اختلال add یا نقص توجه چیست و چگونه درمان می شود؟
- توضیحات
حفظ توجه و تمرکز برای انجام دادن بسیاری از فعالیت‌های روزمره زندگی ما ضروری است. از رانندگی کردن گرفته تا غذا خوردن و انجام وظایف کاری همه این فعالیت‌ها به درجه‌ای از توجه نیاز دارند.
برخی از فعالیت‌ها به صورت خودکار درآمده‌اند و به توجه کمتری نیاز دارند مانند رانندگی. اما برخی دیگر مانند انجام تکالیف مدرسه به توجه بیشتری نیاز دارند. از طرفی دیگر هر چه مهارت ما در یک کاری کمتر باشد به توجه و تمرکز بیشتری نیاز پیدا خواهد کرد. حال برخی از افراد هستند که در حفظ توجه و تمرکز خود برای انجام کارها دچار مشکل هستند. این افراد ممکن است با اختلال add دست به گریبان باشند. در ادامه این نوشته کلینیک جامع توانبخشی ایران به بررسی اختلال add و نقش آن در زندگی روزمره افراد خواهیم پرداخت.
اختلال add چیست؟
کلمه add مخفف عبارت Attention Deficit Disorder است. که به معنای اختلال نقص توجه و تمرکز به کار گرفته می‌شود. ADD اصطلاحی است که معمولا برای توصیف یک بیماری عصبی با علائم بی توجهی، حواس پرتی و حافظه کاری ضعیف استفاده می‌شود. علائم ADD در بزرگسالان شامل مشکل در تمرکز در فعالیت‌های مدرسه، فراموش کردن قرار ملاقات‌ها، عدم کنترل و آگاهی به زمان و اختلال در عملکردهای اجرایی است. در واقع اختلال ADD زیرمجموعه‌ای از اختلال ADHD است و دیگر امروزه به عنوان یک اختلال جداگانه تشخیص گذاری نمیشود. با این اوصاف هنوز هم در بسیاری از مواقع به عنوان یک تشخیص مورد استفاده اهل فن قرار می‌گیرد.
علائم اختلال add
شایع‌ترین علامت اختلال add نقص در توجه و تمرکز افراد است به گونه‌ای که نمی‌توانند یک کار خاص را برای مدت طولانی انجام دهند. این علائم ممکن است به گونه‌های مختلفی خود را نشان دهد، برای نمونه کسی مداوم بین حرف دیگران می‌پرد در حالیکه دیگری در انجام دستورات مدرسه دچار اختلال شده است. بنابراین نشانه‌های اختلال add ممکن است از فردی به فرد دیگری متفاوت به نظر برسد اما با بررسی دقیق‌تر به این نتیجه می‌رسیم که منشا همه آن‌ها یکی است. مهم‌ترین علائم اختلال add شامل موارد زیر است:
1- بی‌دقتی به جزئیات در انجام فعالیت‌های مدرسه و محل کار. به شیوه‌ای که اشتباه ناشی از بی‌دقتی مشهود است. فرد از روی برخی از مسائل می‌پرد. برای نمونه از یک تکلیف 4 خطی، یک خط آن را جا می‌اندازد.
2- در حفظ توجه در طول انجام کار یا بازی مشکل دارد. برای نمومه نمی‌تواند یک سخنرانی را به طور کامل گوش دهد.
3- در مکالمه‌های مستقیم و رودرو به نظر می‌رسد که گوش نمی‌دهد. (در این حالت ممکن است پرش افکار یا حواس پرتی داشته باشد.)
4- در انجام دادن دستورالعمل‌ها دچار اختلال است. مخصوصا اگر مجبور باشد چند دستورالعمل را پشت سر هم انجام دهد. مثلا کاری را شروع می‌کند اما آن را تکمیل نمی‌کند.
5- اختلال در سازماندهی کارها و فعالیت‌های فرد دیده می‌شود. انجام کارهای متوالی و رعایت ضرب الاجل‌ها به سختی انجام می‌شود. برای نمونه همیشه تکالیف خود را آخر شب و در لحظه آخر به زور انجام می‌دهد.
6- از انجام فعالیت‌هایی که به تلاش ذهنی مداوم نیاز دارند، فراری است. برای نمونه تکمیل فرم‌ها و ارائه گزارش از کارهای بسیار سخت برای افرادر دارای اختلال add است.
7- در حفظ و نگهداری وسایل و تجهیزاتی که برای فعالیت‌ها لازم هستند دچار اختلال خواهد شد. مثلا مدام پاک کن خود را گم می‌کند.
8- به محرک‌های خارجی به سرعت واکنش نشان داده و دچار حواس پرتی خواهد شد. این اختلال ممکن است ناشی از اختلال پردازش حسی باشد و باید بیشتر مورد بررسی قرار بگیرد.
