اختلال پردازش حسی یا یکپارچگی حسی چیست؟
- توضیحات
یکپارچگی حسی عبارتی کلی است برای بیان حالاتی که به ما کمک میکند تا با محیط بیرون و دیگران تعامل ایجاد کنیم. ما از طریق حسهایمان محیط بیرون را درک کرده و متناسب با آن پاسخهایی را ارائه خواهیم داد.
در واقع هر تعداد حسهای ما کمتر باشد، راههای برقرار ارتباط کمتری با دنیای بیرون خواهیم داشت. برای نمونه به هلن کلر، نویسنده آمریکایی، دقت کنید. خانم هلن کلر در کودکی بینایی و شنوایی خود را به دلیل بیماری از دست میدهد. بنابراین برای آموزش و ارتباط با دنیای بیرون به حس لامسه خود متکی میشود و اگر مربی مناسبی نداشت شاید هیچگاه امکان اینکه بتواند نویسنده شود، وجود نداشت. بنابراین حسهای ما بسیار مهم هستند. البته این حسهای دریافتی در مغز ما پردازش، ادغام و سازماندهی میشوند تا درکی یکپارچه برای ما فراهم کنند. به همین دلیل موضوع پردازش حسی و یکپارچگی حسی از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه این نوشته مرکز توانبخشی ایران به طور مفصل به بررسی یکپارچگی حسی و اختلال پردازش حسی خواهیم پرداخت و تلاش میکنیم راهکاری مطمئن برای رفع این مشکلات در اختیار شما قرار دهیم.
یکپارچگی حسی یا پردازش حسی چیست؟
یکپارچگی حسی یا پردازش حسی به فرایند دریافت، ادغام، پردازش و سازماندهی حسهای دریافتی از محیط اطلاق میگردد. به عبارتی سادهتر محرکهای حسی به گیرندههای حسی ما میرسند. سپس از طریق نخاع به مغز رسیده و مغز با ترکیب حسیهای دریافتی تصمیم میگیرد که چه واکنشی از خود نشان دهد. این واکنش ممکن است نادیده گرفتن محرک باشد یا با عصبانیت یا هر واکنش دیگری همراه باشد. توجه به این نکته لازم است که بسیاری از اطلاعات دریافتی ما متشکل از چند حس مختلف است که به صورت همزمان اتفاق میافتد. برای نمونه مشاهده دود ناشی از سوختن غذا همزمان با بوی سوختگی این را در ذهن تداعی میکند که غذا در حال سوختن است. علاوه بر آن ما از حسها و تجربیات گذشته هم برای درک موقعیتها و شرایط جدید استفاده خواهیم کرد. برای نمونه کسی که یک سکه را قبلا دیده و آن را در دست گرفته است اگر یکبار دیگر سکهای مشابه را بدون دیدن در دست بگیرد میتواند شکل و اندازه آن را برای خود مجسم کند. بنابراین اگر یکپارچگی حسی یا پردازش حسی فرد مختل باشد نه تنها تجربیات اکنون وی را مختل میکند بلکه میتواند درک فرد در زمان آینده را هم تحت تاثیر قرار دهد.
یکپارچگی حسی پایه و اساس همه فعالیتهای روزمره مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، حمام کردن، راه رفتن و … است و اختلال در آن همه جوانب زندگی ر ا تحت تاثیر قرار خواهد داد.
البته باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که یکپارچگی حسی هم به فرایند جمع آوری و پردازش حسها اطلاق میگردد و هم به عنوان روشی برای درمان اختلالات ناشی از این مشکلات اشاره دارد.
