رفلاکس زمانی روی می‌دهد که شیری که کودک نوشیده و قورت داده است دوباره در مری بالا می‌آید یا به دهان او باز می‌گردد. فرقی هم ندارد که نوزاد از سینه مادر شیر می‌نوشد یا شیرخشک به او داده می‌شود. هر دو کودک، مستعد مبتلا شدن به این عارضه هستند.

اسیدی که در معده کودکان وجود دارد به هضم غذای آنها کمک می‌کند. همان‌طور که سوزش معده و اصطلاحا ترش‌کردگی در بزرگسالان موجب ناراحتی است، کودکان نیز در نتیجه این برگشت غذایی اذیت می‎‌شوند.

البته تنها خوبی رفلاکس این است که خیلی سریع و خودبه‌خود برطرف می‌شود. این مشکل در کودکان بسیار عادی است و نمی‌توان آن را نشانه هیچ‌نوع بیماری به‌شمار آورد. تقریبا نیمی از نوزادان در سه ماه نخست زندگی، یک یا دوبار در روز دچار رفلاکس معده می‌شوند.

درصد بسیار کمی از نوزادان دچار رفلاکس مزمن هستند که برای آنها مشکل ایجاد می‌کند.

همه چیز در مورد رفلاکس معده در کودکان

چگونه متوجه شویم نوزاد رفلاکس دارد؟

نوزادان در نتیجه رفلاکس، شیری که خورده‌اند را بالا می‌آورند. یا چندین بار استفراغ‌ می‌کنند. یا حتی سرفه و سکسکه را نیز می‌‌توان به عنوان نشانه‌های رفلاکس نام برد. اما همه این مسایل کاملا طبیعی هستند و نیازی نیست نگران باشید. فقط همیشه دستمالی در دسترس داشته باشید که اطراف دهان او را پاک کنید.

چه چیزی موجب رفلاکس می‌شود؟

این را همه می‌دانید که لوله ارتباطی معده و دهان، مری است. در بدن، در جایی که مری و معده به یکدیگر می‌رسند، یک حلقه ماهیچه‌ای (دریچه) وجود دارد. هنگامی که نوزاد شیر می‌نوشد، این دریچه‌ی ماهیچه‌ای باز و پس از عبور غذا دوباره بسته می‌شود تا غذا را در معده نگه دارد. در نوزادان چون هنوز این دریچه به طور کامل رشد نکرده است و کامل نیست، نمی‌تواند به‌خوبی این وظیفه را انجام دهد. به‌همین دلیل، بیشتر نوزادان دایم در حال رفلاکس معده هستند.

هنگامی که معده نوزاد پر می‌شود، بقیه شیر یا غذایی که نوشیده دوباره به مری و دهان او باز می‌گردد.

استفراغ یا قی کردن نوزادان می‌تواند به دلایل زیر باشد:

•    مری باریک و کوتاهی دارد.

•    سیستم گوارشی او کند است و طول می‌کشد  تا شیر از معده وارد روده کوچک بشود.

•    لوله مری و معده او هنوز به رشد کامل نرسیده‌اند.

ظرفیت معده نوزادان چند روزه به اندازه یک تیله کوچک است. در روز سوم، گنجایش آن به اندازه تیله بزرگ افزلیش می‌یابد. در روز دهم، به اندازه یک توپ پینگ-پونگ رشد می‌کند و بزرگ می‌شود. دریچه مری و معده نیز در طول این زمان قوی‌تر می‌شود. به این مفهوم که هر چه این اندام بیشتر رشد می‌کنند و قوی‌تر می‌شوند، مشکل رفلاکس نوزادان نیز کم‌تر می‌شود. در حدود ماه‌های 10 تا 12، فقط 5 درصد از کودکان دچار رفلاکس می‌شوند. 

البته گاهی مشکل رفلاکس در کودکان در نتیجه ضعیف بودن عملکرد سیستم گوارشی است. در این مواقع، غذا برای مدت طولانی در معده باقی می‌ماند و دلیل آن نیز می‌تواند در نتیجه حساسیت به شیر گاو یا عدم پذیرش آن توسط بدن کودک باشد.

همه چیز در مورد رفلاکس معده در کودکان

چگونه می‌توان از رفلاکس جلوگیری کرد؟

اگر رفلاکس نوزاد کم و معمولی است، خوب غذا می‌خورد و مورد دیگری برای نگرانی وجود ندارد، شاید راه‌کارهای زیر بتوانند کمک‌کننده باشند:

در حالت عمودی به کودک شیر بدهید.

پس از هر بار شیر دادن، حدود 20 تا 30 دقیقه کودک را در حالت عمودی در آغوش نگه‌دارید.

ترجیحا به مقدار کم اما وعده‌های بیشتر به نوزاد شیر بدهید.

