تشنجات ناشی از تب چه هستند؟

این تشنجات در شیرخواران و بچه های کوچک همراه با تب دیده می شود. در طول این نوع تشنج کودک هوشیاری خود را از دست داده و بدنش به رعشه افتاده و چشمهای وی خیره مانده یا به سقف دوخته می شود.

گاهی اوقات ممکن است تشنج بصورت تکان خوردن یک سمت بدن مثلا، دست یا پای راست یا چپ باشد که البته این نوع کمتر شایع است و گاهی اوقات هم انواع نادرتر از تشنج مثل بیحال شدن و خیرگی بروز کند. اغلب تشنجات ناشی از تب بصورت کوتاه یک یا دو دقیقه ای بوده ولی گاهی اوقات می تواند در حد چند ثانیه ای یا طولانی بوده بیش از 15 دقیقه طول بکشد. اکثریت بچه های مبتلا با تب بالاتر از 38 درجه تشنج می کنند ولی در برخی دیگر ممکن است با تب های پایینتر تشنج کنند. در برخی از موارد تشنج قبل از تب بروز می کند یعنی کودک اول تشنج و سپس تب می کند. واکی اکثریت موارد تشنج ناشی از تب در طی 24 ساعت اول بیماری تبدار بروز می کنند، باید توجه داشت که صرع با تشنجات ناشی از تب فرق می کند چرا که صرع تشنجات مکرر بدون تب می باشد.

این تشنجات چقدر شایع هستند

تقریباً یک کودک از هر 25 کودک دچار تشنج ناشی از تب می شود و تقریباً یک سوم از این کودکان تا سن 5 سالگی دوباره با تب تشنج می کنند. تشنج ناشی از تب معمولا در شیرخواران 6 ماهه تا کودکان 5 ساله دیده می شود. سن اوج شیوع این نوع تشنج بین سنین 18 تا 22 ماهگی می باشد. اگر سن کودک در هنگام بروز اولین تشنج ناشی از تب بالاتر باشد احتمال عود آن کمتر می شود.

چه چیزهایی شانس عود تشنج از تب را بیشتر می کند؟

برخی از عوامل شانس عود تشنج ناشی از تب را در کودکی که یکبار دچار این تشنج شده، افزایش می دهد. مثلاً هرچقدر سن کودک در هنگام بروز اولین تشنج ناشی از تب کمتر باشد (خصوصاً زیر 15 ماهگی) احتمال عود آن بیشتر می شود. از عوامل دیگر می توان وجود سابقه تشنج ناشی از تب در یکی از افراد خانواده (والدین و برادران و خواهران)، درجه تب پایین هنگام اولین تشنج ناشی از تب، و فاصله کوتاه بین تب و تشنج نام برد.

آیا تشنجات ناشی از تب زیان بارند؟

گرچه تشنج ناشی از تب واقعه ای دردناک و هول انگیز برای پدر و مادر که شاهد ماوقع می باشد، است ولی تشنج ناشی از تب در اکثریت مواقع واقعه ای بی ضرر و خوش خیم است. در طول حمله خطر اندکی برای جراحت کودک در اثر افتادن یا پریدن غذا یا بزاق در گلو وجود دارد. ولی اقدامات حمایتی در طول تشنج مثل دادن وضعیت مناسب به کودک که وضعیت خوابیده به پهلو و باز کردن گردن در حالیکه یک بالش کوچک زیر شانه کودک قرار گرفته این خطرات را به حداقل می رساند. باید بخاطر داشته باشیم که دهان کودک را به زور و با وسایلی مثل انگشت یا قاشق باز نکنیم چرا که در آن حالات خطر قطع انگشت یا بلع جسم خارجی و بسته شدن راههای تنفسی وجود دارد.

تا به حال گزارشی دال بر مرگ میر در کودکان مبتلا به تشنج ناشی از تب در مجلات پزشکی ثبت نشده است. عوارضی مانند عقب ماندگی ذهنی و اختلالات آتی در عملکرد مدرسه نیز ثبت نگردیده است. شاید تنها دو خطر این کودکان را تهدید کند؛ احتمال بیشتر برای ابتلا به صرع در آینده، و احتمال عود تشنج از تب که از بچه های دیگر بیشتر است. بعبارت دیگر، بین 95% تا 98% کودکانیکه تشنج ناشی از تب را تجربه کرده اند بعدها دچار صرع نخواهد شد. خطر بروز صرع در بچه هائیکه دچار فلج مغزی، عقب ماندگی تکاملی یا اختلالات عصبی هستند، بیشتر است. نوع تشنج ناشی از تب هم مهم است؛ مثلا کودکانیکه تشنج طولانی (بیشتر از 30 دقیقه) یا تشنجاتی که تنها قسمتی از بدن را درگیر کند، یا تشنج آنها بیشتر از یک بار در روز اتفاق افتاده، داشته باشند؛ خطر بشتری برای ابتلا به صرع را در آینده دارند. اگر بچه ای هیچکدام از عوامل فوق الذکر را نداشته باشد احتمال ابتلا به صرع در آینده تنها 1% خواهد بود.