حواس درگیر در یکپارچگی حسی
همه حواس ما در فرایند یکپارچگی حسی درگیر خواهند شد و باعث تشکیل یک ساختار ورود حس میشوند که به درک ما از محیط بیرون کمک خواهند کرد. همه ما با حواس پنچگانه یعنی لامسه، بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی آشنا هستیم. علاوه بر این حواس، ما سه حس دیگر به نامهای حس عمقی (Proprioception)، حس وستیبولار (Vestibular) و حس درونی یا خودآگاهی (Interoception) هم داریم که به ما کمک میکنند وضعیت بدن خودمان را بهتر درک کنیم. برای درک بهتر موضوع هر کدام از این حسها را به صورت کلی معرفی میکنیم:
حس عمقی (Proprioception): این حس که با نامهای kinesthesia و Proprioception شناخته شده است به ما کمک میکند که وضعیت بدن خود را درک کنیم. در واقع حس عمقی به ما کمک میکند که مکان، حرکات و اعمال خود را درک کنیم. برای نمونه الان شما بدون فکر کردن میدانید که پاهایتان در چه حالتی قرار گرفته است یا سر و دستهایتان در چه وضعیتی قرار دارد. این حس همچنین به حفظ تعادل و راه رفتن کمک خواهد کرد. کسانی که به دلیل مصرف مشروبات الکلی کنترل خود را از دست میدهند حس عمقی آنها دچار اختلال شده است.
حس وستیبولار (Vestibular): حس وستیبولار یکی دیگر از سیستمهای حسی است که اطلاعات مربوط به وضعیت بدن و تعادل را برای ما فراهم میکند. این حس به ما کمک میکند که حالت ایستاده خود را حفظ کنیم و جهت گیری فضایی را برای ما فراهم میکند. این حس بیشتر از طریق گوش داخلی که مانند یک شتاب سنج کوچک عمل میکند، دریافت میشود. برای تست این حس میتوانید از فرد بخواهید در حالت ایستاده پاهایش را جفت کند و سپس چشمانش را ببندد. در این حالت فرد باید بتواند بایستد و همچنین بتواند هل دادنهای کوچک را تحمل کند.
حس درونی یا خودآگاهی (Interoception): این حس یکی از نادیده گرفته شدهترین حسهای ما می باشد. هر کدام از اعضای بدن ما دارای یک سری گیرنده هستند که وضعیت کلی آنها را به ما اطلاع میدهند. برای مثال حس گرسنگی یا تشنگی از نتیجه فعالیت حس درونی یا خودآگاهی بوده و به ما در حفظ و بقای خودمان کمک میکند. در مقیاسی بزرگتر بسیاری از حسهای ما مانند اضطراب، گرما، سرما و بسیاری از هیجانات ما ناشی از حس درونی یا خودآگاهی می باشد. اختلال در حس درونی یا خودآگاهی به اختلال در تنظیم هیجانی منتهی میشود، زیرا برخی از احساسات ما با احساسات فیزیکی مرتبط هستند. به عنوان مثال، به این فکر کنید که چگونه احساس اضطراب میتواند باعث تند شدن قلب، خشکی دهان، تعریق، گزگز و سایر احساسات شود.
نکته: هر هشت حسی که تا کنون بیان کردهایم خود دارای زیرمجموعههای گسترده ای هستند که میتوانند به رشد کودک کمک و درک بهتری از محیط را برای وی فراهم سازند.
اختلال یکپارچگی حسی یا پردازش حسی به چه معنا است؟
حال که با حسهای مختلف و کارکرد هر کدام به صورت مختصر آشنا شده و نحوه پردازش اطلاعات و پاسخ دادن به آنها را متوجه شدیم لازم است اختلال پردازش حسی را تعریف کنیم. اختلال پردازش حسی یک بیماری عصبی در کودکان است که میتواند بر نحوه پردازش اطلاعات دریافتی از حواس توسط مغز تاثیر بگذارد. کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی بسته به اینکه چگونه تحت تاثیر قرار میگیرند، ممکن است نسبت به ورودیهای حسی حساسیت بیشتری نشان دهند و یا به آنها واکنش نشان ندهند. برای نمونه ممکن است کودک با بوی غذا، حمام یا عطر آشفته شود. بنابراین در این اختلال نحوه درک ما از جهان تحت تاثیر قرار گرفته و در بسیاری از موارد باعث میشود که پاسخهای نامناسبی به محیط نشان دهیم. برای نمونه کودکی که در یکپارچه سازی حس وستیبولار مشکل دارد ممکن است از وسایل شهربازی مانند تاب و سرسره دوری کند و یا ترس از ارتفاع داشته باشد.
نکته: اختلال یکپارچگی حسی ممکن است همه حواس کودک را درگیر کرده باشد یا فقط یکی از آنها را درگیر کند.
