توضیحات

آخرین به روز رسانی در 14 آذر 1402

نوزادان ممکن است با برخی ناهنجاری‌ها در سیستم اسکلتی عضلانی به دنیا بیایند. این ناهنجاری‌ها معمولاً ریشه ژنتیکی دارند و قابل پیشگیری نیستند. هرچند ناهنجاری‌های مادرزادی نگرانی زیادی برای خانواده ایجاد می‌کنند، اما لازم است بدانید بسیاری از آنها قابل درمان می باشند.

از جمله ناهنجاری‌های مادرزادی که برخی نوزادان به آن دچار می‌شوند، کلاب فوت یا پا چنبری است. در این مقاله قصد داریم به بررسی این ناهنجاری و راه های درمان ان و روش های کاردرمانی در این ناهنجاری بپردازیم.

کلاب فوت (club foot) مهمترین ناهنجاری در پا میباشد که شیوع زیادی دارد و در پسران دو برابر دختران دیده میشود و در گیری در انها اغلب دو طرفه میباشد.

در دفورمیتی کلاب فوت استخوان تیبیا به سمت داخل چرخش داشته و دفورمیتی  متاتارس ها و مفاصل مچ پا مشاهده میشود و ظاهر پای کودک را کاملا تغییر میدهد.

کلاب فوت ناهنجاری دردناکی نیست اما اگر از همان ابتدا برای درمان آن اقدام نکنید، عوارض پا چنبری برطرف نشده و پا در حالت چرخیده باقی می‌ماند؛ درنتیجه فرزند شما قادر به راه‌ رفتن نخواهد بود. اما در صورتی که برای درمان این ناهنجاری اقدام شود، حتی اگر میزان کمی از انحراف باقی بماند، فرزندتان می‌تواند راه برود و دامنه وسیعی از حرکات پا را داشته باشد. درمان این ناهنجاری معمولاً مدت کوتاهی پس از تولد شروع شده و در اکثر موارد پاچنبری خفیف با روش‌های غیر جراحی قابل ‌درمان است.

علایم کلاب فوت( club foot):

• قسمت بالای کف پا به سمت داخل و پایین میچرخد
• قوس کف پا دراین ناهنجاری کاهش می یابد
• پاشنه ی پا به سمت داخل میچرخد
• عضلات ساق پا در این بیماران معمولا ضعیفتر میباشد
• پایی که دارای کلاب فوت میباشد کوتاه به نظر میرسد

کلاب فوت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معمولاً پزشک معالج، کلاب فوت را بلافاصله پس از تولد کودک فقط با مشاهده ساده پا تشخیص می‌دهد. ممکن است پزشک برای بررسی میزان بیماری، اشعه ایکس از پای آسیب دیده را تجویز کند. کلاب فوت را می‌توان حتی قبل از تولد کودک از طریق سونوگرافی جنین که در آن کلوپ فوت به وضوح قابل مشاهده است، مشاهده کرد.

علت ایجاد کلاب فوت چیست؟ 

علت اصلی کلاب فوت ناشناخته است اما گاهی اوقات در طی رشد جنینی، رشد ناقص عضلات در قسمت داخلی و خلفی پا باعث کوتاهی عضلات و در نتیجه باعث مشکلات استخوانی و مفصلی میشود.

 هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در بروز ناهنجاری کلاب فوت تأثیر دارند. درواقع در خانواده‌هایی که سابقه بروز کلاب فوت وجود دارد، احتمال بروز این ناهنجاری بیشتر است. همچنین سیگار کشیدن در دوران بارداری می‌تواند تا حد زیادی احتمال ابتلای نوزاد به کلاب فوت را بیشتر کند. یکی دیگر از مواردی که احتمال بروز آن را زیاد می‌کند، کم بودن حجم مایع درون رحم در زمان بارداری است.

عوامل خطر ایجاد کلاب فوت:

1-جنسیت: در نوزادان پسر شایعتر است

2-سابقه ی خانوادگی: در خانواده هایی که سابقه کلاب فوت وجود دارد احتمال بروز این ناهنجاری بیشتر است

3-استعمال دخانیات در دوران بارداری

4-کم بودن مایع آمنیوتیک در دوران بارداری (مایع دربرگیرنده ی جنین در رحم)

5-ابتلا به عفونت یا مصرف داروهای غیرمجاز در دوران بارداری

انواع کلاب فوت:

• نوع ناشناخته( منفرد): شایع ترین نوع دفورمیتی میباشد که در نوزادانی که بیماری های دیگری ندارند رخ میدهد واغلب لازم است پای این نوزدان تا سن ۴-۶ ماهگی مرتب گچ گیری شود و معمولا برای اصلاح کامل به عمل جراحی نیاز است
• نوع غیر منفرد: این نوع کلاب فوت همراه با بیماری های دیگر میباشد مثل فلج مغزی و اختلالات عصبی عضلانی و .....

