کاردرمانی در صافی کف پا
- توضیحات
پا در مقایسه با سایر بخش های بدن انسان تغییرات ساختاری بیشتری را از خود نشان میدهد و یکی از مهمترین ویژگی های پا ارتفاع قوس طولی داخلی به هنگام تحمل وزن میباشد .
صافی کف پا به عارضه ای میگویند که در ان قوس طولی داخلی پا کاهش یا از بین برود.افراد دارای صافی کف پا دچار بسیاری از ناهنجاری ها در پا و مچ و همچنین راه رفتن غیر طبیعی میشوند. یکی از مشکلات افراد دارای صافی کف پا خستگی زودرس در راه رفتن و ایستادن میباشد.
قوس کف پا معمولا بین سنین ۳ تا ۶ سالگی ایجاد میشود و با کسب مهارت های حرکتی و تعادل بهبود می‌یابد. با این حال، در برخی از کودکان، قوس کف پا رشد نکرده و ممکن است باعث سفتی عضلات ساق پا، حرکت بیش از حد در رباط های پا و مچ پا و ثبات ضعیف در سایر نواحی، مانند اطراف زانو و باسن شود. عوامل مادرزادی ، سفتی عضلات، ساختار استخوانی غیر طبیعی، شلی رباط و..... میتواند منجر به صافی کف پا شود.
صافی کف پا در کودکان
اکثر کودکان بین ۱ تا ۵ سال دچار صافی کف پا هستند،که البته این بخشی از فرایند رشد طبیعی پاهای آنها است، و بیش از ۹۵ %از این کودکان در حین رشد صاحب قوس کف پایی طبیعی میشوند. اما ۵ %دیگر همچنان به صافی کف پا مبتلا خواهند بود. در اکثر موارد علت صافی کف پا، سست بودن اتصالات مفصلی میان استخوانهای مچ پا است. در این وضعیت رباط هایی که استخوانها را در کنار هم نگه میدارند شل بوده و هنگامی که کودک وزنش روی پایش قرار میدهد کشیده میشوند. همزمان که آنها رشد کرده و شروع به راه رفتن میکنند، بافتهای نرم موجود در کف پایشان هم سفت میشوند، که این باعث میشود قوس کف پا به تدریج شکل بگیرد.
هنگامی که یک کودک مبتلا به صافی کف پا میایستد، قوس کف پایش ناپدید میشود. اما در هنگام نشستن یا زمانی که کودک روی نوک پنجه هایش میایستد، قوس کف پا دوباره ظاهر میشود. معمولا والدین یا سایر اعضا خانواده نگران این هستند که مبادا پایین بودن غیرطبیعی ارتفاع قوس کف پای کودک یا عدم وجود آن منجر به ایجاد بدشکلی یا معلولیت های دائمی در او شود، که البته در اغلب موارد این نگرانیها بی مورد است.
علائم صافی کف پا در کودکان
اگرچه این ناهنجاری اغلب بدون علامت است و هیچ نگرانی وجود ندارد. با این حال شایع ترین نشانه های آن در کودکان عبارتند از:
1-تغییر در راه رفتن
2-حساسیت و یا گرفتگی به ویژه در قسمت پایینی پا
3-پاشنه‌هایی که به بیرون خم میشوند
4-درد و ناراحتی هنگام قدم برداشتن
درمان صافی کف پا:
قوس کف پا باید تا قبل از ۵ سالگی در کودکان شکل بگیرد، در صورت عدم شکل گیری قوس پا و مشاهده تغییر در راه رفتن، درمان کودکان آغاز می شود. مهمترین روش هایی که می تواند به بهبود درمان این ناهنجاری کمک کند، عبارتند از
درمان های غیر جراحی (استفاده از کفش مخصوص، کاردرمانی و فیزیوتراپی)
درمان با جراحی
به طورکلی در اکثر کودکان مبتلا به این ناهنجاری، درمان های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی همچنین استفاده از کفش مخصوص نتیجه بخش است. درمان جراحی در کودکان توصیه نمی شود و تنها در موارد نادر به دلیل عدم درمان کودک قبل از ورود به مدرسه (در سنین بزرگسالی) انجام می گردد. جراحی صافی کف پا در کودکان معمولا پس از عدم پاسخ به درمان های غیر جراحی و مشاهده علائمی مانند درد شدید (به ویژه به هنگام راه رفتن و ایستادن)، عدم راه رفتن صحیح، و زمین خوردن مکرر، بعد از ۵ سالگی توصیه می شود