کلینیک جامع توانبخشی ایران همواره تلاش کرده است که بهترین و کاملترین پکیج درمانی را در اختیار مراجعان گرامی خود قرار دهد. به همین دلیل همواره تلاش کردهایم که با بهترین متخصصین در حوزه یکپارچگی حسی همکاری داشته باشیم تا با جدیدترین تجهیزات درمانی بتوانند نیازهای درمانی مراجعان عزیز را پاسخ دهند. برای دریافت مشاوره رایگان میتوانید با شماره زیر در تماس باشید. همچنین برای دریافت آنلاین نوبت میتوانید دکمه نوبت اینترنتی را لمس فرمایید:
انواع پردازش حسی
فرایند پردازش حسی به خودی خود در مغز صورت میپذیرد اما در بسیاری از موارد نحوه تلاش و خود تنظیمی ما هم میتواند این فرایند را دستخوش تغییر کند. بر اساس مدل دان دو فاکتور آستانه تحریک و خودتنظیمی میتوانند نوع پردازش حسی فرد را تحت تاثیر قرار دهند.
آستانه تحریک به حداقل میزان محرک لازم برای تحریک یک عصب حسی اشاره دارد. به بیانی دیگر کمترین میزان تحریکی است که فرد آن را حس میکند. برای نمونه یک فرد ممکن است پچ پچ دیگران را از فاصله ۳ متری بشنود در حالیکه فرد دیگری ممکن است همین صدا را فاصله یک متری بشنود. هر چه آستانه تحریک پایینتر باشد، فرد نسبت به حسها واکنش بیشتری نشان میدهد.
خودتنظیمی راهبردهایی هستند که کودک برای مدیریت اطلاعات حسی دریافتی استفاده میکند. در این حالت فرد در واکنش به دریافت یا عدم دریافت یک حس از خود واکنش نشان میدهد. استراتژیهای خودتنظیمی در دو طیف فعال و منفعل قابل بررسی هستند. افراد داری خودتنظیمی فعال برای تنظیم احساسات خود تلاش میکنند. برای نمونه در محیطهای شلوغ گوشهایشان را میپوشانند. اما افراد منفعل واکنش زیادی به محرکها نشان نمیدهند.
حال میتوانیم به بررسی چهار نوع پردازش حسی بر اساس مدل دان بپردازیم:
خودتنظیمی |
|||
فعال (Active) |
منفعل (Passive) |
||
آستانه تحریک |
بالا |
جستجوی حسی (Sensory Seeking) |
ثبت حسی پایین (Low Registration) |
پایین |
اجتناب حسی (Sensory Avoiding) |
حساسیت حسی (Sensory Sensitivity) |
1- جستجوی حسی (Sensory Seeking)
کودکی که به عنوان هیجان خواه طبقه بندی میشود، تمام اطلاعات حسی دریافتی را شناسایی یا پردازش نمیکند. در نتیجه برای برانگیخته شدن یک حس باید مقدار زیادی از آن حس را دریافت کنند. این کودکان فعالانه تلاش میکنند تا این ورودی حسی را برای رفع نیازهای خود به دست آورند. آنها ممکن است بیش فعال باشند، اغلب دیگران را لمس کنند یا در فعالیتهای ناامن مانند پریدن از ارتفاع شرکت کنند. این کودکان مدام به دنبال دریافت حس بیشتر هستند.
2- اجتناب حسی (Sensory Avoiding)
اگر آستانه تحریک کودکی پایین باشد با دریافت مقدار کمی از یک حس، برانگیخته خواهد شد. همچنین اگر این کودک توانایی خودتنظیمی فعال را داشته باشد، تلاش خواهد کرد که از دریافت حسهای جدید جلوگیری کند. به همین دلیل در برابر لمس شدن یا لباس پوشیدن مقاومت میکند و یا از محیطهای پر سر و صدا و شلوغ فراری می باشد. حالت اجتناب حسی با نام بیش حسی هم شناخته میشود و نشان از این دارد که کودک میزان حس بیشتری را نسبت به دیگران پردازش میکند.
3- ثبت حسی پایین (Low Registration)
یکی دیگر از انواع پردازش حسی ثبت حسی پایین است. کودکی که ثبت حسی پایینی دارد تمام اطلاعات حسی دریافتی را شناسایی یا پردازش نمیکند. از طرف دیگر تلاشی برای به دست آوردن ورودی حسی بیشتر نیز انجام نمیدهد. به همین دلیل میزان حسی که پردازش میکند بسیار کم است. این گونه کودکان ممکن است بی علاقه و بیتوجه به محیط اطراف به نظر برسند.
