با توجه به اینکه غلت زدن برای نوزادان یک فرآیند مهم و حیاتی برای تقویت عضلات تنه و بهبود حرکات و رفلکس های حرکتی لگن و تنه محسوب می‌شود ،لذا کاردرمانی و توانبخشی برای تسهیل غلت زدن

کودکان بسیار مهم و حیاتی است.

 بسیاری از کودکانی که به دلایل مختلف دچار مشکلات حرکتی می باشند ممکن است که فرایند غلت زدن را دیر بیاموزند و یا حتی هیچگاه یاد نگیرند.


ممكن است كودك كوچك و بامزه شما، علاقه زيادي به اينكه او را بغل كنيد داشته باشد، ولي از اينكه او را در وضعيت خوابيده بر روي شكم(دمر) قرار مي دهيد متنفر باشد.
اكنون كودكتان سه ماهه شده و هنگامي كه او را به صورت خوابيده روي سطحي قرار مي دهيد، هیچ نشانه ای از حرکت كردن مستقل ندارد.
خانواده و دوستانتان دائما از شما می پرسند که آیا کودکتان شروع به غلت زدن کرده است یا نه و در نتیجه، براي شما این سوال ايجاد مي شود که آیا کودکتان طبیعی است یا مشکلی دارد؟
از طرف دیگر، ممكن است بعد از ماهها بيداري هاي شبانه و بيدار شدن در صبح زود، شستن بي وقفه لباس ها و عوض كردن تعداد زيادي پوشک كودك، سرانجام اتفاق جديدي رخ داده باشد.
كودك شما شروع به حركت كرده است - و اکنون دیگر ثابت نگه داشتن او كار آساني نخواهد بود.

شما علاقه مند هستید که درباره این مرحله مهم بیشتر بدانید و می خواهید مطمئن شوید که اكنون چگونه کودک کوچک خود را ایمن نگه دارید.

بسيار خوب، بيشتر از اين فكر نكنيد، زيرا چه منتظر اولین غلت زدن كودكتان باشید و یا فقط بخواهید بعد از اينكه كودك شروع به غلت زدن كرد، در مورد آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، در مطلب زیر پاسخ سوالات شما را آورده ايم!

در صورتیکه نوزاد شما به هر دلیلی غلت نمیزند و نگران گذشت سن او از مرحله غلت زدن هستید میتوانید با متخصصین کاردرمانی کلینیک ایران همراه شوید ما یاریگر شما در هر مرحله رشدی حرکتی نوزادتان خواهیم بود 

تماس بگیرید 02188242410


چه زمانی كودكان شروع به غلت زدن می کنند؟

ممكن است در حدود ٣ تا ٤ ماهگی كودكتان، متوجه شوید که او ميتواند کمی از سمت پشت به سمت پهلو غلت بزند. كمي بعداز این - در حدود ٤ تا ٥ ماهگي زندگی كودك - ممکن است توانایی غلت زدن، اغلب از سمت شكم به سمت پشت، در كودك ايجاد شود.
معمولا كودكان غلت زدن را از سمت شكم به سمت پشت خود شروع می کنند، اما ممکن است چند هفته بیشتر طول بکشد تا کودک شما بتواند از سمت پشت به سمت شكم نيز غلت بزند.

به احتمال زیاد قبل از اینکه پروسه غلت زدن در كودكان کامل شود، خواهید دید که كودكان از دستانشان برای بالا بردن قفسه سینه و بالا بردن سر و گردن شان استفاده می کنند. یک تغییر کوچک در تعادل كودكان، مي تواند غلت زدن آنها را از سمت شکم به سمت پشت تغيير دهد.

