آیا کودکان از آسیب های تروماتیک مغزی بهبودمی یابند؟ در مسیر بهبودی آنها چه مسائلی را باید انتظار داشت؟ 

متاسفانه، آسیب های تروماتیک مغزی یکی از علل اصلی ناتوانی در کودکان می باشند.این موضوع برای بسیاری از والدین این پرسش را ایجاد می کند که آیا کودک می تواند از یک آسیب تروماتیک مغزی بهبود یابد؟ 
پاسخ این سوال این است: بله، اغلب با به کار بردن تکنیک های مدیریتی و درمانی مناسب، کودکان می توانند از یک آسیب تروماتیک مغزی بهبود یابند.
با وجود اینکه کودکان ممکن است دچار آسیب های شدید مغزی شوند، ولی اکثر کودکان (تا حدود ۹۰ درصد) آسیب های تروماتیک مغزی خفیف را تجربه کرده و به خوبی نیز بهبود می یابند.
آسیب های تروماتیک مغزی در هر فردی متفاوت بوده و منجر به ایجاد اثرات و مشکلات متفاوتیشده و بیماران به شکل های متفاوتی نیز بهبود خواهند یافت. بنابراین، پیگیری جلسات توانبخشی شامل کاردرمانی ،گفتاردرمانی و فیزیوتراپی می تواند به کودکان کمک کند تا به بهبودی مطلوب دست یابند.

علل ایجاد ضربه های مغزی در دوران کودکی:

آسیب تروماتیک مغزی به آسیب مغزی اکتسابی اشاره دارد که ناشی از وارد شدن ضربه به سر و یا بدن می باشد. دلایل زیادی برای ایجاد آسیب های تروماتیک مغزی در کودکان وجود دارد. 
سقوط و افتادن از بلندی، از شایع ترین علت ایجاد آسیب تروماتیک مغزی در کودکان زیر ۱۴ سال می باشد که اغلب در زمین های بازی اتفاق می افتد.
در مقایسه با کودکان بزرگتر، نوزادان و کودکان نوپا به احتمال زیاد آسیب های مغزی ناشی از خشونت فیزیکی، آزار و بدرفتاری را تجربه می کنند. در نوجوانان احتمال بیشتری برای آسیب های مغزی مرتبط با فعالیت های ورزشی می باشد.
تصادف با وسایل نقلیه و دوچرخه نیز از علل شایع آسیب های تروماتیک مغزی در کودکان می باشند.

اثرات ثانویه ضربه های مغزی در کودکان:

اثرات ثانویه آسیب های تروماتیک مغزی کودکان  بسته به محل و شدت آسیب مغزی متفاوت خواهند بود.
اغلب کودکان آسیب های مغزی خفیف و یا ضربه مغزی را تجربه خواهند کرد.
اثرات شایع آسیب های مغزی خفیف در کودکان عبارتند از:
* سردرد
* سرگیجه
* حساسیت به صدا و یا نور
* خستگی
* مشکلات حافظه و یا تمرکز
* تحریک پذیری، اضطراب و یا افسردگی
* اختلالات خواب

علاوه بر موارد بالا، اثرات آسیب های مغزی متوسط ​​و یا شدید در کودکان عبارتند از:
* از دست دادن هوشیاری، از جمله رفتن به کما و یا حالت نباتی مداوم
* لکنت در گفتار
* اختلالات حرکتی، از جمله مشکلات در راه رفتن، کاهش هماهنگی، اسپاسم و یا ضعف
* تشنج
* تغییرات رفتاری
* اختلالات شناختی

لازم به ذکر است که برخی از اثرات ثانویه آسیب های تروماتیک مغزی در نوزادان و یا کودکان نوپا ممکن است تا زمانی که کودک رشد بیشتری نکرده و بزرگتر نشود، آشکار نشوند. از آنجایی که حافظه، توجه، گفتار و مهارت های رفتاری هنوز در کودکان خردسال رشد و تکامل نیافته است، اغلب وجود مشکلات در این زمینه ها در ابتدا نادیده گرفته می شود.

تیم تخصصی توانبخشی موسسه پزشکی ایران با آگاهی کامل از عوارض ایجاد شده ناشی از ضربات مغزی در کودکان و همچنین بهره گیری از جدیدترین متدهای روز دنیا،آمادگی ارایه مشاوره و  همچنین پذیرش این کودکان را دارد با ما همراه شوید:

02188242410

نوبت  اینترنتی

چه زمانی می بایست به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:

چنانچه مشکوک هستید که ممکن است کودک شما دچار آسیب تروماتیک مغزی شده باشد، ضروری است که برای کودک خود به دنبال مراقبت های پزشکی و درمانی باشید. 