انواع کلاب فوت از نظر شدت

1-ضعیف
انجام نرمش کافی است.

2-متوسط

3-شدید
از ماه دوم به بعد پای کودک گچ گرفته میشود. زیرا با ماساژهای معمول نمیتوان آن را به حالت طبیعی برگرداند.

یکی از قدیمی ترین و معتبرترین مراکز توانبخشی در زمینه ی اصلاح ناهنجاری های کودکان، مرکز جامع توانبخشی ایران می باشد . ما امادگی داریم تا تجربیاتمان را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. برای ارتباط با ما از طریق روش های زیر اقدام فرمایید:

02188242418

نوبت دهی اینترنتی

روش های درمانی اصلاح کلاب فوت:

اصلاح کامل این ناهنجاری بسیار دشوار میباشد و اکثر اوقات این دفورمیتی فقط در نوزادی اصلاح میشود و در دوره ای که رشد کودک سریع است ناهنجاری دوباره عود میکند. مراحل اولیه ی درمان شامل اصلاح دفورمیتی با دست و سپس گچ گیری و پوشیدن کفش های مخصوص می باشد و به تدریج زمان پوشیدن کفش ها کاهش یافته تا زمانی که فقط در شب ها استفاده شود.

کاردرمانی:

کاردرمانی از مهمترین روش های اصلاح کلاب فوت میباشد و متخصصین کاردرمانی با توجه به شدت این ناهنجاری و سن کودک میتوانند تمرینات لازم برای اصلاح این دفورمیتی را انجام دهند،توجه داشته باشید که بهترین سن اصلاح کلاب فوت  سنین نوزادی می باشد و با توجه به انعطاف پذیری بیشتر بدن در سنین نوزادی، کاردرمانگران اقدامات بیشتری را در این دوره ی زمانی میتوانند انجام دهند.   در ادامه به تعدادی از تمرینات کاردرمانی برای اصلاح این دفورمیتی میپردازیم:

1--کودک را روی یک سطح قرار داده و با یک دست بالای زانو و با دست دیگر طوری زیر پاشنه را میگیریم که استخوان پاشنه بین انگشت شست و اشاره قرار بگیرد. به آرامی پای کودک را به بیرون چرخانده و سپس پاشنه را طوری فشار میدهیم که پنجه ی پا به سمت صورت قرار بگیرد این تمرین برای کشش عضلات پای کودک مناسب میباشد

2-برای تقویت و انعطاف پذیری عضلات پای کودک و نیز کشش تاندون کف پا (فاشیای پلانتار)، نوزاد را به پشت بخوابانید. با یک دست بالای مچ پا و با دست دیگر وسط پای نوزاد را بگیرید و به آرامی پای او را به پایین فشار دهید تا در پایی که دارای کلاب فوت میباشد کشش ایجاد شود

3-ماساژ دادن پاها

4-با یک دستتان زیر پاشنه و مچ پا و با دست دیگر وسط کف پای نوزاد را بگیرید. به آرامی و بدون فشار آوردن به انگشت شست، پا را به سمت بیرون فشار دهید تا صاف شود

در صورتی که کاردرمانی در دوران نوزادی برای کودک دارای کلاب فوت انجام نشده است در سنین بالاتر هم میتوان از کاردرمانی بهره برد و با توجه به  سن فرد میتوان تمرینات عملکردی بیشتری انجام داد ، در ادامه به تعدادی از تمرینات برای افراد دارای کلاب فوت در سنین بزرگسالی اشاره میکنیم:

• تقویت عضلات dorsi flexor:

برای تقویت این گروه از عضلات اندام تحتانی از فرد میخواهیم در حالی که پاشنه ی پایش روی زمین قرار دارد ، پنجه ی پا را به بالا بیاورد ، برای انجام این تمرین میتوان از کش پیلاتس هم کمک گرفت

• در کودکانی که به مرحله ی راه رفتن رسیده اند میتوان از انها خواست به حالت اسکوات روی زمین نشسته و بازی کنند
• راه رفتن روی لبه پا و یا ایستادن روی لبه ی پا تمرین مناسبی برای تقویت عضلات اندام تحتانی و اصلاح کلاب فوت میباشد
• تمرینات کشش اندام تحتانی مثل حرکت پنجه ی پا به بیرون و یا بالا نیز تمرین مناسبی برای رفع کوتاهی عضلات و اصلاح کلاب فوت میباشد.

ارزیابی کاردرمانی در کلاب فوت:

1- بررسی سفتی عضلات پا

2- بررسی کوتاهی های پا

3-بررسی توانایی های عملکردی فرد

-کشش و گچ گرفتگی (روش پونستی)

روش پونستی رایج‌ترین روش درمان کلاب فوت است که این روش مستلزم قرار دادن پا در موقعیت صحیح و سپس گچ گرفتن پا برای نگه داشتن در این حالت میباشد و باید هر هفته عوض کردن گچ و قالب گیری مجدد به مدت چندین هفته انجام شود .

