علائم تاخير در مهارت هاي ظريف كودكان چيست و چه كارهايي براي رفع اين مشكل مي توانيد انجام دهيد؟

كودكان بر اساس جدول زماني مخصوص به خودشان رشد و تكامل پيدا مي كنند. تنها به اين دليل كه كودكي در انجام مهارت هاي حركتي ظريف تاخير دارد، به معناي وجود مشكل در كودك نيست. ولي به هر صورت بايد در نظر داشت كه مواردي وجود دارند كه مداخله زودهنگام ضروری مي باشد.

نكته اي كه اهميت دارد اين است چگونه تفاوت وجود مشكل در كودك و نياز به مداخله زودهنگام را متوجه شويد و در صورت مشکوک بودن به تاخیر در مهارت هاي حركتي ظريف كودك چه کاری می توانید انجام دهید؟

در مطلب زير ما براي شما توضيح خواهیم داد كه در صورت نياز به مداخله براي برطرف كردن تاخير در مهارت هاي حركتي ظريف كودكتان عزم راسخ و تصميم جدي داشته باشید و در مورد کارهایی که می توانید انجام دهید، مانند کاردرمانی راهكارهايي را ارايه خواهيم داد.

منظور از تاخير در مهارت هاي حركتي ظريف چيست؟

كودكان با استفاده از مهارت های حرکتی ظریف، حرکات کوچک ("ظریف") را با انگشتان دست، انگشتان پا و سایر قسمت های بدن خود مانند دست ها، زبان و لب های خود انجام می دهند. تاخیر در مهارت هاي حرکتی ظريف هنگامی رخ می دهد که کودک در حرکت گروه های کوچک عضلانی خود مشکل داشته باشد. انجام مهارت های حرکتی ظریف نیاز به هماهنگی چشم و دست دارند تا کودک بتواند در زمان مناسب، با حرکات مناسب واكنش نشان دهد. همچنین مهارت هاي حركتي ظريف با هماهنگی حرکات عضلات صورت، لب ها و زبان به کودکان کمک می کنند تا بتوانند صحبت کنند.

مهارت های حرکتی ظریف به کودکان امکان می دهند تا بتوانند مداد را در دست بگیرند، از قاشق استفاده کنند یا اسباب بازی هايشان را بردارند. همچنین مهارت هاي حركتي ظريف سبب مي شوند كه هر چه كودكان بزرگتر شوند بتوانند کلمات را تشکیل دهند و صحبت كنند.

مهارتهای حرکتی ظریف در مراحل مختلفي رشد و تكامل پيدا می کنند. نوزادان باید از ٢ ماهگی شروع به رشد و تكامل مهارت هاي حركتي ظريف شان کنند و در طول زندگی خود، به تدريج در اين زمينه پیشرفت کنند.
اگر به نظر می رسد این مهارت هاي كودك به آرامی و با سرعت كمي در حال پیشرفت و تكامل هستند، ممکن است نشان دهنده تأخیر در مهارت هاي حرکتی ظريف باشد.

علائم تاخیر در مهارت هاي حركتي ظريف:

در طي دوران رشد و تكامل كودك، نقاط عطف رشدي جسمي وجود دارند كه هر كودكي در سن مرتبط بايد آنها را بدست آورد.
اگر كودك شما در روند رشد و تكاملش مشكل دارد، علائمی وجود دارند که می توانند به وجود تأخیر در مهارت هاي حرکتی ظريف نيز اشاره کنند، مانند:

در كودك نوپاي شما:
• گرفتن يا رها كردن اشيا مشكل دارد
• هماهنگی چشم و دست ندارد
• به نظر دست و پا چلفتي(كلامزي) مي رسد
• همزمان از هر دودستش استفاده نمي كند

در كودك پيش دبستاني:
• از انجام فعاليت هايي مانند طراحي، نقاشي، نوشتن و استفاده از قاشق و چنگال در هنگام غذا خوردن طفره مي رود
• در جمع آوری و بازي كردن با مكعب هاي بازي مشکل دارد
• در كشيدن خط روي كاغذ مشكل دارد
• زبان خود را بیرون می آورد تا غذا را بچشد

در اينجا یک جدول زمانی براي برخی از نقاط عطف رشدي در مهارت هاي حرکتی ظريف آورده شده است که مي بايست آنها را در كودك خود مشاهده کنید:

٤ ماهگي: كودك دستهايش را از حالت مشت باز می کند، انگشتانش را به سمت دهان می آورد، با دستانش به اسباب بازی های آویزان ضربه ميزند
٦ ماهگي: اشیا را در دست ميگيرد، اشیا را از یک دست به دست دیگر مي دهد
٩ ماهگي: اشیاي کوچک را با سه انگشت برمی دارد، دست می زند
١٢ ماهگي: اشیا را در یک فنجان يا ظرف می گذارد، اشیا را به هم میزند، از انگشت شست و انگشت اشاره برای برداشتن اشیا استفاده می کند (مهارت pincer grasp)
٢ سالگي: مكعب هاي بازي را روي هم قرار ميدهد، مكعب ها را به حالت ردیف قرار می دهد
٣ سالگي: قادر به کپی کردن شما از کشیدن یک دایره است، کاغذ را با قیچی برش می دهد
٤ سالگي: شكل يك آدمك را با اعضای بدنش می کشد، مي تواند دكمه هاي لباس را باز و بسته كند