علائمی که نشان می دهند که کودک به مراقبت های پزشکی اورژانسی نیاز دارد، عبارتند از:

* سردرد های مداوم که به مرور بدتر می شوند
* ضعف، بی حسی و یا کاهش هماهنگی
* تشنج
* استفراغ های مکرر
* لکنت زبان
* رفتارهای غیرمعمول، سردرگمی و یا تحریک پذیری
* تفاوت در اندازه مردمک
* از دست دادن هوشیاری

علاوه بر علائم فوق، نوزادان و کودکانی که از شیر و یا غذا خوردن امتناع می ورزند و یا بیش از حد گریه می کنند نیز می بایست فوراً توسط پزشک متخصص معاینه شوند.

مراجعه به اورژانس و دریافت مراقبت های پزشکی،  برای اطمینان یافتن از وضعیت و ثبات مغز و بدن کودک ضروری می باشد. معاینات و آزمایش ها ممکن است شامل آزمایشات برای پاسخ دادن های جسمی، کلامی و نگاه چشمی کودک، اطمینان یافتن از رسیدن مقدار اکسیژن مناسب به مغز و بررسی و مدیریت فشار داخل جمجمه باشد.

نحوه بهینه سازی دوران بهبودی کودک:

هنگامی که وضعیت کودک از نظر پزشکی پایدار در نظر گرفته شد، اغلب کودک به سمت خانه ترخیص می شود تا مسیر خود به سمت بهبودی را ادامه دهد. این زمان، زمان بسیار خوبی برای پیگیری سایر روش های درمانی برای بهبودی کودک از آسیب تروماتیک مغزی می باشد.
اگرچه مغز آسیب دیده است، اما قادر است خود را دوباره بازسازی کرده و عملکردهای آسیب دیده خود را با استفاده از فرآیندی به نام نوروپلاستیسیته به مناطق سالم مغز منتقل کند. 
انجام و تکرار تمرینات و فعالیت‌های مرتبط با عملکردهای آسیب‌دیده مغز می‌توانند باعث افزایش انعطاف‌پذیری عصبی و بهبودی کودک شوند.با این وجود، توجه به این نکته بسیار اهمیت دارد که گاهی اوقات کودکان قادر به غلبه بر اثرات ثانویه آسیب تروماتیک مغزی خود نخواهند بود.
در این صورت، اغلب کودکان تشویق می شوند تا از استراتژی ها و تسهیلات جبرانی استفاده کنند.

روش های مدیریت و درمان ضربه های مغزی در کودکان:

روش های درمانی بسته به سن کودک، شدت آسیب و اثرات ثانویه ایجاد شده، متفاوت بوده و ممکن است از روش های زیر برای بهبودی کودک  استفاده شود:

* کاردرمانی:
جلسات کاردرمانی بر بهبود الگوهای حرکتی مناسب، قدرت، تعادل و هماهنگی کودک تمرکز دارد. 
یک متخصص کاردرمانی ممکن است از تمرینات کششی، تقویتی، تمرینات مناسب راه رفتن و تکنیک های عملی برای کمک به کودکان و بهبود حرکات آنها استفاده کند. 
به علاوه، ممکن است این متخصصین بتوانند از تکنیک های تخصصی خاصی برای کمک به سردرد و سرگیجه کودکان نیز استفاده کنند. جلسات کاردرمانی بر حداکثر توانمندسازی کودکان برای مستقل شدن (که مناسب کودک از نظر تکاملی و شرایط بدنی باشد) نیز متمرکز می باشد.
متخصصین کاردرمانی از فعالیت‌ها و تمرین‌هایی استفاده می‌کنند که به کودکان در انجام فعالیت های روزانه، مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و یا نوشتن کمک خواهند کرد. همچنین متخصصین کاردرمانی به بهبود مشکلات حسی کودکان نیز می پردازند.
هنگامی که کودکان در بهبود عملکردهایشان مشکل داشته باشند، ممکن است متخصصین کاردرمانی راهبردهای جبرانی مانند استفاده از وسایل تطبیقی را نیز به کار ببرند.

* گفتاردرمانی:
گفتار درمانی نه تنها برای کودکانی که پس از آسیب های تروماتیک مغزی دچار تاخیر و یا اختلال در گفتار می شوند ضرورت دارد، بلکه برای کودکانی که مشکلات بلع، جویدن و شناختی دارند نیز ضروری می باشد.
یک متخصص گفتاردرمانی ممکن است از تمرینات مختلفی برای تقویت عضلات حرکتی دهان برای صحبت کردن، جویدن و بلع استفاده کند. 
علاوه بر این، متخصصین گفتاردرمانی می توانند استراتژی هایی را برای بهبود مهارت های شناختی کودک مانند توجه، حل مسئله و حافظه نیز به کار برند.