ممكن است كودك شما زود شروع به غلت زدن كند و غلت زدن را قبل از ٤ ماهگي انجام دهد؛ يا ممكن است كودك ترجيح دهد ابتدا از سمت پشت به سمت شكم خود غلت زده و در انجام اين كار تسلط و مهارت يافته و سپس از سمت جلو به سمت پشت غلت بزند.
مانند تمام نقاط عطف رشدي، كودكان در محدوده سني متفاوتي براي اولين بار شروع به غلت زدن ميكنند و جهت غلت زدن نيز ممكن است براي هر كودكي متفاوت باشد.
با این حال، اگر کودک شما ٦ تا ٧ ماهه شده است و اصلاً روی زمين غلت نمي زند و یا علاقه ای به نشستن ندارد، با پزشک متخصص اطفال ویا کاردرمانگر كودكتان در این زمینه صحبت و مشورت کنید.

ممكن است هنگامي كه کودکتان برای اولین بار شروع به غلت زدن می کند، اين كار برای هر دوی شما تعجب آور باشد!
لازم به ذكر است كه معمولا اولين غلت زدن هاي كودك برای والدین هیجان انگیز و برای خود كودك ترسناک مي باشد.
آماده باشید که اگر کودک کوچک شما پس از کسب مهارت جدید از تعجب یا شوک گریه كرد، او را آرام کنید!
(سعی کنید دوربینی در نزديكي داشته باشید تا اين گونه لحظات را براي خانواده و دوستانتان نیز ثبت کنيد!)

چگونه كودكان غلت زدن را ياد مي گيرند؟ 

براي غلت زدن، مي بايست عضلات كودكان رشد و تكامل پيدا كند( از جمله قدرت يافتن در قسمت سر و گردن)، بدست آوردن كنترل عضلات، و همچنين كودكان فضاي مناسب و آزادي حركت نيز داشته باشند.
موارد ذكر شده در بالا را می توانید با ارائه تمرينات روزانه روي شكم قرار دادن كودك، بدست آوريد.

از همان روزهاي اوليه تولد، روي شكم قرار دادن نوزاد (به صورت دمر) براي آنها فعاليت مناسبي است. اين فعاليت به صورت قرار دادن نوزاد برای مدت کوتاهی روی شکم آنهاست. اين فعاليت را با ١ تا ٢ دقيقه در روز شروع کنید و با افزایش قدرت کودک، به ١٠ تا ١٥ دقیقه در روز برسانيد.
معمولا براي انجام اين فعاليت، كودك را روی پتو یا تشک بازی پهن شده روی زمین قرار مي دهند و سطوح صاف تمیز و غیر مرتفع نيز، بيشتر كاربرد دارند.
به دليل مسايل ایمنی، در صورت غلت زدن كودك، از روي شكم قرار دادن كودك در سطوح مرتفع خودداری کنيد تا از زمین خوردن یا لغزش کودک جلوگيري شود.
روي شكم قرار دادن كودك مي بايست چندین بار در طول روز انجام شود و مي تواند فرصتی عالی برای تعامل شما با کودکتان نيز باشد.
در حالی که برخی از كودكان از قرار گرفتن روي شكم و تحمل زمان شکم خوشحال هستند، اما براي برخی دیگر از كودكان فعاليتي پراسترس و ناراحت كننده می باشد.
برای لذت بخش تر کردن زمان روي شکم قرار دادن كودك، به او تصاویر سیاه و سفید را نشان دهید تا به آنها نگاه كند.
حواس كودك را با اسباب بازی ها و آهنگ هاي مختلف پرت کنید یا به صورت هم سطح با كودك قرار بگیرید تا با او بازي كرده و سرگرمش كنيد.

برای جلسات طولانی تر روي شکم قرار دادن كودك، خاموش بودن اسباب بازی ها در طول اين مدت، مي تواند به کودك کمک کند تا تمرکزش را حفظ کند.
برای کودکانی که روي شكم قرار گرفتن را دوست ندارند، انجام دادن بیشتر اين فعاليت اما در دوره های زماني کوتاه تر، می تواند به جلوگیری از خستگي و ناراحتي كودك و ایجاد قدرت و تحمل برای جلسات طولانی تر در آینده کمک کند.
گزینه دیگر این است که به کودکتان اجازه دهید تا از زماني كه او را روي شکم قرار ميدهيد، در کنار هم لذت ببرید؛ به عنوان مثال مي توانيد در حالی که روی زمین خوابیده اید کودک را روی سینه خود قرار دهيد.

