فلج مغزی و سندرم داون | شباهت ها و تفاوت ها
- توضیحات
فلج مغزی و سندرم داون دو اختلال بسیار متفاوت هستند که هر دو در اوایل زندگی کودکان رخ می دهند. اگرچه نادر است، ولی ممکن است برخی از کودکان هر دوی این اختلالات را با هم داشته باشند.
در مطلب زیر، به مقایسه فلج مغزی و سندرم داون خواهیم پرداخت تا با تفاوت های بین این دو ناتوانی رشدی و تکاملی آشنا شوید.
فلج مغزی و سندرم داون هر دو از اختلالاتی هستند که به صورت مادام العمر کودکان را تحت تاثیر قرار می دهند و ممکن است کودکی با هر دوی این اختلالات به دنیا بیاید. کودکان دارای هر یک از این اختلالات با چالش هایی از جمله مشکلات و ناتوانی های جسمی، مشکلات سلامت روانی و عاطفی، مشکلات ذهنی و شناختی و انزوای اجتماعی مواجه هستند. مداخلات درمانی زودهنگام و مراقبت های مادام‌العمر مناسب می تواند کیفیت زندگی کودکان مبتلا به یکی یا هر دوی این اختلالات را بهبود بخشد.
سی پی یا فلج مغزی به چه معناست؟
سی پی یا فلج مغزی یک اختلال عصبی می باشد؛به این معنی که از مغز شروع شده و سیستم عصبی کودک را درگیر می کند. فلج مغزی در درجه اول به صورت اختلال در حرکت و تون عضلانی ظاهر می شود و می تواند عوارض و علائم گسترده ای را از خفیف تا شدید و ناتوان کننده برای کودک ایجاد کند. آسیب مغزی یا اختلال در رشد و تکامل طبیعی مغز کودک که در رحم مادر و یا در حین زایمان و تولد و یا اندکی پس از تولد رخ می دهد باعث ایجاد فلج مغزی می شود.
علائم مشخصه فلج مغزی عبارتند از:
* تون عضلانی بسیار بالا یا پایین
* عضلات سفت و اسپاستیک
* هماهنگی ضعیف در عضلات
* حرکات آهسته و انقباض در عضلات
* مشکل در راه رفتن
* مشکل در صحبت کردن و بلع
* تشنج
سندرم داون به چه معناست؟
سندرم یک ناتوانی مادرزادی کروموزومی می باشد. کروموزوم ها را می توان به بسته هایی که حامل ژن ها در سلول های بدن هستند، تشبیه کرد. اکثر افراد دارای ۲۳ جفت کروموزوم و در مجموع ۴۶ کروموزوم هستند. سندرم داون زمانی ایجاد می شود که کودک در رحم مادر با یک نسخه اضافی از کروموزوم ۲۱ رشد کرده و در مجموع کودک دارای سه کروموزوم از این کروموزوم خاص می شود. به همین دلیل است که این بیماری به عنوان تریزومی ۲۱ نیز شناخته می شود. این کروموزوم اضافی باعث تاخیر در رشد و تکامل کودک شده و همچنین سبب ایجاد تمام ویژگی هایی می شود که در کودکان و بزرگسالان دارای سندرم داون مشاهده می شود.
