زایمان زودرس به چه معناست؟

پزشکان ،نوزادی را که قبل از هفته سی و هفتم بارداری به دنیا می آید، را به عنوان نوزاد نارس در نظر می گیرند. ممکن است برخی از نوزادانی که نزدیک به هفته سه و هفتم بارداری به دنیا می آیند هیچ گونه عارضه

جانبی قابل توجهی را نداشته باشند، اما برخی دیگر ممکن است علائم و اختلالات مرتبط با نارس بودن را نشان دهند.
جنین در رحم مادر، هفته به هفته، در حال رشد و تکامل بیشتر است.  چنانچه نوزادی فرصت رشد کامل در رحم مادر را نداشته باشد، ممکن است دچار مشکلات مغزی شود.
این مشکلات شامل موارد زیر هستند:

* خونریزی یا هموراژی داخل بطنی (IVH):
بر طبق نظر بیمارستان کودکان لوسیل پاکارد در دانشگاه استنفورد، خونریزی داخل بطنی (IVH) اغلب در نوزادان نارس با وزن کمتر از  ۲ کیلوگرم رخ می دهد.  خونریزی داخل بطنی زمانی رخ می دهد که رگ های ظریف در مغز نوزاد نارس پاره شود. 
این پارگی سبب خونریزی و تجمع خون در داخل و یا اطراف بطن های مغز شده و می تواند به سلول های عصبی آسیب برساند. این وضعیت معمولاً با اختلالات تنفسی که به دلیل نارس بودن نوزاد ایجاد می شوند نیز همراه است.

علائم خونریزی داخل بطنی (IVH) عبارتند از:
* کم خونی یا سطوح پایین گلبول های قرمز
* برآمدگی یا تورم در ملاج
* گریه های بلند
* ضربان قلب پایین
* آپنه تنفسی
* تشنج
* مکیدن ضعیف در هنگام شیر خوردن

پزشک با در نظر گرفتن سابقه پزشکی نوزاد، انجام معاینه فیزیکی و انجام تست های تصویربرداری، خونریزی داخل بطنی (IVH) را تشخیص خواهد داد. تست های تصویرداری شامل سونوگرافی از سر نوزاد می باشد.
این سونوگرافی می تواند به تعیین میزان خونریزی در سر نوزاد کمک کند. پزشک متخصص یک "درجه بندی" را برای میزان خونریزی تعیین می کند.  هرچه میزان درجه خونریزی بالاتر باشد، احتمال آسیب بیشتر خواهد بود.
* درجه یک: خونریزی در ناحیه کوچکی از بطن های مغز رخ می دهد.
* درجه دو: خونریزی در داخل بطن های مغز رخ می دهد.
* درجه سه: میزان خونریزی به قدری زیاد است که باعث بزرگ شدن بطن ها می شود.
* درجه چهار: خونریزی نه تنها به بطن ها، بلکه به بافت های مغزی اطراف بطن ها نیز می رود.

خونریزی های درجه یک و درجه دو با علائم جدی و طولانی مدتی همراه نیستند.
ولی خونریزی های درجه سه و چهار می توانند منجر به بروز علائم طولانی مدتی برای نوزاد شوند.

متاسفانه درمان خاصی برای خونریزی داخل بطنی (IVH)، وجود ندارد؛ ولی پزشکان علائم آن را که ممکن است در نوزادان ظاهر شود، را درمان می کنند. 
به علاوه، هیچ گونه روشی نیز برای جلوگیری از بروز این بیماری وجود ندارد.

در صورتی که کودک شما به دلیل زایمان زودرس، دچار مشکلات مغزی و سایر مشکلات جسمی، رشدی و تکاملی می باشد با متخصصین کاردرمانی و گفتار درمانی مرکز جامع توانبخشی ایران همراه شوید
مرکز جامعه توانبخشی ایران با نزدیک به دو دهه تجربه در زمینه مراقبت های توانبخشی شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی تخصصی کودکان پاسخگوی نیازهای درمانی عزیزان شماست.
:جهت مشاوره و تعیین وقت با ما همراه شوید

02188242410

نوبت   اینترنتی

* لکومالاسی اطراف بطنی (PVL):
لکومالاسی اطراف بطنی که به عنوان (PVL) نیز شناخته می شود، یک بیماری مرتبط با مغز است که ارتباط نزدیکی با نوزادان نارس دارد. بر طبق نظر بیمارستان کودکان بوستون، لکومالاسی اطراف بطنی (PVL)، دومین عارضه شایع سیستم عصبی در نوزادان نارس می باشد.

