اهمیت مهارت برنامه ریزی حرکتی در کودکان و تمرینات تقویت آن
- توضیحات
مهارت های برنامه‌ریزی حرکتی به ما کمک می‌کنند تا حرکات بدنی را که برای انجام کارهای روزمره به آنها نیاز داریم، مانند برس زدن موها، مسواک زدن یا گرفتن توپ را انجام دهیم.
آیا میدانید اختلال در مهارت برنامه ریزی در کودکتان باعث اختلال مهارت های روزمره او میشود؟
آیا میدانید اختلال در مهارت برنامه ریزی حرکتی باعث میشود که برای کودکتان اصطلاح دست و پا چلفتی بکار برده شود؟
نکات کلیدی
• برنامه ریزی حرکتی شامل فعالیت مغز و عضلات شما برای ایجاد حرکت می شود. حتی برای انجام ساده ترین کارها، مانند مسواک زدن نیز به مهارت های برنامه ریزی حرکتی نیاز است.
• کودکان با دانستن نحوه برنامه ریزی حرکتی به دنیا نمی آیند. این مهارتی است که با گذشت زمان و انجام تمرینات پیشرفت کرده و بهبود می یابد.
• برخی از کودکان در برنامه ریزی حرکتی مشکل دارند. اختلالات خاصی از قبیل ADD/ADHD، دیسپراکسیا یا اختلالات پردازش حسی وجود دارند که می توانند انجام برنامه ریزی حرکتی را دشوار کنند.
• مشکلات برنامه ریزی حرکتی می توانند باعث ایجاد چالش های تحصیلی و اجتماعی شود.
• یک متخصص کاردرمانی می تواند به کودک شما کمک کند تا مهارت های برنامه ریزی حرکتی خود را بهبود بخشد.
• شما می توانید با انجام تمرین ها و فعالیت هایی در خانه نیز مهارت های برنامه ریزی حرکتی کودک خود را بهبود بخشید.
مهارت برنامه ریزی حرکتی که به عنوان پراکسیس نیز شناخته می شود، مهارتی است که به ما کمک می کند تا حرکات بدن را برای انجام کارها و فعالیت ها به خاطر بسپاریم و سپس آنها را انجام دهیم.
مهارت های برنامه ریزی حرکتی تقریباً در هر کاری که انجام می دهیم به ما کمک می کنند. برای انجام آنها می بایست مهارت های حرکتی درشت و ظریف نیز رشد و تکامل یافته باشند.
فعالیت هایی مانند مسواک زدن دندان ها، شستن موها، جست و خیز کردن یا حتی پاک کردن زمین نیز همگی نیازمند مهارت برنامه ریزی حرکتی هستند.
در مطلب زیر توضیح خواهیم داد که مهارت های برنامه ریزی حرکتی به چه معناست و مثال هایی را در این زمینه بیان می کنیم. همچنین توضیح خواهیم داد که چرا کودکان ممکن است این مهارت ها را نداشته باشند و یا با تاخیر آنها را بدست آورند.
همچنین راه حل درمانی برای کودکانی که در برنامه ریزی حرکتی مشکل دارند را ارائه خواهیم داد.
برنامه ریزی حرکتی مهارتی نیست که کودکان با دانستن آن به دنیا بیایند:
مهارت های برنامه ریزی حرکتی ذاتی نیستند. این مهارت ها با گذشت زمان و انجام تمرین به دست می آیند. مغز کودک باید یاد بگیرد که با بدن و ماهیچه هایش ارتباط برقرار کند و به آرامی پیچیدگی فعالیت هایی که می تواند انجام دهند را افزایش داد تا زمانی که کودک به طور خودکار این فعالیت ها را انجام دهد.
به کودکی فکر کنید که راه رفتن را یاد می گیرد.
او بلافاصله راه رفتن را شروع نمی کند. ابتدا یاد می گیرد که چگونه سر خود را بالا بیاورد، سپس غلت می زند، می خزد، چهار دست و پا حرکت می کند، دستش را به جایی می گیرد و بلند می شود، و در نهایت شروع به راه رفتن می کند.
این مهارت‌های برنامه‌ریزی حرکتی که به طور ناخودآگاه کودک متوجه می شود که چگونه حرکت کند، در نهایت به صورت خودکار انجام می‌شوند. بدون اینکه لازم به فکر کردن باشد، کودک به ایجاد این مهارت ها ادامه می دهد؛ راه رفتن تبدیل به دویدن یا پریدن و بالا رفتن از تپه می شود.