برخی از ویژگی های ظاهری که در افراد سندرم داون وجود دارند، عبارتند از:
* صورت صاف و پهن(خصوصا پل بینی پهن)
* چشمان بادامی شکل و متمایل به بالا
* داشتن خط سراسری که از کل کف دست می گذرد
* قد و قامت کوتاه
* دستان، گوش ها و پاهای کوچک
یکی از قدیمی ترین موسسات توانبخشی کودکان سندرم داون و فلج مغزی مرکز جامع توانبخشی ایران است جهت اخذ نوبت برای خدمات توانبخشی در این زمینه با ما تماس بگیرید
هر مورد از سندرم داون منحصر به فرد است و توانایی ها و محدودیت های متفاوتی دارد، اما این موارد برخی از شایع ترین عوارض سندرم داون هستند:
* تون عضلانی پایین و ضعف و شلی در مفاصل
* مشکلات شنوایی * از دست دادن شنوایی
* مشکلات مادرزادی در قلب
* مشکلات و بیماری های چشم
* آپنه خواب
* ضریب هوشی پایین تر از حد متوسط
* عفونت های مکرر در گوش
بر طبق طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، در ایلات متحده آمریکا، از هر ۷۰۰ نوزاد متولد شده تقریباً یک نوزاد با سندرم داون متولد می شود. اگرچه تاکنون علت به دست آوردن یک کروموزوم اضافی ناشناخته است، ولی سن مادر یک عامل خطر مهم برای تولد کودکی با سندرم داون می باشد و هر چه سن مادر بیشتر باشد، خطر تولد نوزادی با سندرم داون نیز بیشتر خواهد بود. در گذشته به دلیل وجود بسیاری از عوارض و مشکلات بالقوه سلامتی در کودکان سندرم داون، طول عمر آنها کم بود. امروزه با پیشرفت علم پزشکی و روش های جدید درمانی، میانگین طول عمر افراد سندرم داون نزدیک به طول عمر متوسط جامعه می باشد.
با این حال، در نظر داشتن این نکته بسیار اهمیت دارد که هر کودکی سندرم داون را به شکل متفاوتی تجربه می کند. بنابراین کودکان می توانند همه، برخی یا هیچ کدام از خصوصیات عنوان شده را داشته باشند. برخلاف سندرم داون، فلج مغزی لزوماً ویژگی های فیزیکی خاصی را برای کودکان ایجاد نمی کند. فلج مغزی عمدتا بر تون عضلانی کودکان تأثیر می گذارد.
تا حدود ۸۰ درصد از کودکان فلج مغزی تون عضلانی بالا (هیپرتونی hypertonia) را تجربه می کنند؛ در حالی که ۲۰ درصد باقیمانده تون عضلانی پایین (هیپوتونی hypotonia) یا نوسانات بین این تون عضلانی را تجربه می کنند.
بنابراین، کودکان فلج مغزی ممکن است با الگوهای غیرطبیعی راه بروند، وضعیت بدنی نامناسبی داشته باشند، در تعادل و هماهنگی بدنی مشکل داشته و یا به طور کلی قادر به راه رفتن نباشند.
با یک اختراع جدید و شگفت انگیز به نام گیت پلیت برای کمک به تعادل کودکان سی پی آشنا شوید
احتمال راه افتادن کودک سی پی خود را پیش بینی کنید
علل ایجاد فلج مغزی و سندرم داون:
هنگامی که کودکی با کروموزوم ۲۱ اضافی متولد شود، به سندرم داون مبتلا خواهد شد. اکثر کودکان با ۴۶ کروموزوم به دنیا می آیند، اما کودکان دارای سندرم داون دارای ۴۷ کروموزوم هستند. این کروموزوم اضافی بر رشد و تکامل فیزیکی و شناختی کودکان تأثیر می گذارد. فلج مغزی یک اختلال عصبی و سندرم داون یک بیماری ژنتیکی می باشد.
سی پی در اثر آسیب به مغز قبل، در هنگام و یا اندکی پس از تولد کودک ایجاد می شود؛ در حالی که سندرم داون به دلیل تقسیم سلولی غیرطبیعی ایجاد خواهد شد. در حالی که عوامل خارجی (تروما به سر، مشکلات زایمان و غیره) می توانند باعث ایجاد فلج مغزی شوند، ولی سندرم داون به شدت توسط ژنتیک تعیین می شود.