اصلاح ناهنجاری های مفاصل در کودکان خصوصا مشکلات صافی کف پا و انحراف مچ پا یکی از زمینه های اصلی متخصصین کاردرمانی و فیزیوتراپی موسسه ی توانبخشی ایران میباشد. مرکز جامع توانبخشی ایران با دو شعبه ی فعال در مرکز و غرب تهران ، افتخار همراهی با شما عزیزان را از طریق روش های زیر دارد:
اهداف کاردرمانی در کودکان دارای صافی کف پا:
عدم وجود ناهنجاری از جمله صافی کف پا میتواند باعث بهبود تعادل و همچنین عدم وجود درد در هنگام راه رفتن و ایستادن در کودکان و بزرگسالان شود. وجود صافی کف پا میتواند منجر به کمردرد ، درد و خستگی در راه رفتن و ایستادن و ..... شود. همچنین این ناهنجاری میتواند منجر به عدم استقلال در فعالیت های روزانه یا فعالیت هایی که نیازمند راه رفتن و ایستادن طولانی مدت میباشند،شود. هدف از کاردرمانی در این بیماران این است که از حداکثر توانایی خود برای مشارکت در فعالیت های روزانه استفاده کنند همچنین در راه رفتن و یا ایستادن طولانی مدت دچار خستگی و درد نشوند. کاردرمانی میتواند به کودک شما کمک کند که با وجود محدودیت های به وجود امده ناشی از صافی کف پا ، کودک بتواند فعالیت های روزانه ی خود را به بهترین نحو انجام دهد . هم چنین کاردرمانی با تقویت عضلات ضعیف شده و تمرینات تعادلی میتواند بر کیفیت راه رفتن و ایستادن و اصلاح ناهنجاری صافی کف پا کمک کند.
ارزیابی کاردرمانی:
اولین قدم بعد از مراجعه ی شما به کاردرمانی، ارزیابی کودک و همچنین تشخیص نوع صافی کف پا و بررسی وجود درد یا خستگی در راه رفتن در بیمار میباشد همچنین سایر ناهنجاری ها مثل تغییر شکل مچ پا ، تغییر شکل زانو و .... از مواردی میباشد که کاردرمانگر باید بررسی کند و اگر لازم باشد اسکن کف پا یا سایر روش های تشخیصی را بکار میگیرد.
ارزیابی اصولی به شما و درمانگر کمک میکند:
- توانایی ها و محدودیت های ناشی از این عارضه را درک کنید
- نیاز به سایر خدمات توانبخشی یا پزشکی را متوجه شوید
- اهداف درمانی و زمانبندی رسیدن به اهداف را درک کنید
- مشکل اصلی کودک و راه های درمان انرا بشناسید
روش های کاردرمانی برای اصلاح صافی کف پا:
اگر کودک شما هنگام راه رفتن یا دویدن احساس درد در ناحیه پا یا لگن دارد و خیلی زود خسته میشود ،ممکن است دارای صافی کف پا باشد و کاردرمانی با انجام روش های زیر میتواند در اصلاح ان کمک کند:
- کشش برای رفع کوتاهی عضلات
- تمرینات تعادلی ایستا و پویا
- فعالیت های کاربردی تفریحی برای اصلاح صافی کف پا
- تمرینات تقویتی برای عضلات ضعیف شده
- مشاوره در مورد کفش،کفی یا سایرموارد برای کمک به بهبود کودک شما
اصلاحات خاص در فعالیت های روزانه یا محیط زندگی و شغل:
با توجه به ناهنجاری صافی کف پا و تاثیراتی که در تعادل و راه رفتن و ایستادن فرد دارد ، با مشورت کاردرمان خود ممکن است نیاز به اصلاح محیط کار یا زندگی خود باشید تا بهترین کیفیت ممکن در فعالیت های روزانه ی خود را داشته باشید .
چه زمانی باید برای درمان پزشکی اقدام کرد؟
اگرچه اغلب کودکان دارای کف پای صاف هستند که به مروز زمان اصلاح می شود، اما توصیه می شود در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
کودکانی که بیش از ۵ سال سن داشته و قوس کف پا در آن ها ایجاد نشده است.
کف پای کودک صاف و با درد و سفتی همراه باشد.
