دررفتگی مفصل ران در کودکان فلج مغزی یک عارضه شایع

آیا کودکان فلج مغزی مستعد دررفتگی مفصل ران هستند؟

 فلج مغزی یا سی پی یک اختلال در عملکرد حرکتی می باشد که به دلیل افزایش یا کاهش تونوسیته عضلانی می تواند باعث ایجاد اختلالاتی در مفاصل شود در این مقاله شما را با مشکلاتی که در زمینه ی دررفتگی و نیمه دررفتگی مفصل ران کودکان سی پی را تهدید می کند آشنا می کنیم و راهکارهای مهار این عارضه را برای شما شرح می دهیم :

مشکلات لگن در کودکان فلج مغزی

مفصل ران از یک سر استخوانی توپ مانند در استخوان ران و همچنین یک کاسه مقعر به نام استابولوم که در واقع قسمتی از لگن است تشکیل شده است  

در صورت جابجایی سر استخوان ران و بی ثبات شدن آن در داخل سوکت لگن عارضه ای به نام ساب لاکسیشن ( subluxation ) یا نیمه دررفتگی مفصل ران اتفاق می‌افتد 

نیمه دررفتگی به حالتی اطلاق می شود که فاصله ای بین سر استخوان ران و حفره لگن ایجاد می شود اما به طور کامل دررفتگی رخ نمی دهد.

ارتباط بین فلج مغزی و نیمه دررفتگی مفصل ران

 کودکان سی پی به طور معمول و مادرزادی در بدو تولد دیسپلازی مفصل ران ندارند اما در حین رشد و در طول زمان به دلیل افزایش اسپاسم در عضلات نوعی کشیدگی در مفصل ران ایجاد می شود که این موضوع می‌تواند باعث جابجایی مفصل ران در کودکان فلج مغزی که حدوداً شیوع آن ۲۰ الی ۱۵ درصد است شود .
کودکانی با سطح پایین عملکرد حرکتی ،بیشتر در معرض خطر جابجایی مفصل ران قرار دارند.
فعالیت غیر قرینه عضلات اطراف لگن (خصوصاً اسپاستی سیتی اداکتورها)همراه با کاهش تحمل وزن ،باعث کاهش تماس سربا حفره  استابولوم گردیده و منجر به نیمه دررفتگی
و در بعضی مواقع دررفتگی کامل مفصل ران می شود

جابجایی مفصل ران در کودکان فلج مغزی معمولاً در سطوح مختلف خفیف تا شدید بین ۱ تا ۵ درجه می باشد بنابراین در کودکان کوادروپلژی اسپاستیک که اسپاسم بالاتری دارند معمولاً درجات نیمه دررفتگی مفصل ران بیشتر خواهد بود و عموماً در کودکان فلج مغزی که توانایی راه رفتن ندارند این نیمه در رفتگی نسبت به کودکانی که به راه رفتن رسیده‌اند بیشتر است. کودکان فلج مغزی که قبل از 5 سالگی قادر به راه رفتن نباشند 58 درصد  احتمال در رفتگی مفصل ران را دارند ،که در 44 درصد دو طرفه  ودر 14 درصد به صورت یکطرفه  می باشد .

علائم دررفتگی مفصل ران در کودکان فلج مغزی

 دیسپلازی یا نیمه دررفتگی لگن در کودکان فلج مغزی معمولاً از دو سالگی شروع می شود اما شیوع آن بین حدود پنج سالگی می باشد اکثر مشکلات نیمه در رفتگی در مفصل ران در قبل از ۷ سالگی اتفاق می افتد علائم اصلی که در کودکان فلج مغزی دارای عارضه دررفتگی ران دیده می شود شامل:

  •  ناتوانی در نشستن
  •  وجود درد در ناحیه لگن
  •  محدودیت  دامنه حرکتی در مفصل ران
  •  طول ناهمسان پاها
  •  الگوهای غیر نرمال در راه رفتن

نکته ای که باید مد نظر داشت این است که در برخی از مواقع  اختلاف اندازهای بین دو ران کودک مشاهده می کنیم که این مشکل در برخی از مواقع ناشی از انحراف یا تیلت لگن می باشد و به اشتباه ممکن است برای والدین یا برخی از درمانگران به نیمه دررفتگی شباهت داشته باشد.