احتیاطاتی که باید برای كودكي كه شروع به غلت زدن كرده است، مد نظر داشت


هنگامی که کودک شما شروع به غلت زدن می کند، دنیای کاملاً جدیدی به روی او باز می شود و این دنیای کاملاً جدید خطراتی را نيز به همراه دارد.
هميشه هنگامي كه كودك را براي تعويض لباس يا پوشك روي سطح مرتفع قرار مي دهيد، يك دست خود را روي كودك گذاشته و او را نگه داريد.اين يك روش مناسب براي حفظ ايمني كودك است.
در هر حال، هنگامی که کودکتان شروع به غلت زدن می کند، کاملاً ضروری است هنگامي كه كودك را روی یک سطح مرتفع قرار مي دهيد، هرگز او را بدون حضور يك بزرگسال كه در كنارش ايستاده باشد، تنها نگذاريد.
همچنین هنگامي كه کودک را روی زمین قرار مي دهيد باید كاملا مراقب او باشید؛ زیرا كودكان كوچك پس از اينكه توانايي حركت پيدا كنند، قادر به غلت زدن در مکان ها و موقعیت هایی که ایمن نیستند مي باشند.
اگر پيش از اين شروع به تغيير فضاي خانه براي حفظ ايمني كودك نكرده ايد، ممكن است غلت زدن كودك نشانه اين باشد که زمان خوبی برای شروع اين تغييرات رسيده است.
یکي از مکان هايي كه نياز به توجه ویژه براي ايمن كردن دارد، مكانيست که کودکتان در آن به خواب می رود. لازم است که هر تخت يا گهواره ای که کودک شما در آن می خوابد دارای پتو، بالش یا هرگونه اسباب بازی نباشد که خطر خفگی كودك را داشته باشند. (در حالت ایده آل، تخت كودك فقط باید یک ملافه نصب شده داشته باشد که روی تشک به صورت صاف قرار گرفته باشد).
علاوه بر بررسی و ايمن سازي محیط، مهم است که چگونگی خواباندن کودک را نيز در نظر داشته باشيد.
همیشه بايد كودكان را به پشت بخوابانید و پس از اينكه كودك شروع به غلت زدن كرد، مي بايست قنداق كردن کودک و پيچيدن او در ملافه را متوقف کنید. قنداق كردن كودك نه تنها توانایی کودک را در استفاده از دستانش برای بلند شدن روي شكم محدود می کند، بلکه حرکت و غلت زدن كودك را نيز مشكل كرده و می تواند خطرات خفگی را به همراه داشته باشد.

ممكن است در محدوده زماني كه كودكتان شروع به غلت زدن می کند، کمی تغيير در الگوي خواب را نيز تجربه کند و اين اتفاق غير عادي نيست. شايد شما متوجه شويد كه کودکتان در تختش غلت ميزند و از مهارت جدید خود هیجان زده است؛ یا ممکن است کودک شما در نیمه شب از خواب بیدار شده و خودش را در یک موقعیت ناراحت كننده قرار داده و قادر به برگشتن به وضعيت اوليه نباشد.
خوشبختانه، در بیشتر كودكان، این فقط یک مرحله کوتاه است که حداکثر دو هفته طول می کشد. به دلیل موقتی بودن اين دوران، ساده ترین راه حل برای اکثر والدین این است که کودک را به پشتش قرار داده و با کمی صدا و لالايي آرام به او کمک کنيد تا دوباره بخوابد.
طبق توصیه های وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده امريكا، هنگامي كه کودک قادر به غلت زدن باشد، اگر بتواند در هر موقعیتی که قرار گرفت راحت بخوابد، ديگر نيازي به چرخاندن و خواباندن كودك به سمت پشت نيست.
البته هنوز هم توصیه می شود كه کودک را هنگام خواباندن در تختخوابش به سمت پشت بخوابانيد تا از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) جلوگیری شود.