* روان درمانی و حمایت از سلامت روان:
به دنبال ایجاد آسیب های تروماتیک مغزی، شرکت در جلسات روان درمانی و یا مشاوره با مددکاران اجتماعی می تواند در یادگیری تکنیک های مقابله با تغییرات عاطفی و یا رفتاری در کودکان کمک کننده باشد.
این گونه متخصصین ممکن است از درمان های فردی و یا گروهی برای بهبود و تنظیم هیجانات و ایجاد رفتارهای مناسب در کودکان استفاده کنند.

فرآیند توانبخشی برای کودکانی با آسیب های تروماتیک مغزی:

بسته به سن و نیاز کودک، این درمان ها ممکن است در خانه، در کلینیک و یا مراکز تخصصی انجام شوند اغلب، متخصصان سعی می کنند درمان ها را برای کودکان جذاب و تعاملی کرده و بازی و چالش های مختلفی را در مداخلات درمانی کودک بگنجانند. 

این روش نه تنها مشارکت کودک را در پروسه های درمانی افزایش می‌دهد، بلکه او را تشویق می‌کند تا عملکردهای آسیب‌دیده خود را تکرار کند و این امر سبب افزایش خاصیت نوروپلاستیسیته یا انعطاف‌پذیری عصبی مغز خواهد شد.

در ایالات متحده امریکا، اگر کودکی اثرات ثانویه ای به دلیل آسیب تروماتیک مغزی داشته باشد که بر مشارکت او در مدرسه تأثیر بگذارد، ممکن است بتواند از برنامه آموزش فردی (IEP) بهره مند شود.  این برنامه ممکن است شامل خدمات درمانی مورد نیاز برای موفقیت در محیط مدرسه و همچنین امکاناتی باشد که می توان در کلاس درس و در سراسر مدرسه از آنها استفاده کرد.
به عنوان مثال، برخی از امکاناتی که کودکان می‌توانند پس از آسیب مغزی از آنها بهره مند شوند شامل زمان اضافی برای انجام تکالیف و یا استفاده از یک فضای آرام در اتاق دیگر برای تکمیل تکالیف می باشد.

عوامل موثر بر بهبودی کودکان آسیب دیده از ضربه مغزی:

در حالی که پیش بینی جدول زمانی برای بهبودی کودک از یک آسیب تروماتیک مغزی غیرممکن است، ولی عواملی هستند که در روند بهبودی کودک نقش دارند. به طور کلی، کودکانی که آسیب های مغزی شدید کمتری دیده اند، سریع تر نیز می توانند بهبود یابند.  اغلب کودکانی که آسیب های مغزی خفیف دیده اند، در عرض چند هفته تا چند ماه بهبود می یابند. هنگامی که اثرات آسیب مغزی بیشتر از این دوران طول می کشد، به آن سندرم پس از ضربه مغزی  (PSC) گفته می شود که در ۱۰ تا ۳۰ درصد از کودکان دیده می شود.
تقریبا ۶۲ درصد از کودکانی که آسیب‌های مغزی متوسط ​​و یا شدید دیده اند، عوارض طولانی ‌مدتی را تجربه خواهند کرد.
کودکانی که در سنین پایین‌تر جراحات مغزی را تجربه می کنند، معمولاً نسبت به کودکان بزرگتر در مسیر بهبودی با چالش‌های بیشتری روبرو خواهند بود. کودکان کوچکتر در مرحله بحرانی رشد و تکامل مغز هستند و تداوم یک آسیب تروماتیک مغزی می تواند به طور قابل توجهی روند این رشد و تکامل را مختل کرده و بهبودی کودک را نیز دشوارتر کند.

آیا کودک  آسیب دیده از ضربه مغزی بهبود می یابد؟

هرساله، بسیاری از کودکان از آسیب های تروماتیک مغزی بهبود می یابند. نتایج بهبودی بر اساس شدت آسیب و سن کودک در زمان آسیب متفاوت می باشد.

با وجود اینکه همه کودکان به طور کامل بهبود نمی یابند، ولی پیگیری روش های درمانی و مدیریتی مناسب برای تقویت خاصیت نوروپلاستیسیته، روش فوق العاده ای برای بهینه سازی مسیر بهبودی کودک خواهد بود.

ترجمه توسط تیم پژوهشی مرکز توانبخشی تخصصی کودکان