در صورت تمایل به کسب اطلاعات مفصل در مورد فلج مغزی اینجا کلیک کنید
مشکلات ذهنی حاصل از سی پی و سندرم داون
مشکلات و اختلالات ذهنی کودکان فلج مغزی یک مشکل شایع می باشد؛ اما ارتباط مستقیمی با سی پی ندارد. در واقع فلج مغزی کاملاً یک ناتوانی و اختلال حرکتی می باشد؛ به این معنی که فقط به طور مستقیم بر حرکت تأثیر می گذارد.با این حال باورهای غلطی در مورد فلج مغزی وجود دارد، شیوع مشکلات و اختلالات ذهنی در کودکان سی پی در حدود ۵۰ درصد است
در مقابل، هر کودکی که سندرم داون داشته باشد تا حدودی دچار مشکلات و اختلالات ذهنی خواهد شد. اکثر کودکان سندرم داون دارای مشکلات ذهنی خفیف تا متوسط هستند، ولی می توانند از یک زندگی سازنده و هدفمند برخوردار شوند. به دلیل ناتوانی های ذهنی، نوزادان و کودکان مبتلا به سندرم داون اغلب در مهارت هایی مانند راه رفتن و صحبت کردن دچار تاخیر رشدی و تکاملی می شوند. البته این بدان معنا نیست که این کودکان قادر به یادگیری نیستند؛ بلکه آنها فقط به زمان بیشتری برای یادگیری نیاز دارند.
میزان شیوع فلج مغزی در مقایسه با سندرم داون در کودکان:
در ایالات متحده آمریکا، از هر ۷۰۰ نوزاد متولد شده، ۱ نوزاد با سندرم داون متولد شده و از هر ۱۰۰۰ نوزاد متولد شده، ۲ تا ۳ نوزاد دچار فلج مغزی می شوند. شانس تولد کودک دارای فلج مغزی یا سندرم داون در زنان بالای ۳۵ سال افزایش می یابد. با این وجود، باید توجه داشت که فقط به این دلیل که سن شما زیر ۳۵ سال است به این معنی نیست که کودکی با سندرم داون و یا فلج مغزی به دنیا نمی آورید. تقریبا ۸۰ درصد از نوزادان سندرم داون توسط زنان زیر ۳۵ سال متولد می شوند؛ و این امر صرفاً به این دلیل است که تعداد بیشتری از زنان زیر ۳۵ سال باردار می شوند.
مشکلات سلامتی مرتبط با فلج مغزی و سندرم داون:
معمولاً مشکلات سلامتی که در کودکان سندرم داون تجربه و مشاهده شده است شامل اختلالات شنوایی، مشکلات بینایی، آپنه خواب و مشکلات قلبی می باشد. اختلالات شنوایی، مشکلات بینایی، و آپنه خواب از مشکلات شایع فلج مغزی نیز هستند. در حالی که به طور کلی طول عمر افراد تحت تاثیر فلج مغزی قرار نمی گیرد( مگر تحت شرایط خاصی)، ولی افراد سندرم داون طول عمری در حدود ۶۰ سال دارند. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده است که حدود ۵۰ درصد از افراد مبتلا به سندرم داون با افزایش سن دچار زوال عقل (dementia) می شوند.
فلج مغزی و سندرم داون چه شباهت هایی دارند؟
هم سندرم داون و هم فلج مغزی اختلالاتی هستند که هنگامی که کودک در رحم مادر است و یا نزدیک به تولد کودک رخ می دهند. هیچ درمان قطعی برای آنها وجود ندارد؛ اما هر دوی آنها را می توان با مداخلات درمانی زودهنگام و مناسب جسمی، ذهنی، روانی و آموزش های مناسب مدیریت کرده و بهبود بخشید.
درمان‌های پزشکی و دارویی می توانند علائم هر یک از این اختلالات را مدیریت می‌کنند؛ مانند مصرف داروهای ضد تشنج برای کودکان فلج مغزی و یا انجام جراحی برای رفع مشکلات قلبی در کودکان سندرم داون. به احتمال زیاد، کودکان دارای هر یک از این دو اختلال با درجاتی از ناتوانی و مشکلات جسمی و معمولاً با مشکلاتی در تون عضلانی مواجه هستند. علاوه بر این، ممکن است کودکان سی پی در تعادل و گاها در حرکات اسپاستیک مشکل داشته باشند. برخی از کودکان سی پی نیز کلا قادر به راه رفتن نیستند.