4- حساسیت حسی (Sensory Sensitivity)
حساسیت حسی در حالتی رخ میدهد که آستانه تحریک کودکی پایین باشد و با کمترین ورودی حسی برانگیخته شود و از طرفی دیگر کودک از نظر خودتنظیمی منفعل بوده و تلاشی برای جلوگیری از دریافت حسها انجام نمیدهد. این کودکان ممکن است فقط ناامیدی نشان دهند. آنها ممکن است به راحتی حواسشان پرت شود و در محیطهای پر سر و صدا یا پر نور تحریک پذیر، محتاط و ناراحت شوند.
علایم اختلال پردازش حسی
اختلال یکپارچگی حسی دارای علایم و نشانههای مختلفی است و تحت تاثیر نوع پردازش حسی ممکن است کودک واکنشهای مختلفی از خود نشان دهد. از طرفی دیگر ممکن است یک کودک در پردازش حسهای مختلف واکنشهای متنوعی نشان دهد. برای نمونه ممکن است از نظر حس بینایی حالت اجتناب حسی داشته باشد و در محیطهای پرنور اذیت شود اما از نظر شنوایی در حالت جستجوی حسی باشد و مدام با هدفون موسیقیهای بلند گوش دهد. بنابراین در تعیین علایم اختلال یکپارچگی حسی باید به نوع پردازش کودک هم پرداخته شود. مهمترین علایم اختلال پردازش حسی شامل موارد زیر است:
- آستانه درد پایین یا بالا؛
- دست و پا چلفتی (کلامزی) به نظر رسیدن؛
- فرار بدون توجه به ایمنی؛
- پوشاندن مکرر چشم یا گوش؛
- ترجیحات غذایی تند یا تهوع هنگام خوردن غذاهای با بافت خاص؛
- مقاومت در برابر در آغوش گرفتن یا لمس ناگهانی؛
- اختلال در کنترل احساسات خود؛
- مشکل در تمرکز و توجه؛
- مشکل در تطبیق پاسخها؛
- مشکلات رفتاری؛
- برخورد ناخواسته به دیوارها؛
- لمس کردن بیش از حد اشیاء؛
- گذاشتن اشیاء در دهانشان؛
- در آغوش گرفتن عروسکها و اسباب بازیها؛
- برخورد ناخواسته با افراد یا اشیاء؛
- عدم رعایت حریم خصوصی افراد؛
- تکان خوردن و تاب خوردنهای بیش از حد.
هرم یکپارچگی حسی
یکی دیگر از موارد مهمی که میتواند به درک اختلال یکپارچگی حسی کمک کند، هرم یکپارچگی حسی است. این هرم متشکل از 4 سطح یا مقطع می باشد. در پایینترین سطح حواس ما قرار دارند و همانطور که توضیح داده شد به ما کمک میکنند که دنیای بیرون را بهتر درک کنیم. در سطح بعدی مهارتهای حسی حرکتی قرار دارند که به کاوش محیط کمک میکنند. اختلال در این سطح علاوه بر تاثیر یکپارچگی حسی روی شناخت فرد از خود و بدنش تاثیر منفی میگذارد. در سطح سوم به مهارتهای درکی حرکتی میرسیم. در این سطح کنترل فرد روی رفتارها و حرکاتش افزایش پیدا میکند و توانایی انجام فعالیتهای ساده روزمره را پیدا خواهد کرد. در سطح چهار که سطح شناختی است فرد کنترل رفتار و فعالیتهای خود را در دست میگیرد و توانایی شناختی وی برای آموزشهای آکادمیک مناسب خواهد بود. در نظر داشته باشید که هر کدام از این سطوح پیشنیازی برای سطوح بالاتر هستند و اختلال در آنها سطوح بالاتر را نیز مختل میکند.