اگر با شیشه کودک را تغذیه می‌کنید، هر دو سه دقیقه یک‌بار در میان شیرنوشیدن، اجازه دهید بادگلو کند. در ضمن، مطمئن شوید که سوراخ نوک پستان خیلی باز نیست. اگر این‌طور باشد شیر با مقدار و سرعت بیشتر وارد دهان نوزاد می‌شود و می‌تواند موجب رفلاکس بشود.

چه زمانی رفلاکس نگران‌کننده است و باید کودک را نزد پزشک ببریم؟

همان‌طور که قبلا نیز اشاره کردیم، برگرداندن مقدار کمی شیر پس از هر تغذیه کاملا طبیعی است. اما اگر موارد زیر را در فرزند خود مشاهده کردید، حتما با پزشک کودک در میان بگذارید:

•    داشتن رفلاکس‌های مداوم و پی‌درپی

•    بداخلاقی در طول شیر نوشیدن یا پس از آن، گریه و خم کردن کمر

•    قی کردن‌های پی‌درپی و به مقدار زیاد دست‌کم دوساعت پس از هر بار شیر نوشیدن

•    امتناع از شیر نوشیدن اما مکیدن پستانک (اگر استفاده می‌کنید) 

هنگامی که نوزاد را برای رفلاکس نزد پزشک می‌برید، موارد زیر را در ذهن داشته باشید تا بتوانید پاسخ‌های درست به پزشک بدهید:

•    چه مواقعی نوزاد شیر می‌نوشد

•    نوزاد چه مواقعی اصولا گریه می‌کند

این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا بتواند تشخیص دهد آیا کودک مشکلات دیگری نیز دارد یا خیر.

آیا برای رفلاکس درمانی وجود دارد؟

اگر رفلاکس معده نوزاد شما شدید است احتمالا پزشک موارد زیر را توصیه خواهد کرد.

اضافه کردن غلیظ‌کننده به شیر

می‌توانید با اضافه کردن غلیظ‌کننده به شیر مادر یا شیرخشک به مدت دو هفته تا اندازه‌ای از رفلاکس معده جلوگیری کنید. البته این کار را نباید سرخود انجام داد و حتما باید با تجویز پزشک آن را استفاده کنید. داروخانه‌ها نیز بدون نسخه آن را عرضه نمی‌کنند.

قطع کردن شیر گاو

نشانه‌های حساسیت به شیر گاو بسیار مشابه نشانه‌های رفلاکس است. تا 40 درصد از موارد همین حساسیت به شیر گاو موجب ایجاد رفلاکس می‌شود. مادرانی که از سینه خود به نوزاد شیر می‌دهند، احتمالا باید نوشیدن شیر گاو یا غذاهایی  که حاوی شیر گاو است را از برنامه غذایی خود حذف کنند. اگر کودک شیر خشک مصرف می‌کند، از پزشک بپرسید که آیا می‌توان به مدت دو هفته از شیر ضدحساسیت‌زا برای نوزاد استفاده کرد؟

مصرف داروی ضداسید مخصوص نوزادان

اگر موارد مذکور چاره‌ساز نبودند، ممکن است پزشک برای نوزاد، داروی ضد اسید معده تجویز کند. البته این دارو تضمینی برای درمان رفلاکس به شمار نمی‌رود. 

اگر از سینه به نوزاد شیر می‌دهید، می‌توانید شیر را بدوشید و در شیشه بریزید و با داروی ضد حساسیت آن را مخلوط کنید. برای آگاهی از میزان درست و دقیق این دارو، روی بسته‌بندی آن را با دقت بخوانید.

احتمال دارد کودک برای موارد زیر نزد پزشک متخصص کودکان فرستاده شود:

•    آشکار نبودن دلیل رفلاکس معده کودک

•    مشاهده خون در استفراغ‌های کودک – که احتمالا شبیه دانه قهوه دیده می‌شوند.

•    کم‌خونی کودک

•    سرفه‌های دایمی و عفونت‌های دایمی سینه کودک

•    رشد وزن کودک طبیعی نیست.

•    کودک در قورت دادن شیر مشکل دارد.

هه موارد ذکر شده بسیار نادر هستند. اما اگر هر کدام از آنها را در نوزاد خود مشاهده کردید، حتما با پزشک متخصص در میان بگذارید.

چگونه می‌توان با رفلاکس کنار آمد؟

رفلاکس نوزادان برای والدین نیز خسته‌کننده است. دایم باید دستمال دستشان باشند و اطراف دهان کودک را پاک و لباس‌هایش را تعویض کنند. تکرار این مساله نیز باعث می‌شود تا تصور کنند همیشه در خانه و لباس‌ها و حتی بدن خودشان بوی شیر ترشیده می‌دهد که حس خوبی ندارد.