عموما کودکان سندرم داون نسبت به کودکانی که فلج مغزی متوسط تا شدید دارند، از نظر جسمی کمتر ناتوان هستند؛ اما همچنان با مشکلات جسمی مواجه هستند. کودکان سندرم داون اکثرا تون عضلانی پایین تری نسبت به حالت معمول دارند. معمولا هر دوی این اختلالات (هم سندرم داون و هم فلج مغزی)، باعث تاخیر در رشد جسمی کودک می شوند.
فلج مغزی و سندرم داون چه تفاوت هایی دارند؟
اگرچه شباهت هایی بین سندرم داون و فلج مغزی دیده می شود اما تفاوت های بسیار کمی نیز بین آنها وجود دارد.
اولین مورد این است که دلایل ایجاد این دو اختلال کاملاً متفاوت می باشد. علل ایجاد سندرم داون ناهنجاری کروموزومی می باشد؛ در حالی که برای ایجاد فلج مغزی علل احتمالی متعددی وجود دارد که منجر به ایجاد آسیب مغزی می شود.
تقاوت دیگر این است که تنوع بیشتری در علائم و عوارض فلج مغزی از کودکی به کودک دیگر وجود دارد. علائم و عوارض فلج مغزی متفاوت است. فهرست بلندبالایی از عوارض بالقوه ای وجود دارد که یک کودک سی پی ممکن است آنها را تجربه کند؛ از جمله بیماری های گوارشی، اختلالات شنوایی، آسم، بیماری پریودنتال، بدشکلی در اندام ها پوکی استخوان،و مشکلات سیستم ایمنی ،بیماری های ریوی، سوءتغذیه و بسیاری موارد دیگر.
سندرم داون نیز ممکن است مشکلات و عوارضی را برای کودک ایجاد کند، اما فهرست آن کوتاه‌تر است. مشکلات و اختلالات ذهنی نیز در این دو اختلال تفاوت قابل توجهی با هم دارند. در حالی که برخی از کودکانی که با فلج مغزی متولد می شوند، ضریب هوشی پایین تری دارند، اما برای بیشتر آنها، فلج مغزی به هیچ وجه بر ضریب هوشی یا توانایی ذهنی تأثیر نمی گذارد. از طرف دیگر، کودکان دارای سندرم داون همگی درجاتی از ناتوانی و مشکلات ذهنی و بهره هوشی کمتر از میانگین سنی خود را دارند. همچنین، نحوه تشخیص این دو اختلال نیز متفاوت بوده و اهمیت زیادی دارد. سندرم داون را می توان به طور قطعی با ارزیابی کروموزوم های کودک تشخیص داد. حتی پزشکان می توانند آن را در دوران بارداری و قبل از تولد کودک نیز غربالگری کنند.
ولی تشخیص فلج مغزی بسیار پیچیده‌تر بوده و حتی متخصصان نیز همیشه بر روی معیارهای تشخیص توافق ندارند. گاهی اوقات فلج مغزی به عنوان گروهی از اختلالات در نظر گرفته می شود تا یک اختلال؛ زیرا به شکل های متفاوتی و با تنوع بسیار زیادی در کودکان ظاهر می شود. با وجود اینکه فلج مغزی و سندرم داون دارای ویژگی‌های مشترکی هستند، ولی کودکانی که با این اختلالات زندگی می‌کنند با چالش‌ها و مشکلات متفاوتی مواجه هستند. همه این کودکان نیاز به حمایت خانواده و مراقبان، متخصصان، درمانگران و مداخلات درمانی مناسبی دارند که به آنها در مدیریت و درمان علائمو مشکلات و همچنین دستیابی به یک زندگی رضایت بخش و با کیفیت کمک کند.