9- فعالیت‌های روزمره خود را فراموش می‌کند. برای نمونه پرداخت قبض یا پیگیری یک کاری را فراموش می‌کند.
add و adhd چه تفاوتی با هم دارند؟
برای درک تفاوت ADD و ADHD باید به این نکته توجه داشته باشیم که ADD دیگر یک تشخیص مجزا از ADHD نیست و یکی از انواع بیش فعالی محسوب خواهد شد. در واقع بیش فعالی دو بخش اصلی دارد که شامل نقص توجه و بیش فعالی و تکانشگری است. با این شرایط سه حالت ممکن است رخ دهد. در حالت اول فرد فقط دچار بیش فعالی و تکانشگری شده است. در حالت دوم فرد فقط نقص توجه را تجربه می‌کند و در حالت سوم فرد ترکیبی از بیش فعالی و نقص توجه را با هم دارد. در حالت دوم که فرد فقط نقص توجه را تجربه می‌کند می‌گوییم که فرد دچار اختلال ADD شده است. بنابراین اختلال ADD یکی از انواع اختلال بیش فعالی است.
کلینیک جامع توانبخشی ایران با سابقه طولانی در درمان اختلال نقص توجه یکی از مجهزترین کلینیک‌های تهران و ایران است که با دو شعبه فعال در بلوار کشاورز و مرزداران آماده ارائه خدمات به شما همشهریان گرامی است. جهت دریافت مشاوره رایگان می‌توانید با شماره زیر در تماس باشید. همچنین جهت دریافت نوبت به صورت آنلاین می‌توانید دکمه نوبت اینترنتی را لمس فرمایید:
نحوه تشخیص اختلال ADD
با توجه به مواردی که در بالا اشاره شد متوجه شدیم که اختلال add یکی از انواع بیش فعالی است که بیشتر با اختلال نقص توجه و تمرکز شناخته می‌شود. بنابراین نحوه تشخیص آن تا حد زیادی همانند ADHD است. تشخیص این اختلال به کمک مشاهده، مصاحبه با خانواده، مراقب یا معلمین و همچنین به کارگیری تست‌های استاندارد شده امکان پذیر است. برای اینکه بتوانیم تشخیص اختلال نقص توجه برای فردی بگذاریم لازم است که ۶ مورد از علائم بیان شده در بالا حداقل به مدت ۶ ماه در فرد وجود داشته باشند. مهم‌ترین تست‌های تشخیص اختلال add شامل موارد زیر است:
1- تست tova
تست tova یکی از بهترین روش‌های تشخیص اختلال بیش فعالی و نقص توجه است. این تست با اندازه‌گیری توانایی‌های مرتبط با توجه مانند توجه پایدار، تکانشگری و تغییرپذیری زمان پاسخ داده‌های عینی را ارائه می‌کند که سایر اطلاعات تشخیصی را تکمیل می‌کند. Tova معمولا بر روی رایانه انجام می‌شود و شامل یک سری محرک بصری است که معمولا به شکل حروف یا اشکال ارائه می‌شوند. در طول انجام تست یک صفحه کامپیوتر را مشاهده می‌کنید که در آن حروف یا نمادها ظاهر می‌شوند. وظیفه شما این است که وقتی حرف خاصی را می‌بینید دکمه‌ای را فشار دهید و در عین حال از فشار دادن آن برای حروف دیگر خودداری کنید. این تست زمان واکنش، ثبات پاسخ و میزان خطا را اندازه گیری می‌کند. تست tova به تنهایی نمی‌تواند اختلال add را شناسایی کند بلکه در کنار سایر شواهد به تشخیص اختلال کمک خواهد کرد.
2- تست iva-2
یکی دیگر از تست‌های شناخته شده در تشخیص اختلال نقص توجه و تمرکز تست iva-2 است. iva-2 هم یک تست کامپیوتری است که توجه دیداری و شنیداری فرد را مورد بررسی قرار خواهد داد. این تست برای افراد بالای 6 سال مناسب و قابل انجام است. تست iva-2 می‌تواند 5 نوع توجه شامل توجه مداوم، توجه انتخابی، توجه متمرکز، جابجایی توجه و توجه تجزیه شده را از نظر دیداری و شنیداری مورد بررسی قرار دهد. تست iva-2 این قابلیت را دارد که به عنوان تمرین برای درمان اختلال add هم مورد استفاده قرار بگیرد. خوشبختانه این تست در ایران هم ترجمه و اعتبارسنجی شده و در بسیاری از مراکز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3- تست qb
تست Qb یکی از معتبرترین تست‌های تشخیص اختلال نقص توجه است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای افراد از سن 6 تا 60 ساله مورد تائید قرار گرفته است. این تست کامپیوتری با اندازه‌گیری سطح فعالیت، توانایی تمرکز و کنترل تکانه شما می‌تواند ارزیابی جامع‌تری از علایم add و adhd در اختیار درمانگران قرار دهد تا برنامه درمانی مختص هر فرد را طراحی و اجرا نمایند. نحوه اجرا و تست qb شبیه tova است و از طریق ارائه محرک‌های تصویری از فرد می‌خواهد برای شکل‌های خاصی دکمه‌ای را فشار دهد و در مقابل برخی از شکل‌ها واکنشی نشان ندهد.