لکومالاسی اطراف بطنی (PVL) وضعیتی است که باعث آسیب به اعصاب مغز که مسئول کنترل حرکات هستند، می شود.
علائم این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:
* حرکات ناهمانگ و عضلات اسپاستیک
* عضلاتی که در برابر حرکت مقاوم هستند
* عضلات سفت
* ضعف در عضلات
نوزادانی که با لکومالاسی اطراف بطنی (PVL) متولد می شوند بیشتر در معرض خطر  ابتلا به فلج مغزی و تاخیر در رشد و تکامل هستند. 
به علاوه لکومالاسی اطراف بطنی (PVL) می تواند همراه با خونریزی داخل بطنی (IVH) نیز رخ دهد. پزشکان دقیقاً نمی دانند که چرا لکومالاسی اطراف بطنی (PVL) رخ می دهد. با این حال، آنها می دانند که (PVL) به ناحیه ای از مغز به نام ماده سفید آسیب می رساند و این ناحیه از مغز آسیب پذیر می باشد.

نوزادانی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به (PVL) هستند شامل نوزادانی هستند که تحت شرایط زیر متولد شده اند:

* نوزادانی که قبل از ۳۰ هفتگی متولد شده اند.
* مادرانی که دچار پارگی زودرس کیسه آب شده اند.
* مادرانی که دچار عفونت در داخل رحم شده اند.

پزشکان، لکومالاسی اطراف بطنی (PVL) را از طریق بررسی سابقه پزشکی نوزاد، معاینه فیزیکی و تست های تصویربرداری تشخیص می دهند. تست های تصویر داری شامل اولتراسوند جمجمه و ام آر ای (MRI) می باشد. اگرچه هیچ گونه روش درمانی خاصی برای (PVL) وجود ندارد، ولی پزشکان مراجعه به متخصصان کاردرمانی را برای بررسی و رفع مشکلات جسمی و یا رشدی و تکاملی کودک شما توصیه می کنند.


* فلج مغزی:
نوزادان نارس و کم وزن با خطر بیشتری برای ابتلا به فلج مغزی رو به رو هستند.

فلج مغزی باعث ایجاد حرکات و تون عضلانی غیر طبیعی و تغییر وضعیت بدنی (posture) در کودک می شود.

از مطلب زیر دیدن فرمایید:
انواع فرم غلط در حالت بدن کودکان فلج مغزی + راهکار
‏

علائم فلج مغزی می توانند از خفیف تا شدید متفاوت باشد.

از مطلب زیر هم دیدن فرمایید:

آیا فلج مغزی خفیف نگران کننده است؟
‏
علائم فلج مغزی عبارتند از:
* وضعیت بدنی (posture) غیر طبیعی
* دامنه حرکتی کودک تحت تاثیر قرار می گیرد
* مشکلات در بلع
* شلی و یا سفتی عضلات
* حرکات نامنظم و لرزشی
* عدم تعادل عضلانی
* لرزش
* الگوی راه رفتن غیرطبیعی و ناپایدار

پزشکان علت دقیق ایجاد فلج مغزی را نمی دانند.  ولی هرچه نوزادی زودتر به دنیا بیاید، خطر ایجاد فلج مغزی در او بیشتر خواهد بود.

از مطلب کامل زیر که در مورد ارتباط فلج مغزی و نارس بودن نوزاد نوشته شده دیدن فرمایید:
فلج مغزی در نوزادان نارس
‏
پزشکان، فلج مغزی را از طریق معاینه فیزیکی، شنیدن علائم و نشانه‌های کودک و در نظر گرفتن سابقه پزشکی او تشخیص می‌دهند. تست های تصویربرداری نیز می توانند ناهنجاری های مغز کودک را نشان دهند. 
به عنوان مثال می توان به MRI، سونوگرافی جمجمه و سی تی اسکن اشاره کرد. همچنین ممکن است پزشک، نوار مغز را برای بررسی فعالیت های مغز و احتمال وقوع تشنج در کودک بررسی کند.
روش های درمانی فلج مغزی می توانند شامل موارد زیر باشد:
* کاردرمانی
* فیزیوتراپی
* گفتاردرمانی
* مصرف داروهای مناسب برای کاهش اسپاستیسیته عضلانی

از مطلب مفید زیر هم دیدن فرمایید:
کاردرمانی فلج مغزی (سی پی) + تمرینات ویژه
‏

در برخی موارد ممکن است کودک برای بهبود دامنه حرکتی به جراحی های ارتوپدی نیز نیاز داشته باشد.