خواندن مقالات زیر برای شما مفید است؟

اهمیت توانایی برداشتن اجسام با نوک انگشتان در کودکان و راهکارهای تقویت آن

5 تمرین کاردرمانی برای دست کودکان

دلايل تاخير در مهارت هاي حركتي ظريف:

در برخي از موارد، تاخير در مهارت هاي حركتي ظريف مي تواند نشانه اوتيسم یا برخی دیگر از مشكلات جسمی، شناختی و یا رشدي و تكاملي باشد. اغلب نوزادان نارس، و همچنین کودکان مبتلا به سندرم داون، دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی، تاخير در مهارت هاي حركتي ظريف را نشان مي دهند. تاخيرها مي توانند به دليل مشكلات بينايي، ديسپراكسي(dyspraxia)، و يا مشكلات ديگر باشند. با اين حال در ساير موارد، ممكن است کودک برای رسیدن به نقاط عطف رشدي مناسب سن اش، تنها به کمک يك کاردرمانگر نياز داشته باشد. پزشك متخصص اطفال می تواند نقاط عطف رشدي كودكتان را در فواصل منظم برنامه ریزی شده بررسی کند. در صورت مشاهده هر گونه مشكل يا تاخير در كودك، مي توانيد با پزشك متخصص اطفال كودكتان مشورت کنید تا ببینید آیا كودك نياز به ارزیابی متخصص کاردرمانی دارد يا نه.

در صورت مشاهده تاخير در مهارت هاي ظريف كودك، چگونه به او كمك كنيم؟

غالبا، با انجام تمرين هاي درست و مناسب، مي توان تأخیر در مهارت هاي حرکتی ظريف كودك را برطرف کرد. یک برنامه روزمره منظم با فعالیت های سرگرم کننده و مفيد، می تواند به کودک شما در رشد و تكامل مهارت هايي مانند دست ورزي، گرفتن اشيا، نقاشي و طراحي، و باز و بسته كردن دكمه هاي لباس و ...كمك كند.
سعي كنيد با كودك خود مشغول فعاليت هايي مانند خمیر بازي، پختن كيك شامل ورزيدن خمير، مخلوط كردن مواد، ريختن مواد در ظرف و... شويد.
همچنين شما مي توانيد کاردرمانی را همراه با فیزیوتراپی شروع كرده تا به کودک خود کمک کنید قدرت و مهارت را در انجام مهارت هاي حركتي ظريف بدست آورد.

كاردرماني در مركزجامع توانبخشی ایران تجربه اي منحصر به فرد و ويژه مي باشد و بسته به شرايط كودك، بر روی هرچه بیشتر شدن استقلال کودک در انجام كارهاي روزمره اش و كسب مهارت، متمرکز است.در صوررت وجود نگرانی در مورد ضعف مهارت های دست در کودکتان با مشاورین کاردرمانی تخصصی دست ما تماس بگیرید.

جلسات مبتنی بر بازی است و محور آن رشد و تكامل مهارت های شناختي، حركتي(درشت و ظريف)و حرکتی-شناختی برای کودک شما مي باشد.
همچنین ما شرايط و مشكلات كودكتان را براي شما توضيح داده و به شما یاد می دهیم که چه تمريناتي را با او در خانه ادامه دهید.

پس از ارزيابي كودك، ما بر حسب مشكل و تعداد جلسات مورد نياز، برنامه اي را تنظيم كرده و بر روي موارد زير كار خواهيم كرد:

• مهارت هاي نوشتن
• مهارتهای خودیاری براي استقلال كودك
• يكپارچگي بينايي-حركتي
• مهارت هاي ادراك بينايي
• مهارت هاي اجتماعي و تعامل با همسالان
• غذا خوردن مستقل
• كسب توجه و تمركز
• رفع اختلالات پردازش حسي
• ايجاد قدرت و هماهنگي در مهارت هاي حركتي
• برنامه ريزي حركتي
• دست يابي به نقاط عطف تكاملي در نوزادان و كودكان نوپا

در مركزجامع توانبخشی ایران ما درمان های جامعی را ارائه می دهیم تا كودكاني با طیف گسترده ای از مشكلات جسمی، حركتي، ذهني و تكاملي بتوانند از خدمات ما بهره مند شوند.

خدمات ما شامل:

• كاردرماني جسمي
• كاردرماني ذهني
• فيزيوتراپي
• گفتاردرماني
• كاردرماني انلاين
• ......

ترجمه توسط تیم پژوهشی موسسه ایران