دلایل اختلال یکپارچگی حسی
دلیل اصلی اختلال یکپارچگی حسی هنوز به صورت کامل شناسایی نشده است. با این وجود بسیاری از محققان بر این باور هستند که نحوه پردازش و سازماندهی اطلاعات میتواند مسیرهای حسی مغز را تحت تاثیر قرار دهد. در نتیجه مشکلاتی در تجربههای حسی افراد ایجاد خواهد شد. برای نمونه کسی که در یک محیطی رشد کرده است که حسهای زیادی را تجربه نکرده است احتمالا با مشکلاتی روبرو خواهد شد. علاوه بر آن مشخص نیست که اختلال پردازش حسی یک اختلال جداگانه است و یا بخشی از اختلالات دیگر می باشد.
بر اساس یک بررسی در سال 2020 و یک مطالعه کوچک در سال 2017، اختلال پردازش حسی ممکن است به عوارض قبل از تولد کودک و یا هنگام تولد کودک مرتبط باشد که میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تولد زودرس؛
- وزن کم نوزاد در هنگام تولد؛
- استرس والدین؛
- مصرف الکل و یا مواد مخدر در دوران بارداری؛
- آسیبهای سیستم عصبی خصوصا مغز.
قرار گرفتن بیش از حد در معرض برخی مواد شیمیایی و عدم تحریک حسی در دوران کودکی نیز ممکن است از عوامل خطر برای ایجاد اختلال پردازش حسی باشد.
اختلال یکپارچگی حسی چگونه تشخیص داده میشود؟
اختلال پردازش حسی یک وضعیت عصبی رسمی شناخته شده نیست. این بدان معناست که هیچ معیار رسمی برای تشخیص آن وجود ندارد. در عوض کاردرمانگران با مشاهده کودکان در محیط خانه و مدرسه و همچنین مصاحبه با اعضای خانواده یا مراقبان کودک میتوانند دید درستی نسبت به این موضوع پیدا کنند.
در برخی موارد، کاردرمانگران ممکن است از پرسشنامههایی مانند تستهای یکپارچگی حسی و پراکسیس (SIPT) یا اندازهگیری پردازش حسی (SPM) استفاده کنند. هر دوی این تست ها میتوانند به متخصصان مراقبت های بهداشتی و مربیان کمک کنند تا عملکرد حسی کودک را بهتر درک کنند.
اختلال یکپارچگی حسی در کدام بیماریها مشاهده میشود؟
بسیاری از متخصصین بر این باور هستند اختلال پردازش حسی یک اختلال مجزا نبوده و خود بخشی از یک اختلال گستردهتر می باشد. بیشتر اختلالاتی که با یکپارچگی حسی همراه هستند در کودکی بروز پیدا میکنند اما بروز آنها در بزرگسالی نیز دور از ذهن نیست. مهمترین بیماریهایی که با اختلال یکپارچگی حسی همراه هستند شامل موارد زیر می باشند:
1- اوتیسم
یکی از مهمترین علایم و نشانههای اوتیسم که به تشخیص آن کمک میکند، اختلال پردازش حسی است. بسیاری از این کودکان توانایی درک و پردازش محرکهای محیطی را ندارند. به همین دلیل است که کودکان اوتیسم عموما در برقراری ارتباط مشکل دارند. علاوه بر آن بسیاری از این کودکان به دلیل بیش حسی دیداری و شنیداری از حضور در محیطهای شلوغ خودداری میکنند. استفاده از اتاق تاریک کاردرمانی و تمرینات حسی برای کودکان اوتیسم بسیار رایج بوده و به آنها کمک میکند که بتوانند بهتر با دنیای اطراف ارتباط برقرار کنند.
2- بیش فعالی
اختلال بیش فعالی یا ADHD بر توانایی فیلتر کردن اطلاعات حسی غیر ضروری تاثیر میگذارد که میتواند منجر به اضافه بار حسی شود. برای مثال کودک نمیتواند صدای ماشینی که بیرون کلاس در حال گذر است را نادیده بگیرد. به همین دلیل به راحتی تمرکزش را از دست میدهد.
3-اسکیزوفرنی
در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، مکانیسمهای غیرطبیعی در مسیر حسی مغز و نحوه ایجاد و سازماندهی ارتباطات بین نورونها میتواند باعث تغییر در پردازش حسی و حرکتی شود.