برخی از کودکان با انجام مهارت های برنامه ریزی حرکتی دست و پنجه نرم می کنند و در این زمینه مشکل دارند.
برای اینکه حرکتی اتفاق بیفتد، می بایست مراحل بسیاری طی شود.
در طول حرکت، مغز در مورد اعمال بدن بازخورد دریافت کرده و بازخورد نیز نشان می دهد.
این بازخوردها به ایجاد تغییرات کوچک برای بهبود عملکرد کمک می کنند. هماهنگی با تکرار بهبود می یابد. به تدریج و با تکرار، انجام حرکات راحت تر و کارآمدتر می شوند.
در نهایت، به تدریج مغز و بدن به طور خودکار و هماهنگ با هم حرکت و فعالیت می کنند.
کودکی که در برنامه ریزی حرکتی مشکل دارد، ممکن است:
• در شناسایی مراحل مورد نیاز برای تکمیل یک فعالیت و ترتیب صحیح انجام آنها مشکل داشته باشد.
• به دلیل نداشتن آگاهی فضایی، اغلب به اشیاء و وسایل برخورد می کند.
• به نقاط عطف مناسب سن اش مانند پریدن یا لگد زدن نرسیده است.
• در انجام کارهای ساده کند باشد.
• در نوشتن مشکل دارد.
• در یادگیری کارها و فعالیت های جدید چالش دارد و با آنها دست و پنجه نرم می کند.
• در انجام با ثبات فعالیت ها چالش دارد.
• ناهماهنگ و دست و پا چلفتی(کلامزی) به نظر میرسد.
• هماهنگی دست و چشم ضعیفی دارد.
• زمان بندی و ریتم ندارد.
کودکانی که چالش هایی در برنامه ریزی حرکتی را تجربه می کنند، در اجرای بازخوردی که بدنشان نشان می دهد، مشکل دارند. آنها ممکن است برای برنامه ریزی و سازماندهی حرکات مورد نیاز برای انجام مهارت های حرکتی متناسب با سن شان دچار مشکل شوند. از آن جایی که این کودکان نمی توانند به راحتی بازخوردها را درک کنند، ممکن است دست و پا چلفتی( کلامزی) و یا ناهماهنگ به نظر برسند، حتی اگر قبلاً کاری را انجام داده باشند. این حالت می تواند اعتماد به نفس و یا مهارت های تحصیلی و اجتماعی آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
برخی از مشکلاتی که باعث ایجاد یا تشدید مشکلات در برنامه ریزی حرکتی می شود:
چالش های برنامه ریزی حرکتی ناشی از ارتباطات عصبی ضعیف در مغز و مشکل در پردازش اطلاعات حسی است. بسیاری از مشکلات می توانند در ایجاد مشکل در برنامه ریزی حرکتی نقش داشته باشند.
اختلال هماهنگی رشدی
Developmental Coordination disorder
شایع ترین علت ایجاد مشکل در برنامه ریزی حرکتی می باشد.
سایر مشکلاتی که بر برنامه ریزی حرکتی اثر می گذارند، عبارتند از:
• اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADD/ADHD)
• اختلال پردازش حسی
• فلج مغزی
• اختلال طیف اوتیسم (ASD)
با برنامه ریزی و کمک های مناسب، کودکانی که در مهارت های برنامه ریزی حرکتی چالش دارند، می توانند پیشرفت کنند. کاردرمانی گزینه فوق العاده ای برای کمک به این کودکان است. به علاوه، فعالیت هایی نیز وجود دارند که والدین می توانند در خانه انجام دهند تا به پیشرفت کودکشان کمک کنند.
چگونه می توانید مهارت های برنامه ریزی حرکتی را در خانه با کودک تمرین کنید؟
فعالیت هایی وجود دارد که می توانید در خانه انجام دهید تا به کودک خود در برنامه ریزی حرکتی کمک کنید. به این نکته توجه داشته باشید که ممکن است کودک شما به دلیل مشکلاتش با اعتماد به نفس خود دست و پنجه نرم کند؛ بنابراین در ابتدا اهدافی را تعیین کنید که به راحتی قابل دستیابی باشند تا به ایجاد مهارت و اعتماد به نفس در کودک کمک کنند. می‌توانید با فعالیت های ساده شروع کنید، مثلاً اگر برای نوشتن تمرین می‌کنید، در ابتدا بر روی مداد را به درستی در دست گرفتن تمرین کنید. اگر می‌خواهید هماهنگی چشم و دست کودک را بهتر کنید، ضربه زدن به توپ را تمرین کنید یا اگر روی پریدن کار می‌کنید، روی یک پا ایستادن را تمرین کنید.