 

دلیل شیوع بالای مشکل نیمه در رفتگی در کودکان فلج مغزی

حفره استابولوم در لگن کودکان خردسال مبتلا به فلج مغزی از غضروف تشکیل شده است . غضروف نقش یک لایه را در مفصل استخوان ها ایجاد می کند  و باعث می شود که استخوان ها روی همدیگر سایش نداشته باشند ، اما با این حال زمانی که سر استخوان ران و حفره لگن در پوزیشن مناسبی روی هم دیگر قرار نگرفته باشند این غضروف ها می توانند خطر جابجایی مفصل ران را افزایش دهند هر قدر سن بالاتر می‌رود تراکم غضروف‌ها کمتر می شوند و شروع به فرسایش می کند و این موضوع خطر نیمه دررفتگی مفصل ران را کاهش میدهد.

پیشگیری و درمان دررفتگی مفصل ران در کودکان فلج مغزی

مشکل دیسپلازی یا نیمه دررفتگی ممکن است سالها همراه کودک سی پی شما باشد و در کنار این قضیه هیچ مشکلی نظیر درد برای کودک شما نداشته باشد به همین دلیل بسیاری از والدین این موضوع را جدی نمی گیرند و به درمان آن نمی پردازند ، توصیه ما این است که مشکل را باید سریع مرتفع کنید و صبر نکنید تا علائم درد ایجاد شود بهترین راه درمان و کم عارضه ترین راه درمان جلوگیری از اسپاسم هست که با مداخله کار درمانی انجام می‌شود

 در زیر به راهکارهای درمانی می پردازیم

 کاردرمانی و فیزیوتراپی

به واسطه تمرینات کاردرمانی و فیزیوتراپی و مهار اسپاس در عضلات لگن و ران می توان این عارضه را کنترل کرد تمرینات کششی و تقویتی که در عضلات ران و لگن انجام میشود مانع از ایجاد نیمه در رفتگی در لگن کودکان خواهد شد،  همچنین تمریناتی نظیر راه رفتن و چهار دست و پا رفتن نیز خود می توانند باعث مهار نیمه دررفتگی در لگن شود.

 تیم تخصصی کاردرمانی و فیزیوتراپی فلج مغزی در موسسه ایران با بهره‌گیری از قویترین درمانگران توانبخشی در این زمینه و سالها تجربه در عوارض فلج مغزی نظیر نیمه دررفتگی مفصل ران توانایی بالایی در این زمینه دارد که می توانید جهت مشاوره با ما همراه شوید تماس بگیرید 66596151

 تجویز اسپیلنت

 برخی از اسپلنت ها که مانع از کوتاهی عضلات مفصل ران و لگن می شوند نیز به مهار این عارضه کمک می‌کنند ، اسپیلنت هایی در کودکان فلج مغزی استفاده می شود که به نام اسپیلنت A اطلاق می‌شود  باعث رفع کوتاهی عضلات اسپاستیک می شود.

 تزریق بوتاکس 

تجویز بوتاکس نیز به دلیل خاصیت مسدود کننده عصبی می تواند در مهار اسپاسم عضلات ران و لگن موثر باشد اما بهتر است بدانید که تاثیر بوتاکس بین ۳ الی ۶ ماه می باشد و نهایتاً کنترل تونیسیته عضلات به واسطه کار درمانی باید انجام گیرد.

 عمل جراحی

 در موارد شدید که نیمه دررفتگی باعث ایجاد درد و فاصله استخوانی شده است و عملکرد کودک را در راه رفتن تحت تاثیر قرار داده است با نظر پزشک مداخله جراحی انجام می گیرد جراحی هایی که در این زمینه انجام می شود  تاندون هایی را که باعث فشار بر روی استخوان ها می باشند را رها سازی می کنند و در برخی از مواقع استئوتومی انجام می شود بدین شکل که برش هایی را در استخوان انجام می دهند که باعث می شود که فشار بر روی عضله کم میشود .

 

مترجم : تیم پژوهشی موسسه ایران