4- تاخیر حرکتی
در بخشهای قبلی اشاره کردیم که بسیاری از یادگیریهای ما با کمک پردازش حسی رخ می دهد. بنابراین کودکی که در یکپارچگی حسی دچار اختلال شده است، احتمالا در انجام حرکات هم دچار مشکل خواهد شد. برای نمونه کودکی که اختلال در پردازش حس عمقی و وستیبولار را تجربه میکند، در ایستادن و راه رفتن هم تاخیر را تجربه خواهد کرد.
5- آسیب مغزی
آسیب به مسیرهای دریافت و پردازش حواس ممکن است منجر به اختلال در یکپارچگی حسی شود. مغز هم مهمترین مرکز پردازش این حواس است. بنابراین آسیب مغزی ممکن است چنین مشکلاتی را به دنبال داشته باشد. آسیب مغزی تنها شامل ضربه نمیشود بلکه بسیاری از شرایط مانند سکته مغزی و فلج مغزی را هم شامل خواهد شد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد میتوانید نوشته مشکلات حسی در کودکان فلج مغزی را مطالعه بفرمایید.
درمان اختلال پردازش حسی
بسیاری از خانوادهها در زمان روبرو شدن با اختلال پردازش حسی نمیدانند که برای درمان باید چه کار کنند. دلیل این موضوع هم به ناشناخته بودن این اختلال و نبود دستورالعمل یکسان برای همه کودکان برمیگردد. بنابراین برنامه درمانی هر کودک باید به صورت اختصاصی برای او طراحی و اجرا شود. کاردرمانی رشتهای است که به توانبخشی و بهبود این کودکان کمک خواهد کرد. این رشته ممکن است از روشهای و تکنیکهای مختلفی برای درمان استفاده کند. در ادامه به بررسی مهمترین تکنیکها و مواردی که در کاردرمانی اختلال پردازش حسی باید رعایت شوند، می پردازیم:
1- تکنیک یکپارچگی حسی
عبارت یکپارچگی حسی هم برای بیان اختلال پردازش حسی استفاده میشود و هم به عنوان رویکردی برای درمانی این اختلال کاربرد دارد. در یکپارچگی حسی کاردرمانگران به صورت کنترل شده کودکان را در معرض محرکهای مختلف قرار میدهند. در واقع رویکرد یکپارچگی حسی به کمک خانواده و درمان یک محیط کنترل شده را برای کودک فراهم خواهد کرد تا کودک بتواند بدون هیچ مشکلی محرکهای مختلف را تجربه کرده و مهارتهای مقابلهای خود را نیز پرورش دهد. این مهارتهای مقابلهای به مرور زمان به مهارتهای روزمره تبدیل خواهند شد و مشکلات کودک به طرز چشمگیری کاهش پیدا خواهند کرد.
2- رژیم حسی
رژیم حسی بسیاری از اوقات مکمل سایر درمان های اختلال یکپارچگی حسی می باشد. رژیم حسی فهرستی از فعالیتهای حسی برای کودک در محیط خانه و مدرسه است. این فعالیتها به گونهای طراحی شدهاند که به کودک شما کمک کنند تا در طول روز متمرکز و منظم بماند. یک رژیم حسی بر اساس نیازهای کودک شما تنظیم خواهد شد. رژیم حسی ممکن است شامل مواردی مانند فعالیتهای زیر باشد:
- در هر ساعت از شبانه روز کودک شما میتواند 10 دقیقه پیاده روی کند؛
- دو بار در روز کودک شما میتواند به مدت 10 دقیقه تاب بازی کند؛
- کودک به هدفون های کلاس دسترسی داشته باشد تا بتواند در حین کار به موسیقی گوش دهد؛
- دسترسی به اسباب بازی های فیجت.
3- اتاق حسی و اتاق تاریک
اتاق حسی یکی دیگر از راههایی است که میتواند به بهبود اختلال پردازش حسی کمک کند. اتاق حسی محیطی است که به طور ویژه طراحی شده است که نیازهای حسی کودکان را برآورده کرده و مشارکت آنها را در یادگیری تسهیل میکند. این اتاق یک فضای کنترل شده و متمرکز بر حس می باشد که به طور عمدی برای حمایت از نیازهای منحصر به فرد هر کودک طراحی میشود. مزایای اتاقهای حسی بسیار زیاد می باشد و فضایی آرام را فراهم میکنند تا کودکان بتوانند از بار حسی محیط معمولی جلوگیری کنند یا حس بیشتری را دریافت کنند. این کار میتواند به طور قابل توجهی استرس و اضطراب کودک را کاهش داده و در نتیجه کیفیت کلی زندگی کلی این کودکان را افزایش دهد. در واقع اتاق حسی و اتاق تاریک کاردرمانی در همان راستای رژیم حسی قرار داشته و به کودکان کمک میکنند تا میزان حس دریافتی خود را کنترل کنند.
