اکثر افراد مبتلا به صرع برای جلوگیری از تشنج دارو مصرف می کنند. بر طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها، از بین هر سه نفر، این داروها بر روی دو نفر مفید هستند.

چنانچه داروهای تجویزی موثر واقع نشوند، تغییرات در رژیم غذایی نیز ممکن است از بروز تشنج در برخی از افراد جلوگیری کند یا میزان آن را کاهش دهد.

" رژیم های غذایی ضد تشنج " استفاده از رژیم های غذایی برای جلوگیری از فعالیت های تشنجی می باشد. برخی از رژیم‌های غذایی ضد تشنج، مانند رژیم کتوژنیک، برنامه‌های غذایی پروتئینی با چربی بالا، کربوهیدرات کم و کنترل‌شده هستند که نحوه استفاده بدن از انرژی را تغییر می‌دهند. در مورد رژیم کتوژنیک (کتو)، می توان گفت که این شیوه غذا خوردن باعث می شود بدن ماده ای به نام اسید دکانوئیک تولید کند. مطالعات اخیر نشان داده است که این ماده فعالیت تشنجی را کاهش می دهد.
اگرچه این رژیم‌ها ممکن است تشنج را کاهش دهند، اما ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز داشته باشند. به همین دلیل، مهم است که این گونه برنامه های غذایی زیر نظر یک پزشک یا متخصص تغذیه معتبر دنبال شود.

نمونه هایی از "رژیم های غذایی ضد تشنج" چیست؟

برنامه های غذایی مختلفی وجود دارند که ممکن است تشنج را کاهش دهند.
اکثر افرادی که سعی در پیروی از رویکرد رژیم غذایی دارند از رژیم کتوژنیک(کتو) یا رژیم اصلاح شده اتکینز پیروی می کنند. این رژیم‌ها بر مصرف چربی و در عین حال کاهش مصرف کربوهیدرات و پروتئین ها تمرکز دارند.
برای رژیم کتوژنیک دو رویکرد ممکن وجود دارد.
رویکرد کلاسیک شامل یک نسبت اندازه گیری شده بین چربی ها، کربوهیدرات ها و پروتئین است. این نوع رژیم به دقت توسط متخصص تغذیه نظارت می شود.
رویکرد دوم، طرح تری گلیسیرید با زنجیره متوسط ​​(MCT) می باشد که شامل مورد هدف قرار دادن درصد مشخصی از کالری در هر یک از این سه دسته مواد غذایی می باشد. این رویکرد اجازه می دهد تا کربوهیدرات بیشتری دریافت کنید. رویکرد MCT ممکن است شامل استفاده از چربی حاصل از روغن MCT نیز باشد.

رژیم اصلاح شده اتکینز شکل کمتر محدود کننده رژیم کتوژنیک می باشد. در این رژیم هیچ فرمول خاصی برای مصرف چربی ها، پروتئین ها و کربوهیدرات ها وجود ندارد. این رژیم غذایی بر مصرف وعده های غذایی پرچرب و کم کربوهیدرات تمرکز دارد.

یکی دیگر از "رژیم های غذایی ضد تشنج"، درمان با شاخص گلیسمی پایین (LGIT) می باشد.
همچنین این روش مصرف کم کربوهیدرات ها را نیز هدف قرار می دهد. اما پیروی از آن نسبت به سایر رژیم های غذایی ضد تشنج آسان تر است؛ زیرا محدودیت های کمتری دارد.

چرا برخی از رژیم های غذایی برای جلوگیری از تشنج موثر هستند؟

رژیم های غذایی ضد تشنج - و به ویژه رژیم کتوژنیک - باعث می شوند بدن برای بدست آوردن انرژی به جای کربوهیدرات از چربی استفاده کند. در این حالت بدن کتون تولید می کند که انرژی از آنجا تامین می شود. افرادی که کربوهیدرات ها را محدود نمی کنند انرژی خود را از گلوکز که از کربوهیدرات ها بدست می آید، دریافت می کنند. یکی دیگر از اثرات رژیم کتوژنیک تولید اسید دکانوئیک است.
برخی از مطالعات نشان داده اند که این ماده دارای فعالیت ضد تشنج است. به عنوان مثال، مطالعه ای در سال ۲۰۱۶ که در مجله Brain منتشر شد نشان داد که اسید دکانوئیک فعالیت های تشنجی را در حیوانات آزمایشگاهی کاهش می دهد.
رژیم کتوژنیک برای درمان انواع مختلف صرع و تشنج موثر می باشد. همچنین می توان آن را با انواع غذاهای رژیمی تطبیق داد.