 دلایل  غلت نزدن نوزادان

 بسیاری از بیماری‌ها  و مشکلاتی همچون بیماری‌های فلج مغزی ، نارس بودن ،تاخیرهای حرکتی و مشکلاتی از این دست می توانند دلیل بر عدم تمایل برخی از نوزادان به غلت زدن باشد که این مهم باید حتما توسط پزشک مغز و اعصاب کودکان و یا اطفال و حتی برخی کاردرمانگران مورد بررسی قرار بگیرد. 

 کاردرمانگران متخصص در زمینه کودکان پس از ارزیابی علل غلت نزدن کودک می‌توانند عضلات و مفاصل این کودکان را مورد بررسی قرار دهند و دلایلی که باعث عدم توانایی کودک در قلب زدن باشد را کشف کنند.

 دلایلی نظیر سفتی عضلات نوزاد و یا وجود رفلکس های اولیه نوزادی می‌تواند مانع از توانایی کودک در غلت زدن باشد.

 تمرینات کاردرمانی برای غلت زدن نوزادان

پس از ارزیابی های متعدد توسط کاردرمانگر ، این متخصصین می‌توانند تمرینات تسهیلی برای غلت زدن کودک را بسته به مشکلات آنان ارائه دهند و برخی از تمرینات برای استفاده والدین که به صورت ساده و کارآمد می تواند مورد استفاده قرار گیرد را به شرح زیر عنوان کردیم:

1- تمرین کاردرمانی غلت زدن با ملحفه 

در این تمرین کودک را به عرض روی ملحفه خوابانده و به آرامی با حرکت دادن کودک به انتهای دیگر ملحفه حرکت غلت زدن را برای او ایجاد می‌کنیم پس از رسیدن نوزاد به انتهای ملحفه حرکت عکس را از جهت دیگر ملحفه به سمت قبلی مجددا انجام می‌دهیم این تمرین می بایست به صورت آرام انجام گیرد و از موقعیت دست نوزاد به جهت جلوگیری از گیر کردن دست و در زیر بدنش  آگاه باشیم.

 

 

2-  تمرین سه مرحله ای غلت زدن

 در این تمرین نوزاد را به صورت طاق باز خوابانده سپس با خم کردن یک پای کودک و چرخاندن کودک به سمت شکم با استفاده از همان زانو خم شده و سپس در مرحله آخر صاف کردن همان پای خم شده و کشیدن به سمت پایین، کودک را به حالت غلتیدن سوق می‌دهیم.

 

 

3- غلتاندن کودک روی سطح شیبدار

 با استفاده از یک سطح شیب دار ملایم می توانیم کودک را به پهلو خوابانده و به آرامی شرایطی را برای غلت زدن او بر روی سطح شیبدار و موافق جاذبه فراهم نماییم.

 

 تمرینات کاردرمانی فوق برای غلتاندن کودک حتماً می بایست با ارزیابی یک کاردرمانگر ارائه شود چرا که در صورت بروز برخی از مشکلات نظیر حالت های تشنجی شدید می بایست با احتیاط انجام شود.

حرف آخر:

چه کودكتان شروع به حرکت و غلت زدن كرده باشد یا هنوز به کمک شما احتیاج داشته باشد، بدانيد كه لحظات هیجان انگیز زیادی را در پیش رو داريد. در بين ٤ تا ٨ ماهگي كودك شاهد نقاط عطف رشدي زیادی خواهید بود.
توانایی نشستن به تنهایی، نمايان شدن دندانها و حتی چهاردست و پا رفتن به مدل كماندويي به زودي اتفاق خواهند افتاد.
ممکن است بخواهید برای تغييراتي كه در آینده اتفاق مي افتند آماده شوید. اما عجله نكنيد و با آرامش گذر زمان را در نظر داشته باشيد و سعي كنيد از تمامي لحظات ویژه سفر رشد و تكامل کودک خود لذت ببرید!

 

ترجمه و تدوین توسط تیم پژوهشی موسسه توانبخشی ایران