برای کودکی که در حال تشنج ناشی از تب می باشد، چه باید کرد؟

با اینکه تماشای اینکه پاره تن ما در حال تشنج است بسیار دهشت انگیز است، ولی مهمترین اصل این است که آرامش و خونسردی خود را حفظ کنیم. هرگونه اضطراب و دستپاچگی به ضرر کودک تمام خواهد شد. دادن وضعیت مناسب به کودک که وضعیت خوابیده به پهلو و باز کردن گردن در حالیکه یک بالش کوچک زیر شانه کودک قرار گیرد. باید بخاطر داشته باشیم که دهان کودک را به زور و با وسایلی مثل انگشت یا قاشق باز نکنیم چرا که در آن حالات خطر قطع انگشت یا بلع جسم خارجی و بسته شدن راه های تنفسی وجود دارد. به ساعت نگاه کنید و زمان شروع تشنج را بخاطر بسپارید. اگر تشنج بیشتر از 5 دقیقه طول کشید او را به نزدیکترین اورژانس پزشکی برسانید. وقتی تشنج به پایان رسید کودک را برای اینکه منشاء تب وی مشخص گردد نزد متخصص اطفال ببرید. این کار خصوصاً زمانیکه کودک علایمی مثل سفتی گردن، خواب آلودگی شدید یا استفراغ زیاد دارد باید سریعتر انجام شود.

چگونه تشنج ناشی از تب تشخیص داده شده و درمان می گردد؟

برای تشخیص ناشی از تب شاید پزشک نهایتاً مجبور به انجام آزمایشانی باشد. مثلاً برای اینکه مطمئن شود عفونت مغز یا مننژ (پرده ای که دور مغز و نخاع را پوشانده است) در میان نیست مجبور به گرفت آب کمر (مایع مغزی-نخاعی) و آزمایش آن است. انجام این کار گاهی اوقات برای والدین بسیار سنگین و ناگوار است ولی باید توجه داشت که این روش سریعتر و مطمئنترین راه برای تشخیص مننژیت است که تشخیص و درمان زودرس آن اهمیتی حیاتی دارد. گاهی اوقات نیز پزشک برای تشخیص نیاز به انجام آزمایشاتی بر روی خون یا ادرار است. بهتر است در این مواقع همکاری کاملی را با پزشک داشته باشیم. در اکثر موارد کودک مبتلا به تشنج ناشی از تب احتیاج به بستری ندارند ولی گاهی اوقات مثلاٌ در مواردیکه تشنج ناشی از تب طولانی باشد یا علت آن مشخص نشده بستری کردن کودک لازم است.

چگونه از عود تشنج ناشی از تب پیشگیری کنیم؟

با اینکه درمان با داروهای ضد تب از میزان بروز تشنج جلوگیری نمی کند (در اکثر مطالعات به آن اشاره شده) ولی دادن داروهای پایین آورنده تب بخاطر آرام کردن کودک و همچنین کاهش اضطراب در والدین توصیه می شود. امروزه استفاده مداوم از داروهای ضد تنشنجی مانند سدیم والپروات و فنوباربیتال در پیشگیری از عود تشنج ناشی از تب پیشنهاد نمی شود. علت اصلی این مساله هم این است که عوارض جانبی این داروها به مراتب از عود تشنج بیشتر است. در ضمن با مصرف این داروها نمی توان جلوی بروز صرع احتمالی بعدی را گرفت. در کودکانیکه احتمال عود تشنج ناشی از تب در آنها بالاست شاید بهترین راهبرد درمانی آموزش والدین برای انجام اقدامات حمایتی و همچنین آموزش طریقه مصرف دیازپام از طریق مقعد باشد. برخی از پزشکان نیز طرفدار مصرف دیازپام یا داروهای مشابه در طول تب برای مدت محدود هستند ولی باید توجه داشت که مصرف این داروها حتی برای کوتاه مدت با دوزهای بالای لازم گاهی اوقات ایجاد عوارضی مانند گیجی، خواب آلودگی، عدم تعادل و بیش فعالی می کند و همچنین با توجه به اینکه در 20% موارد تشنج قبل از بروز تب یا در خواب اتفاق می افتد مصرف دیازپام متناوب را غیر مفید می سازد.

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

استخراج: مصطفی بنایی، کارشناس کار درمانی

منبع: کتاب بیماری های مغز و اعصاب کودکان ویژه خانواده