زودي اشاره كردن در كودك ايجاد مي شود.
 
به یاد داشته باشید که همه كودكان در جدول زمانی متفاوتي رشد و تكامل پيدا می کنند. اگر کودک شما تا حدود نزدیک به اولین روز تولد خود متوجه دست زدن نشود،بهتر است این موضوع را با یک کاردرمانگر یا پزشک متخصص کودکان در میان بگذارید. تیم کاردرمانی ذهنی موسسه ایران این آمادگی را دارد تا شما را در زمینه تقویت مهارت های دست کودکتان همراهی کند.

ترجمه توسط تیم پژوهشی موسسه ایران