فعالیت های بدنی مفرح و شاد می‌توانند به طور طبیعی به تقویت مهارت‌های حرکتی درشت کودک کمک کنند. بر روی تمریناتی تمرکز کنید که قدرت بدنی کودک را افزایش می دهند و انجام حرکت را تقویت می کنند. بازی هایی مانند یک مهمانی رقص که در آن شما و کودکتان حرکات رقص یکدیگر را تقلید می کنید، می توانند مفید باشند.
بازی با پازل ها می توانند به کودکان در ایجاد مهارت های حرکتی ظریف کمک کنند. همچنین برنامه های زیادی برای تقویت مهارت های حرکتی ظریف در اپیلکیشن های مختلف در دسترس هستند، اما استفاده از آنها می بایست در حد اعتدال باشد. تمرین‌های نوشتن و نقاشی کردن با مداد نیز مفید هستند، و وسایل مخصوصی وجود دارد که به کودکان کمک می‌کنند تا مداد را برای نوشتن بهتر در دست بگیرند. اسباب بازی های زیادی برای تمرین مهارت های حرکتی ظریف وجود دارند.
همچنین استفاده از وسایل کمک بصری مانند نمودارها و شکل های مختلف می توانند به کودک شما کمک کند تا ترتیب مراحل لازم برای انجام یک کار مانند شستن دست ها یا لباس پوشیدن را به خاطر بسپارد.
کاردرمانی چگونه مهارت های برنامه ریزی حرکتی را در کودکان بهبود می بخشد؟
کاردرمانی برای کودکانی که در برنامه ریزی حرکتی مشکل دارند بسیار مفید است. متخصصان کاردرمانی فعالیت های کودک را ارزیابی کرده و دقیقا مشخص کنند که کودک در کجا با مشکلات و ضعف هایی مواجه است. همچنین آنها می توانند به کودکان در یادگیری مراحل و توالی فعالیت ها کمک کنند. با گذشت زمان و صبر، نشان دادن و تقلید فعالیت ها و تمرین زیاد، فعالیت هایی که کودکان در انجام آنها چالش دارند به فرآیندهای خودکار تبدیل می شوند.
انجام تمرینات با یک متخصص کاردرمانی می تواند برای کودک شما بسیار ارزشمند و مفید باشد.
درک اینکه کودک شما با مهارت های برنامه ریزی حرکتی دست و پنجه نرم می کند می تواند چالش برانگیز باشد، اما بدانید که این یک مهارت است و مانند هر مهارت دیگری، کودک شما می تواند پیشرفت کند!
چنانچه کودک شما در برنامه ریزی حرکتی مشکل دارد، متخصصان کاردرمانی مرکز جامع توانبخشی ایران می توانند به کودک شما کمک کنند تا مهارت های برنامه ریزی حرکتی او بهبود یابد.
ما خدمات کامل کاردرمانی کودکان را ارائه می دهیم تا کودک شما بتواند تا حد امکان مستقل باشد. ما به کودکان ها کمک می‌کنیم تا فرم و عملکرد های بدنی خود را تکامل دهند تا بتوانند فعالیت های خود را به درستی تکمیل کنند.
مرکز جامع توانبخشی ایران علاوه بر درمان تخصصی آپراکسی درمان های دیگری را برای کمک به کودکان با طیف وسیعی از مشکلات جسمی، رشدی و تکاملی، گفتاری، ذهنی و عاطفی برای دستیابی به نقاط عطف رشدی و تکاملی مناسب سن شان ارائه می دهد.
از جمله خدمات مرکز ما شامل موارد زیر است:
• کاردرمانی جسمی
• کاردرمانی ذهنی
• گفتار درمانی
• رفع تاخیر در مهارت های حرکتی درشت و ظریف
• تمرینات آگاهی بدنی
• رفع مشکلات پردازش حسی
• تمرینات مهارت های هماهنگی و قدرت
• رفع اختلالات پردازش بینایی
• رفع اختلالات یادگیری
• رفع تاخیرات تکاملی
ترجمه توسط تیم پژوهشی کلینیک گفتاردرمانی ایران
از مطلب زیر هم دیدن فرمایید:
همه چیز درباره کودکان دست و پا چلفتی و راهکارهای کاردرمانی آن