* هیدورسفالی:
هیدروسفالی وضعیتی است که در آن مایعات اضافی در مغز کودک جمع می شود. هیدروسفالی در اثر تجمع غیرطبیعی مایع مغزی نخاعی در حفره های مغز که بطن نامیده می شوند ایجاد می شود و فشار بر روی بافت مغز را افزایش می دهد. هیدروسفالی می تواند به عنوان عارضه ای از خونریزی داخل بطنی (IVH) نیز رخ دهد.
همچنین هیدروسفالی ممکن است هم در نوزادان نارس و هم در نوزادان کامل ایجاد شود و بدون ارتباط با (IVH) نیز رخ دهد.  ولی با این وجود، اغلب علت دقیق ایجاد هیدروسفالی شناخته شده نیست.
علائم هیدروسفالی می تواند بر اساس شدت بیماری متفاوت باشد. 

نمونه هایی از این علائم عبارتند از:
* چشمانی که به پایین نگاه می کنند( عنبیه چشم به سمت پایین)
* تحریک پذیری
* اندازه سر کودک بزرگتر از حد معمول
* بزرگ شدن سریع سر
* تشنج
* خواب آلودگی
* استفراغ

پزشکان متخصص با استفاده از تست های تصویربرداری، هیدروسفالی را تشخیص می دهند.  این تست ها شامل سی تی اسکن، MRI و یا سونوگرافی جمجمه است. درمان هیدروسفالی شامل قرار دادن شنت است که به انتقال مایع اضافی از مغز به قسمت دیگری از بدن کمک می کند. برخی از بیماران مبتلا به هیدروسفالی نیاز به یک روش جراحی به نام ونتریکولوستومی دارند.
این روش جراحی، یک روش جایگزین برای دور کردن مایع مغزی نخاعی اضافی (CSF) از مغز می باشد.

آیا می توان از بروز مشکلات مغزی در نوزادان نارس کرد؟

متاسفانه همیشه راه هایی موثری برای جلوگیری از تولد نوزاد نارس وجود ندارد. ویزیت های منظم قبل از تولد کودک با پزشک متخصص زنان می تواند به شما کمک کند تا هم سلامت خود و هم سلامت کودکتان کنترل شود. پزشک متخصص می بایست شما را از نظر مشکلاتی مانند پره اکلامپسی و عفونت هایی که می توانند منجر به زایمان زودرس شوند، تحت نظر داشته باشد.
اقدامات دیگری که می توانید برای جلوگیری از زایمان زودرس در دوران بارداری انجام دهید عبارتند از:
* از استعمال دخانیات، نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر خودداری کنید.
* واکسن آنفولانزا بزنید که می تواند خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهد.
* استرس خود را تا حد امکان پایین نگه دارید.
* با رعایت نکات بهداشتی مناسب خود را در برابر عفونت محافظت کنید.
* از خوردن گوشت و یا ماهی خام خودداری کنید.
* در دوران بارداری تلاش کنید تغذیه خوبی داشته و وزن مناسبی داشته باشید.

چنانچه در گذشته نوزاد نارسی را  به دنیا آورده اید و یا اگر سایر عوامل خطرزای زایمان زودرس را دارید، ممکن است نیاز به مراجعه به یک متخصص به نام پریناتولوژیست داشته باشید. پریناتولوژیست در کنترل بارداری های پرخطر و مراقبت از مادر و جنین تخصص داشته و معمولاً در طول بارداری، شما و جنینتان را با دقت و مراقبت بیشتری تحت نظر دارد.

از مطلب زیر دیدن فرمایید:
زایمان زودرس چیست و راههای پیشگیری از آن کدامند؟

ترجمه توسط تیم پژوهشی کلینیک کاردرمانی مرزداران