در صورتی که قوس پا از بین رفته و کف پا پهن و بزرگ باشد.
کودک به هنگام راه رفتن راحت نبوده و به مکرر به زمین می خورد.
شانه های نامتعادل یا انحراف ستون فقرات در کودک دیده می شود.
تمرینات کاردرمانی برای اصلاح صافی کف پا:
- ماساژ چرخشی با توپ تنیس: برای انجام این تمرین کودک باید در حالت نشسته یا ایستاده قرار بگیرد و کمر خود را صاف قرار داده و یکی توپ تنیس را کف پای خود قرار دهد و انرا از پنجه تا پاشنه ی پای خود حرکت دهد.
- جمع کردن حوله با پا: کودک در حالت نشسته قرار بگیرد و یک حوله در مقابلش باشد سپس با جمع کردن و باز کردن انگشتان پا حوله را برداشته و دوباره سر جایش قرار دهد .
- بالا اوردن پنجه ی پا در حالتی گه پاشنه ی پا روی زمین است(dorsi flexion):
کودک در حالت نشسته یا ایستاده باشد سپش پاشنه ی پایش را روی زمین قرار دهد و پنجی پا را از زمین بلند گند و پایین بیاورد
- حرکت انگشت شست در جهات مختلف: کودک در حالت نشسته قرار بگیرد و شست پایش را در جهت بالا و پایین و طرفین حرکت دهید.
- جدا کردن انگشتان پا: انجام این حرکت میتواند کنترل عضلات پا را بهبود بخشد و نحوه ی انجام ان به این صورت هست که کودک باید انگشتان پا را تا جایی که میتواند از هم باز کند .
- برداشتن تیله و مهره با انگشتان:
انجام این حرکت میتواند قدرت عضلات پا و انگشتان را افزایش دهد و برای انجام این حرکت کودک باید در حالت نشسته قرار بگیرد سپس با انگشتان با مهره ها را بردارد و داخل ظرف قرار دهد.
- حرکت انگشتان پا: برای انجام این حرکت کودک باید در حالت نشسته قرار بگیرد و انگشت شست خود را به بالا و سایر انگشتان را به سمت پایین حرکت دهد.
- راه رفتن رو پنجه: راه رفتن نوک پنجه یک تمرین بسیار مفید برای درمان صافی کف پا است. انجام این تمرین در ابتدا ممکن است سخت باشد و به همین دلیل در اوایل انجام این تمرین باید بسیار هوشیار باشید و یا از فرد دیگری برای حفظ تعادل کمک بگیرید. راه رفتن نوک پنجه را با کفش شروع کرده و پس از حرفه‌ای شدن با پای برهنه آن را انجام دهید. این تمرین برای تقویت رباط‌ها و عضلات پا، مچ پا و ساق پا فوق العاده بوده و به بهبود تعادل فرد نیز کمک میکند.
- راه رفتن روی پاشنه: ایستادن و راه رفتن روی پاشنه از تمرینات موثر برای اصلاح صافی کف پا و همچنین تقویت مچ پا و بهبود تعادل فرد میباشد.
- راه رفتن روی لبه خارجی پا
- ایستادن روی لبه ی خارجی پا
- کشش عضله ی پشت ساق: مقابل دیوار ایستاده و دستان خود را به دیوار بگیرید سپس یک پای خود را جلوتر و پای دیگر را عقب تر قرار دهید و سعی کنید وزن خود را روی پای جلویی بندازید تا احساس کشش در پای عقب تر کنید
- کشش تاندون اشیل: روبروی دیوار بایستید و دستان خود را به دیوار گرفته و یک پای خود را جلوتر و پای دیگر را عقب قرار دهید سپس زانوی پای عقب را خم کنید تا جایی که در قسمت تاندون اشیل احساس درد کنید.
سخن اخر:
صافی کف پا از جمله مهمترین و شایع ترین ناهنجاری ها در کودکان و بزرگسالان میباشد که میتواند تاثیرات منفی در راه رفتن، ایستادن، کیفیت فعالیت های روزانه، خستگی و درد در هنگام راه رفتن و ایستادن طولانی مدت و ..... ایجاد کند . کاردرمانی و همچنین استفاده از خدمات ارتوپدی فنی مثل کفی های طبی یا کفش های مخصوص از جمله مهمترین روش های درمان صافی کفی پا در کودکان و بزرگسالان میباشد.