آیا شواهدی وجود دارد که نشان دهنده تاثیر این رژیم ها بر جلو گیری از تشنج باشند؟

تحقیقات در زمینه رژیم های غذایی ضد تشنج نتایج امیدوارکننده ای را نشان داده اند.
رژیم کتوژنیک تشنج را در اکثر کودکان کاهش می دهد. در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کودکانی که از رژیم کتوژنیک استفاده می کنند بدون تشنج هستند.

مطالعه ای در سال ۲۰۱۶ که در مجله
Epilepsy and Behavior
منتشر شد، ۱۶۸ نفر را مورد بررسی قرار داد که بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ در برنامه رژیم درمانی برای درمان صرع ثبت‌نام کردند. در میان شرکت‌کنندگان در مطالعه که تمام مدت رژیم اصلاح‌شده اتکینز را ادامه دادند، ۳۹ درصد یا بدون تشنج شدند یا میزان تشنج آنها ۵۰ درصد کاهش یافت.

در یکی از مقالات منتشر شده در سایت تمامی جنبه های تاثیر رژیم کتوژنیک در بیماری فلج مغزی درج شده است که میتوانید ملاحظه کنید.

مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۷ بر روی ۲۲ شرکت کننده در برنامه رژیم اصلاح شده اتکینز، نشان داد که ۶ شرکت کننده پس از یک ماه بیش از ۵۰ درصد کاهش در میزان تشنج داشتند. ۱۲ نفر نیز پس از دو ماه بیش از ۵۰ درصد کاهش در میزان تشنج داشتند.
درمان تغذیه ای با شاخص گلیسمی پایین (LGIT) نیز امیدوارکننده است. مطالعه ای در سال ۲۰۱۷،
بر روی گروه کوچکی از کودکان نشان داد که پس از سه ماه از شروع درمان با شاخص گلیسمی پایین (LGIT)، بیش از نیمی از آنان بیشتر از ۵۰ درصد کاهش تشنج داشته اند.

خطرات و عوارض جانبی:

رژیم کتوژنیک و انواع تغییر یافته آن، مانند رژیم اصلاح شده اتکینز، بدون عوارض نیستند. پیروی از این گونه برنامه های غذایی می توانند منجر به ایجاد کلسترول بالا و مشکلات گوارشی شوند.
همچنین می توانند بر سلامت استخوان ها تأثیر منفی گذاشته و باعث ایجاد سنگ کلیه نیز شوند. کودکانی که از رژیم کتو پیروی می کنند نیز ممکن است اسیدوز و مشکلات رشدی را تجربه کنند.
از آنجایی که این رژیم‌های غذایی می‌توانند محدودکننده باشند، غالبا پیروی از آن‌ها برای بسیاری از افراد دشوار است. حتی اگر این گونه رژیم ها موثر باشند، بسیاری از افراد به سختی می‌توانند به این گونه برنامه های غذایی پایبند باشند تا ببینند آیا موثر هستند یا نه.

سخن آخر:

اکثر افراد مبتلا به صرع به درمان از طریق مصرف داروهای ضد صرع پاسخ خوبی می دهند. برای افرادی که این گونه داروها برایشان جوابگو نیستند، تغییر در رژیم غذایی ممکن است تعداد دفعات تشنج را کاهش دهد.
رژیم های غذایی ضد تشنج برای همه افراد موثر نبوده و ممکن است بسیار محدود کننده نیز باشند. با مشاوره با یک متخصص پزشکی معتبر ، ممکن است بتوانید علائم بهبود را در یک دوره درمان طولانی تجربه کنید.

ترجمه توسط تیم پژوهشی موسسه ایران