نکاتی که میبایست در این روش مورد توجه قرار گیرد، عبارتند از:

1-انجام تمرینهای کششی با کودک

2-پوشاندن بریسها و کفشهای مخصوص

3-اطمینان خاطر از این که کودک از کفشها و بریسها به مدت کافی استفاده میکند، کودک معمولا در سه ماه نخست باید تمام روز و پس از آن تنها شبها در هنگام خواب به مدت سه سال بریس ببندد.

 4-پیروی از دستورات پزشک در مورد بستن بریس به منظور جلوگیری از بازگشت پا به حالت اولیه شرط موفقیت‌آمیز بودن این روش است. 

5-نوزاد باید برای جلوگیری از بازگشت دفورمیتی ها ، کفش‌های مخصوصی را به پا کند که با یک میله به یکدیگر متصل می‌شوند.

6-این کفش‌ها تنها در سه ماه نخست باید در تمام ساعات شبانه‌روز پوشیده شوند و پس از آن استفاده شبانه از آن‌ها تا ۴ یا ۵ سالگی کودک کفایت می‌کند.

-کشش و بستن چسب مخصوص (روش فرانسوی)

این روش شامل دستکاری روزانه ی پا و به دنبال ان استفاده از نوار چسب برای حفظ موقعیت صحیح پا تا روز بعد میباشد و پس از 2 ماهگی تا 6 ماهگی نوزاد انجام میشود ، تعداد دفعات تمرینات باید به تدریج کاهش یابد و بعد از اصلاح فرم پا در نوزاد، والدین باید به انجام تمرینات روزانه و استفاده از اتل های شبانه تا زمانی که کودک به سن راه رفتن برسد ادامه دهند.

-جراحی:

در صورتی که سایر روش ها برای کودک کارامد نباشد و یا شدت کلاب فوت زیاد باشد ، پزشک متخصص این روش را انتخاب میکند در این روش، جراح طول تاندون‌ها را افزایش می‌دهد و سپس به آرامی ‌موقعیت پا را به حالت طبیعی برمی‌گرداند. بعد از جراحی، حداکثر تا دو ماه گچ گرفتن مورد نیاز خواهد بود که پس از آن درمان تا یک سال با استفاده از بریس ادامه می‌یابد.

بریس: حتی درمواردی که درمان کلاب فوت با گچ موفقیت‌آمیز باشد، باز هم احتمال بازگشت دوباره این ناهنجاری وجود دارد. برای اینکه از درمان دائمی ن مطمئن شوید، کودک شما باید تا چند سال از بریس مخصوص استفاده کند. بریس باعث می‌شود پای آسیب‌دیده همواره در حالت صحیح و طبیعی خود قرار گرفته و از بروز دوباره آسیب جلوگیری می‌کند. هرچند استفاده از آن ممکن است برای خانواده کودک سخت باشد، اما برای اطمینان از کامل شدن درمان ضروری است.

در سه ماه اول پزشک توصیه می‌کند بریس همواره به‌ صورت 24 ساعته پوشیده شود؛ اما با گذشت زمان، مدت ‌زمان استفاده از آن کاهش می‌یابد. در این دوره پوشیدن بریس در زمان خواب و استراحت توصیه می‌شود، به ‌طوری‌که به مدت 12 تا 14 ساعت در روز مورد استفاده قرار گیرد. بیشتر کودکان باید این روند را بین سه تا چهار سال ادامه دهند.

انواع مختلفی از بریس برای درمان کلاب فوت خفیف وجود دارد. برخی از آنها هر دو پا را در یک موقعیت ثابت نگه می‌دارند و با پوشیدن آن نمی‌توان یکی از پاها را جداگانه حرکت داد. اما نوع دیگری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد که می‌توان پاها را به طور مستقل حرکت داد. پزشک درمورد اینکه کدام نوع بریس برای فرزند شما مناسب‌تر است، توصیه‌های لازم را ارائه خواهد داد. البته معمولاً کودکان در روزهای اول استفاده از بریس اذیت می‌شوند و ناآرامی می‌کنند؛ اما با گذشت زمان کم‌کم عادت کرده و با درمان همراهی بیشتری نشان خواهند داد.

سخن اخر:

کلاب فوت(club foot) از شایعترین ناهنجاری های  اسکلتی عضلانی کودکان میباشد و بهترین سن اصلاح ان سنین نوزادی می باشد ، لذا توصیه میشود در صورتی که کودک شما علایم این ناهنجاری را دارد سعی کنید در سنین نوزادی نسبت به اصلاح ان اقدام کنید و یکی از مهمترین روش های درمان این دفورمیتی کاردرمانی میباشد که هم در موارد خفیف پای چنبری میتواند باعث اصلاح کامل ان شود و همچنین پس از عمل جراحی نیز کاردرمانی بسیار موثر خواهد بود.