روش های مدیریت و درمان فلج مغزی و سندرم داون:
فلج مغزی و سندرم داون هر دو اختلالات مادام العمری هستند که با به کار بردن روش های مدیریت و درمانی موثر می توان آنها را درمان کرده و زندگی فعالانه و رضایت بخشی را برای کودکان ایجاد کرد. از آن جایی که هر دوی این اختلالات در اوایل زندگی کودک ایجاد می شوند، با به کار بردن روش های درمانی زودهنگام، می توان اطمینان حاصل کرد که کودکان از حمایت مناسبی برای رفع نیازهای جسمی و شناختی خود برخوردار خواهند شد.
* کاردرمانی:به جرات میتوان گفت که یکی از بهترین روش های کاهش علایم سی پی کاردرمانی است هم فلج مغزی و هم سندرم داون، می توانند باعث ایجاد تون عضلانی غیرطبیعی در کودکان شوند. یک متخصص کاردرمانی برای کودک سندرم داون ممکن است تمریناتی را در جهت بهبود وضعیت بدنی و تقویت افزایش تون عضلانی در نظر بگیرد. برای کودک فلج مغزی ممکن است تمرینات بر روی ایجاد تون عضلانی و به احتمال زیاد بر روی مدیریت تون عضلانی بالا (اسپاستیسیته) از طریق کشش یا استفاده از ارتزها متمرکز باشد. به طور کلی، جلسات کاردرمانی برای کودکان فلج مغزی و یا سندرم داون، بر تنظیم تون عضلانی در جهت بهبود تحرک و دستیابی به عملکرد مطلوب تمرکز دارد.
در جلسات کاردرمانی، کودک یاد می‌گیرد که چگونه در فعالیت‌های روزمره زندگی مانند مسواک زدن، لباس پوشیدن و غذا خوردن مستقل باشد. انجام فعالیت های روزمره باعث افزایش تحرک و ایجاد اعتماد به نفس در کودک می شود. همچنین کاردرمانگران به ایجاد هماهنگی و بهبود مهارت های حرکتی ظریف در کودکان می پردازند که معمولا این گونه مهارت ها در کودکان سندرم داون و فلج مغزی ضعیف می باشد.
* گفتاردرمانی: بسیاری از کودکان سندرم داون به دلیل تأخیرهای شناختی، در یادگیری نحوه صحبت کردن و استفاده از گفتار مشکل دارند. کودکان فلج مغزی نیز ممکن است به دلیل تونوس بالای عضلانی نتوانند عضلات دهان خود را درست کنترل کنند. علاوه بر این، داشتن مشکلات مرتبط مانند اختلالات شنوایی و بینایی در این کودکان نیز می تواند برقراری ارتباط با دیگران را برای آنها چالش برانگیزتر کند. شرکت در جلسات گفتار درمانی در فلج مغزی و گفتاردرمانی در سندرم داون می تواند به کودک در بهبود وضوح گفتار، ایجاد و افزایش واژگان، و یا یادگیری اشکال جایگزین ارتباطی مانند زبان اشاره و یا استفاده از تابلوهای ارتباطی کمک کند تا کودک بتواند به طور موثر با دیگران ارتباط برقرار کند.
آشنایی با فلج مغزی و سندرم داون:
فلج مغزی یک ناتوانی حرکتی می باشد که به دلیل آسیب به مغز در حال رشد و تکامل کودک ایجاد می شود و ممکن است همزمان با آن اختلالات و ناتوانی های ذهنی نیز در کودک ایجاد شود. سندرم داون به علت داشتن یک کروموزوم اضافی ۲۱ ایجاد شده و بر رشد فیزیکی و شناختی کودک تأثیر کودک می گذارد. در حالی که فلج مغزی و سندرم داون شباهت هایی با هم دارند، اما دو اختلال بسیار متفاوت هستند. امیدواریم این مطلب به شما در درک تفاوت های بین این دو اختلال و روش های درمانی مفید و‌موثر برای آنها کمک کرده باشد.
ترجمه توسط تیم پژوهشی کلینیک کاردرمانی مرزداران