4- ماساژ درمانی
ماساژ برای کودکان دارای اختلال یکپارچگی حسی میتواند دو کاربرد عمده داشته باشد. اولین کاربرد آن آرام سازی و آرام بخش بودن ماساژ است که به کودک کمک میکند تا استرس و اضطراب روزانه را از خود دور کند. دومین کاربرد آن تحریک پوست و حس لامسه است که به یکپارچه سازی این حس در بدن کودک کمک خواهد کرد.
تمرینات یکپارچگی حسی
در اینجا برخی از تمرینها یا فعالیتهایی که ممکن است در طول یک جلسه کاردرمانی مورد استفاده قرار گیرند، آورده شده است. بسیاری از این فعالیتها را میتوان در خانه نیز انجام داد تا تمرینات در جلسات کاردرمانی نیز تقویت شوند.
- نقاشی با انگشتان با استفاده از رنگهای انگشتی یا خمیر ریش؛
- جست و جو در ظرفهای حسی که پر از اشیاء کوچکی مانند اسباب بازیهای پلاستیکی، دکمهها، پاک کنها، توپهای نرم، اسفنجها و لولههای لاستیکی و شن هستند؛
- پیدا کردن اشیایی در اتاق که بافتهای متفاوتی دارند، مانند اشیای نرم، چسبنده یا زبر؛
- بازی با گل رس یا بازی با اسلایم؛
- پاره کردن تکههای کاغذ یا جدا کردن دو طرف نوار چسبهای velcro؛
- نشستن یا حفظ تعادل روی یک توپ ورزشی؛
- پریدن در استخر توپ؛
- پریدن بر روی یک مینی ترامپولین؛
- پریدن به داخل انبوهی از بالشها یا کوسنهای مبل؛
- چرخیدن؛
- برس زدن مو با برس نرم؛
- استفاده از مسواک برقی؛
- پابرهنه راه رفتن؛
- نوشیدن آب سرد؛
- حمل وزنه در حال بالا رفتن از پله؛
- خوردن غذاهای ترد مانند چیپس؛
- هل دادن اشیا؛
- حفظ تعادل سینی با دو دست؛
- ایجاد مسیرهای مانع؛
- انجام فعالیت های سنگین و مقاومتی؛
- تاب بازی؛
- استفاده از خمیرهای پاتی.
البته اینها تنها نمونههایی از تمرینات یکپارچگی حسی هستند. فعالیتهای گنجانده شده در جلسات کاردرمانی کودک شما بر طبق مشکلات پردازش حسی او تنظیم خواهد شد. برای اینکه روش درمان موثر باشد، توصیه میشود با یک کاردرمانگر مشورت کنید تا بتواند یک رژیم حسی ویژه و مطابق با نیازهای کودک شما ایجاد کند.
سخن پایانی
اختلال یکپارچگی حسی که نام دیگر آن اختلال پردازش حسی است سبب میشود که کودک نتواند حسهای مختلف خود را به خوبی دریافت و پردازش کند. به همین دلیل در انجام بسیاری از فعالیتهای روزمره زندگی دچار اختلال خواهد شد. البته لازم به ذکر است که اختلال در پردازش حسی به چهار شیوه مختلف خود را نشان میدهد. هر کدام از حسهای کودک ممکن نوعی از اختلال را نشان دهند که برای تشخیص آنها به مصاحبه، مشاهده و تستهای معیار وابسته هستیم. درمان این اختلال هم به کمک کاردرمانی و با تاکید بر رویکرد یکپارچگی حسی امکان پذیر خواهد بود. چنانچه در این مورد سوال یا ابهامی دارید میتوانید از طریق فرم زیر آن را با ما به اشتراک بگذارید تا در سریعترین زمان ممکن به آن پاسخ دهیم.