درمان اختلال add
درمان اختلال نقص توجه باید از همان ابتدای تشخیص شروع شود. چرا که با بالاتر رفتن سن امکان تاثیر گذاری درمان‌ها کاهش پیدا می‌کند و درمان طولانی‌تر خواهد شد. از طرفی دیگر add مانند بسیاری دیگر از اختلال‌ها یک اختلال واحد و یکسان نیست. در نتیجه درمان آن بسته به فرد ممکن است متفاوت باشد. مهم‌ترین درمان‌هایی که برای اختلال add کاربرد دارند شامل موارد زیر است:
1- دارودرمانی
در بسیاری از موارد اختلال add به کمک دارو قابل درمان و کنترل است. به این معنا که تا زمانی که فرد دارو را مصرف می‌کند، اختلالی را تجربه نمی‌کند. اما به محض قطع کردن داروها اختلال دوباره عود پیدا می‌کند. البته در برخی از موارد ممکن است بتوان تحت نظر روانپزشک به مرورو زمان داروها را کم و به تدریج آن‌ها را حذف کرد. برخی از داروها مانند ریتالین، نسترا، اکوازیم، دکسدرین و اتوموکستین (استراترا) برخی از داروهایی هستند که ممکن است به بهبودی فرد کمک کنند.
البته نباید داروها را سرخود مصرف کرد، بلکه باید تحت نظارت و با تجویز روانپزشک این کار انجام شود.
2- روانشناسی
روانشناسی کودکان می‌تواند نقشی اساسی در درمان اختلال نقص توجه ایفا کند. روانشناسان راهبردهایی را به فرد آموزش می‌دهند که به کمک آن‌ها می‌تواند خودتنظیمی بیشتری داشته باشد و به مرور زمان کنترل توجه و تمرکز خود را در دست بگیرد. روش‌های روانشناسی بیشتر مبتنی بر CBT، رفتاردرمانی و خودشناسی هستند. علاوه بر آن روانشناسان با خانواده و اعضای مدرسه فرد همکاری خواهند داشت تا بهترین درمان ممکن را برای فرد پیاده سازی کنند.
3- کاردرمانی
یکی دیگر از روش‌های درمانی که می‌تواند به درمان اختلال add کمک کند، کاردرمانی است. کاردرمانی علاوه بر مشاهده فرد در کلینیک تلاش می‌کند که فرد را در محیط خانه و مدرسه هم مورد بررسی قرار دهد. به همین دلیل دید کل‌نگرتری به موضوع دارند. برای نمونه ممکن است برای حذف عوامل حواس پرتی تغییراتی در محیط خانه یا کلاس درس اجرا کنند. علاوه بر آن کاردرمانی می‌تواند از منظرهای گوناگون این اختلال را مورد بررسی قرار دهد. برای نمونه ممکن است فرد اختلال پردازش حسی داشته باشد. در این حالت کاردرمانی به کمک یکپارچگی حسی برای رفع مشکل تلاش خواهد کرد. مهم‌ترین تکنیک‌های کاردرمانی در درمان اختلال add شامل: بازی درمانی، یکپارچگی حسی، کاردرمانی درکی حرکتی، رفتاردرمانی، گروه درمانی و CBT است.
سخن پایانی
اختلال add یکی از انواع adhd است که تکانشگری در فرد دیده نمیشود. اما فرد در حفظ توجه و تمرکز خود دچار اختلال شده است. در این حالت بسیاری از افراد ممکن است در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی مانند انجام تکالیف یا وظایف شغلی دچار مشکل شوند. از طریق انجام تست‌های استاندارد شده می‌توان برای فردی تشخیص add گذاشت یا آن را رد کرد. علاوه بر آن درمان این اختلال به کمک روش‌های مختلف مانند دارودرمانی، مشاوره و کاردرمانی امکان پذیر خواهد بود.
در این نوشته کلینیک جامع توانبخشی ایران به تلاش کردیم که اطلاعات مفیدی در مورد اختلال add در اختیار شما کاربران گرامی قرار دهیم. می‌توانید از طریق لینک زیر سوالات خود را با ما در میان بگذارید تا همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به شما پاسخ بدهند.
گزارش